مطالعه تطبیقی نظام نیمه آزادی با نهادهای ارفاقی کیفری در حقوق کیفری ایران
محورهای موضوعی :علی مشایخیان 1 , حسنعلی موذن زادگان 2 , جان احمد آقایی سیاتیل 3 , سید علی میرابراهیمی 4
1 - دانشجوی دکتری حقوق جزاء و جرمشناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
2 - استاد گروه حقوق جزاء و جرمشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد بندر انزلی، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرانزلی، ایران.
4 - استادیار گروه فقه و حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
کلید واژه: جایگزین¬های حبس, نهادهای ارفاقی کیفری, مجازات ارفاقی, نظام نیمه آزادی, چالش¬های نظام نیمه آزادی. ,
چکیده مقاله :
نظام نیمه آزادی، یکی از نهادهای ارفاقی کیفری است که قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، آن را در حقوق و سیاست کیفری ایران، جای داده است. موضوع نظام نیمه آزادی و سایر نهادهای ارفاقی کیفری مشابه، در قانون مجازات اسلامی، آئین دادرسی کیفری و آئین نامه¬های اجرایی آن¬ها، مذکور است که با توجه به بند 5 ماده 156 قانون اساسی می-توان از آن¬ها، برای اصلاح مجرمان، بهره قانونی لازم را برد؛ چه اینکه نهادهای ارفاقی کیفری، فرصت فعالیت¬های اجتماعی محکومان را در خارج از زندان، فراهم می¬آورند. از آنجا که در حقوق و سیاست کیفری ایران، موارد گوناگونی از مجازات¬های ارفاقی، همچون: نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات، تعلیق تعقیب، تعویق مجازات و خدمات عمومی رایگان، وجود دارد، مقاله پیش رو، با بهره¬گیری از شیوه توصیفی تحلیلی می¬کوشد: با مقایسه¬ی نظام نیمه آزادی با سایر نهادهای ارفاقی کیفری مذکور، تفاوت¬ها و تشابهات و این نهاد ارفاقی کیفری را نمایان سازد و از روند این مقایسه، چالش¬های نظام نیمه آزادی را برابر سایر نهادهای ارفاقی کیفری مشابه، از منظر قانونگذاری مورد بررسی قرار دهد تا در نتیجه، با دستیابی به جهات مثبت سایر نهادهای ارفاقی کیفری مشابه و تجزیه و تحلیل آن¬ها، موجب تقویت، تکمیل و تتمیم نظام نیمه آزادی، یکی از نهادهای مهم ارفاقی کیفری شود.
The semi-liberty system is one of the criminal leniently institutions that the Islamic Penal Code approved in 1392 has included it in Iran's criminal law and policy. The subject of the semi-liberty system and other similar criminal leniently institutions are mentioned in the Islamic Penal Code, the Criminal Procedure Code and their executive regulations, which according to Article 156, clause 5 of the Constitution, can be used legally to reform criminals, since criminal leniently institutions provide opportunities of social activities for convicts outside of prison. Since there are various types of leniency punishments in Iran’s criminal law and policy, such as: semi-liberty system, parole, suspension of sentence execution, suspension of prosecution, postponement of sentence and free public services, the following article, using a descriptive-analytical method attempts by comparing the semi-liberty system with other aforementioned penal leniently institutions, reveal the differences and similarities of this penal leniently institution and through the process of this comparison, examine the challenges of the semi-liberty system compared to other similar penal leniently institutions from a legislative perspective, so that, by achieving the positive aspects of other similar penal leniently institutions and analyzing them, it will strengthen, complete, and restore the semi-liberty system as one of the important penal leniently institutions.
1. آماده، غلامحسین، (1389)، اختیار قضایی در تعیین مجازات (مطالعه¬ی تطبیقی حقوق ایران، انگلیس و مصر)، تهران، انتشارات دادگستر، چاپ اول.
2. آنسل، مارک، (1401)، اصول دفاع اجتماعی، ترجمه: محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ ششم.
3. باری، مجتبی، (1397)، یادداشت¬هایی بر قانون مجازات اسلامی مصوب1392، تهران، انتشارات کتاب آوا، چاپ اول.
4. پور قهرمانی ، بابک ، (1400)، چالش¬های فراروی نظام نیمه آزادی در ایران، مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، دوره: 51، شماره: 1، ص127-150
5. حیدری، علی مراد، (1394)، حقوق جزای عمومی، بررسی فقهی حقوق واکنش علمی جرم، تهران، انتشارات سمت.
6.. رایجیان اصل، مهرداد (1390)، بزه دیده شناسی حمایتی، تهران، نشر دادگستر، چاپ دوم.
7. رستمی، هادی، (1402)، ارزیابی نهادهای ارفاقی در سیاست جنایی ایران (با تأکید بر گسترش افراطی و ناکارآمدی)؛ مجله آموزه¬های حقوق کیفری، شماره: 25، ص135ـ178.
8.. زراعت، عباس، (1401)، حقوق جزای عمومی3، مجازات¬ها و اقدامات تامینی بر اساس قانون مجازات اسلامی 1392، تهران، انتشارات جاودانه جنگل، چاپ سوم.
9. سماواتی پیروز، امیر، (1384)، ناتوانان بزه دیده، از بایسته¬های جرمشناختی تا قوانین و مقررات کیفری، مجله¬ی حقوقی دادگستری، شماره: 52ـ53، ص119ـ168.
10. شمس ناتری، محمد ابراهیم؛ زارع، ابراهیم؛ کلانتری، حمید رضا؛ ریاضت، زینب، (1398)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، تهران، انتشارات میزان، چاپ پنجم.
11. صلاحی، جاوید، (1395)، درآمدی بر جرم شناسی و بزه دیده شناسی، تهران، انتشارات میزان، چاپ سوم.
12. غلامی، حسین، (1397)، عدالت ترمیمی، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران، انتشارات سمت، چاپ هفتم، ص714ـ740.
13. گسن، موریس، (1394)، اصول جرم شناسی، ترجمه: میر روح الله صدیق، تهران، نشر دادگستر، چاپ سوم.
14. گودرزی بروجردی، محمد رضا، (1382)، نارسائی¬های زندان، مجله الهیات و حقوق، شماره: 9ـ10، ص105ـ147.
15. گلدوزیان، ایرج، (1401)، بایسته¬های حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات میزان، چاپ بیست و پنجم.
16. لوترمی، لورانس؛ پاتریک، کلب، (1395)، بایسته¬های حقوق کیفری فرانسه، ترجمه: محمود روح الامین، تهران، انتشارات میزان، چاپ دوم.
17. لیز، ژرار؛ فیلیزولا، ژینا، (1392)، بزه دیده شناسی، ترجمه: روح الله کرد علیوند و احمد محمدی، تهران، انتشارات مجد، چاپ اول.
18. محسنی، رضا، (1387)، آسیب شناسی مجازات زندان و حبس، ماهنامه اصلاح و تربیت، سال دوازدهم، شماره: 67، ص3ـ9.
19. مؤذن زادگان، حسنعلی، (1396)، کودکان و نوجوانان معارض با قانون و واکنش های اجتماعی، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران، انتشارات سمت، چاپ هفتم، ص122ـ158.
20. نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1387)، تقریرات حقوق کیفری عمومی2 (اقدامات و کیفرهای جایگزین زندان)، به کوشش: مهرداد رایجیان اصلی، جزوه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
21. نوربها، رضا؛ (1403)، زمینه¬ی حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات میزان، چاپ چهارم.
22. نیازپور، امیرحسین، (1399)، توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات میزان، چاپ سوم.
23. یاری، سعیده؛ میدانی، علیرضا، (1401)، نهادهای ارفاقی جایگزین حبس و تعلیق اجرای مجازات در قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1399، مجله حقوق و مطالعات نوین، شماره: 7، ص1ـ22.
