نقش سبک زندگی در کیفیت معماری مسکن از بُعد اجتماعی و فرهنگی (نمونۀ موردی: خانه‌های معاصر تبریز)
محورهای موضوعی : تحولات اجتماعیفرناز عسگری 1 , سحر طوفان 2 , لیدا بلیلان 3
1 - دانشجوی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
3 - دانشیار دانشکده معماری و هنر دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز
کلید واژه: سبک زندگی, مسکن, عوامل اجتماعى-فرهنگى, خانه های معاصر تبریز.,
چکیده مقاله :
محققان، مسکن را چیزی بیش از نیاز انسان به سرپناه می دانند و معتقدند که از جمله مولفه های اصلی تاثیرگذار بر شکل و فرم آن فرهنگ است. اما از آنجایی که فرهنگ مفهومی پیچیده و بسیار عام می باشد، نیاز است که به مولفه هایی قابل سنجش و اندازه گیری مانند شیوه زندگی بسط پیدا کند. نادیده انگاشتن مطالعات فرهنگی و مردم شناسانه در سال های اخیر باعث کاهش رضایتمندی و از بین رفتن هویت فرهنگی مسکن شده است. دگرگونی سبک زندگی در طول دوره های تاریخی مختلف و ارتباط مستقیمی که میان آن با شکل و فرم مسکن وجود دارد، امکان مطالعه و بررسی سیر تاثیر آن بر خانه را در دوره های مختلف تاریخی فراهم می کند. این پژوهش به دنبال یافتن نقش سبک زندگی در کیفیت معماری مسکن از بعد اجتماعی و فرهنگی در دوران معاصر می باشد. روش کار این پژوهش شیوه توصیفی-تحلیلی است. که بخش نخست پژوهش با مطالعات کتابخانه ای، ادبیات موضوع و در فاز بعدی با مطالعات میدانی و برداشت نمونه های موجود در شهر تبریز از دوره ی اوایل انقلاب و معاصر می باشد، بدست آمده است. در نهایت بر اساس مصاحبه و پرسشنامه ، داده هایی بدست می آید که تاثیر سبک زندگی بر کیفیت معماری مسکونی را مشخص می کند. نتایج حاصله نشانگر این هستند که دگرگونی سبک زندگی ارتباط مستقیمی بر کالبد خانه دارد و عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی هم باعث تنوع سبک زندگی و به تبع آن گوناگونی شکل معماری و کیفیات آن می باشند.
Researchers consider housing to be more than the human need for shelter and believe that it is one of the main components influencing the shape and form of that culture. But since culture is a complex and very general concept, it needs to be expanded to measurable components such as lifestyle. Ignoring cultural and anthropological studies in recent years has caused a decrease in satisfaction and the loss of the cultural identity of housing. The transformation of the lifestyle during different historical periods and the direct relationship between it and the form of housing provides the possibility of studying and investigating the course of its impact on the house in different historical periods. This research seeks to find the role of lifestyle in the quality of housing architecture from the social and cultural aspect in the contemporary era. The method of this research is descriptive-analytical.The first part of the research is with library studies, literature on the subject, and in the next phase with field studies and collection of samples in the city of Tabriz from the period of the early revolution and contemporary. Finally, based on interviews and questionnaires, data is obtained that determines the impact of lifestyle on the quality of residential architecture. The results show that the change of lifestyle has a direct relationship with the body of the house and different social and cultural factors cause the diversity of lifestyle and consequently the diversity of its architectural form and qualities.
• ابراهیمی, غلامرضا, حسین سلطان زاده, و غزال کرامتی. 1396. “بازتاب فرهنگ غرب در تحول سبک زندگی و معماری خانه های اواخر قاجار شهر همدان .” باغ نظر 47: 29-38.
• ارمغان, مریم, حسین سلطان زاده, و هما ایرانی بهبهانی. 1392. “معماری و فرهنگ در خانه های اعیانی تهران در دوره قاجار.” پژوهش های انسان شناسی ایران 29-50.
• اسلامی, سید غلامرضا. 1392. درس گفتار مبانی نظری معماری، عینکمان را خودمان بسازیم. تهران: علم معمار.
• اسمعیلی، حسین و بهروز عمرانی. تاریخ و معماری خان ههای تبریز قدیم، . تبریز: فروزش، 1393
• اقا لطیفی، آزاده و عیس حجت . 1397. “بررسی تاثیر پذیری مفهوم خانه از تحولات کالبدی آن در دوران معاصر در شهر تهران.” نشریه هنرهای ریبا، دوره 23شماره 4، 41-54.
• ایازی، رعنا ، ارمغان ، مریم و خوانساری، شیدا. 1399." بررسی رابطه بين سبک زندگی و نظام اشيای خانگی از ديدگاه بورديو در مسکن معاصر (مطالعه موردی: زوج های جوان منطقه دو شهر قزوين)". علوم و تکنولوژی محيط زيست، دوره بيست و دوم، شماره ده، 163-177
• بازایی، محمد و دیگران. 1400." بررسی تغییرات سبک زندگی و تأثیرات آن بر کالبد معماری و پیکره بندی فضایی خانه های بومی (مطالعه موردی: خانه های بومی دوره قاجار و پهلوی شیراز)". فصلنامه علمی – پژوهشی جغرافیا (برنامه نویسی منطقه ای) سال یازدهم، شماره 2 ، 45-58
• بمانیان, محمدرضا, نسیم غلامی رستم, و جنت رحمت پناه. 1397. “عناصر هویت ساز در معماری سنتی خانه های ایرانی.” مطالعات هنر اسلامی 55-68.
• بیات, طاهره, و سعیده سادات حوائجی. 1395. “مروری بر هویت خانه های سنتی در قالب مجتمع مسکونی.” تحقیقات جدید در علوم انسانی 227-252.
• بیتی, حامد. 1389. “بررسی نقش حیاط در سازماندهی خانه های تاریخی: مطالعه موردی خانه های دوره ی قاجار تبریز.” کتاب ماه هنر 58-64.
• درستکار، احسان ،ودایع خیری ، رقیه. 1398." سنجش کيفيت زندگی بر مبنای رضايتمندی سکونتی (موردمطالعه: محله گلشن تهران )". علوم و تکنولوژی محيط زيست، دوره بيست و یکم، شماره ده، 243-255
• جماعت, مینا رمضان, و جواد نیستانی. 1398. “جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار.” هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی 65-76.
• حق جو، امیر و دیگران.1398. "سیر تحول اندا م های اصلی خانه های تبریز از دور ۀ قاجار تا دورۀ پهلوی دوم". فصلنامۀ علمی پژوهشی معماری و شهرسازی صفه، شماره 86، 121-130
• حق شناس، محیا، حناچی، پیروز. 1399." بررسی عوامل مؤثر بر تحول کالبدی خانه و فرهنگ زندگی در یک قرن اخیر ایران موردپژوهی: تحولات الگوی خانه در شهر تاریخی لار". مطالعات معماری ایران، شماره 17، 125-147
• حسنی, کیانوش, ویدا نوروز برازجانی, و محمدرضا نصیرسلامی. 1395. “بازخوانی فرم حیاط و فضاهای وابسته ی آن با استفاده از دستور زبان شکل در معماری در یک صد خانه ی دوره ی قاجار شهر کاشان.” باغ نظر 65-76.
• حیدری, شاهین. 1395. درآمدی بر روش تحقیق در معماری. تهران: فکر نو.
• حیدریان, حمیدرضا, عبدالحمید نقره کار, مهدی حمزه نژاد, و محمدتقی پیربابایی. 1393. “شفافیت در معماری خانه های قاجاری تبریز.” پژوهش هنر 63-68.
• دلاور, علی. 1389. “روش شناسی کیفی.” راهبرد 307-329.
• ذاکری, سیدمحمد حسین, آرزو قهرمانی, درسا شهنازی, و اسماعیل بازیار حمزه خوانی. 1395. “آزمون دو نظریه پیمون و مستطیل ایرانی در خانه های دوره قاجار شیراز.” پژوهش های معماری اسلامی 16-28.
• رستم پور، کاوه.1395. تبیین نقش تعامل مسکن و ویژگی های منطق های در هویت بخشی معماری مسکونی. رساله دکتری، دانشگاه تهران
• روشندل, زهرا, حسن هاشمی زرج آباد, و حمیدرضا قربانی. 1395. “بررسی معماری خانه های سنتی قاجار در نهبندان با تأکید بر خانه نعمت الله تقوی.” دانش مرمت و میراث فرهنگی 1-18.
• فاریابی، فهیم و یزدانفر، عباس.1399. "تاثیر شیوه زندگی بر سازمان فضایی خانه (مطالعه موردی: شهرستان کرمان)". نشریه علمی معماری اقلیم گرم و خشک. سال هشتم، شماره دوازدهم.197-220
• کشتکار قلاتی، احمدرضا و دیگران.1400." الزامات کارکردی طراحی مسکن متناسب با تغییر سبک زندگی در دوران بیماریهای دنیاگیر (مورد پژوهی: دوران همهگیری کویید 19 در تهران)".معماری و شهرسازی پایدار. شماره اول، 55-67
• قاسمی سیچانی, مریم, و غلامحسین معماریان. 1389. “گونه شناسی خانه دوره قاجار در اصفهان.” هویت شهر 87-94.
• مهدوی نژاد, محمدجواد, مجید منصورپور, و مصطفی مسعودی نژاد. 1395. “جایگاه اقلیم در ترکیب بندی بناهای معاصر (مطالعه موردی: خانه های دوران قاجار در شهر دزفول).” هویت شهر 61-74.
• مهری، سودابه، سهیلی، جمال الدین و ذبیحی، حسین. 1399." تاثیر سبک زنگی بر روابط فضایی خانه های اعیان نشین دوره قاجار در مازندران. باغ نظر، 17(93)، 51-66
• وحدت طلب , مسعود, و امین نیک مرام. 1396. “بررسی اهمیت، فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در اُرُسی های خانه های تاریخی ایران.” هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی 87-97.
• یاران, علی, و حسین بهرو. 1396. “تأثیر فرهنگ و اخلاق اسلامی بر مسکن و کالبد فضایی خانه ها (نمونه موردی: خانه های عصر قاجار در شهر اردبیل).” پژوهش های معماری اسلامی 91-107.
• یزد انفر، سید عباس. ضرابی الحسینی،مهسا. 1394.تاثیر شیوه زند گی بر سازمان فضایی خانه د ر شهرستان ارومیه، نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران.3(4):45-61
• Kim, Yoonjin. 2013. "Recovering sensory pleasure through spatial experience." Cincinnati university.
• Pallasamaa, Juhani. 2012. The eyes of the skin: Architecture of the Senses. West Sussex: John Wiley and sons.
• Pallasmaa, Juhani. 2009. The thinking hand: Existential and embodied wisdom in architecture. New York: Wiley.
• Sobchak, Vivian. 1992. The Address of the Eye, A phenomenology of film experience. New Jersey: Princeton University Press.
• Thomas Vonderbrink, David. 2007. "Architectural phenomenology: towards a design methodology of person and place." Miami university.
• yorgancioglu, derya. 2004. "Steven Holl: a translation of phenomenological philosophy into the realm of architecture." Middle east university, september.
• zumthor, peter. 2006. atmospheres. basel: birkhauser.
