تحلیل عرفانی مفهوم الست در آثار منظوم عطار
محورهای موضوعی :
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.نویسنده مسئول: Siavash.moradi@iauh.ac.ir
کلید واژه: الست, عرفان, قرآن, عطّار, ادبیات.,
چکیده مقاله :
عالم ذر یا الست برای هر انسانی منحصربه¬فرد است.بدین معنا که قبل از این که کالبد جسمی او پای در این جهان نهد، به لحاظ روحانی میثاقی با پروردگار می¬بندد.عالم الست قابل ¬رؤیت و مشاهده نمی¬باشد.حال چگونه آن را درک¬کنیم، از این که آدمی ذاتاً پاک ومنزه به عالم می¬آید اما با توجه به شرایط و آزمونی که از طرف خداوند برای او رقم¬می¬خورد، گاهی قادر به مبارزه با نفس خاطی نیست و به چاه ذلت سقوط¬می¬کند. اما زمان توبه ،همان بازگشت به عالم الست است. لحظه¬ای که پیام¬های الهی را دریافت¬می¬کند و از نو با پروردگار خویش پیمان¬می¬بندد. معنای الست برگرفته از آیه کریمه قرآن است، که می‌فرماید: أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَى. در عرفان و ادبیات و متون عرفانی به این مهم بسیار پرداخته‌شده¬است. شاعران و عارفان و فلاسفه از منظر خود این موضوع را موردبررسی قرارداده‌اند و همه متّفق¬القول به یک نتیجه رسیده‌اند که الست همان بی¬زمانی است که در آن خداوند اراده¬کرد بر بنده خود نمایان¬کند ربّانیت خویش را و اقرار بگیرد از وی بندگی در برابر حضرت احدیّت. در این پژوهش سعی بر آن شده‌است که پس از واکاوی اجمالی درباره واژه الست و بررسی آن از دیدگاه فلسفه وعرفان، وبیان نظریه¬ها، و نگاه عطار به این مهم مورد کاوش قرارگیرد.
For every human the world of Zar’ is a matter of individuality. This means that before his physical body enters this world, he seems to enter into a covenant with God. The universe is not visible and observable. How we could understand it, that a person comes to the universe pure and inherently pure, but according to the conditions and tests that are determined for him by God, sometimes he is able to fight against the soul. He is not a sinner and he falls into the well of humiliation. But the time of repentance is the return to the world of God, the moment when he receives the divine messages and makes a new covenant with his Lord. The meaning of Alast is taken from the Qur'anic verse. This issue has been discussed alot in mysticism, literature and mystical texts. Poets, mystics, and philosophers have studied this issue from their own perspective, and all have unanimously come to the conclusion that this is the timeless time in which God willed to reveal His servant to Himself, to confess His Lordship, and to serve Him. In this research, an attempt has been made to make a brief analysis of the word “Alast” and examine it from the perspective of philosophy and mysticism, the expression of theories, and Attar's view on this important issue
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم
2) انصاری ،خواجه عبدالله ،1386،تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید بفارسی،نگارش حبیب الله آموزگار ،چاپ بیستم ،تهران ،اقبال.
3) آریان،حسین،1385، دیوانگی و دیوانه¬نمایی در ادبیات عرفانی،دوره 3،شماره 9، فصلنامه عرفان اسلامی.
4) پورنامداریان ،تقی،1383،رمز وداستانهای رمزی،چاپ 5،تهران،علمی فرهنگی.
5) حافظ،شمس¬الدین محمد ،1378دیوان اشعار ،چاپ اول ،انتشارات پر.
6) سیوطی، جلال¬الدین، الدر المنثور، 1404ق ، قم ، ناشر مکتبة آیت‌الله المرعشي النجفي(ره)
7) سورآبادی، ابوبکر عتیق بن محمد،1381،تفسیر سورآبادی،(تفسیرالتفاسیر)تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی،ج 5،تهران،فرهنگ نشر نو.
8) شیخ بهایی،1363،دیوان اشعار،مصحح :سعید نفیسی،چاپ اول ، ناشر چکامه.
9) _________________،1384،منطق الطیر(مقامات طیور)با مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی،ویرایش دوم ،تهران ،سخن.
10) ___________________ ،1386،مصیبت نامه، با مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی،ویرایش اول،تهران ،سخن.
11) __________________،1388 ،الهی¬نامه، مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی¬کدکنی، چاپ چهارم ،تهران ،سخن.
12) _________________،1387،دیوان عطار،انتشارات خانه فرهنگ.
13) _________________،1379،دیوان عطار،بذیع الزمان فروزانفر،چاپ سوم،تهران،انتشارات نگاه.
14) طباطبایی، محمد حسین، المیزان، بیروت، 1349.
15) قیصری، داوود، شرح فصوص الحکم، چ تصویری، قم، ۱۳۶۳ش.
16) کلینی، محمد،۱۳۸۸ق، ، الاصول من الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران.
17) مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی ،1391،مرآة العقول، چاپ چهارم،تهران ،ناشر دارالکتب اسلامیه.
18) _____________________، ۱۴۰۳ق.، بحارالانوار، بیروت، ناشر دارالکتب اسلامیه.
