مقایسة آموزه لَگهْیما سیدّهی در عرفان هندو با طی‌الارض درعرفان اسلامی
محورهای موضوعی :طاهره میرزایی 1 , سیدمحمد روحانی 2 , محمدمهدی علیمردی 3 , امیر جوان آراسته 4
1 - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی،دانشکده عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. نویسنده مسئول: taherehmirzaei@yahoo.com
2 - استادیار دانشکده عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
3 - دانشیار دانشکده عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
4 - استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
کلید واژه: عرفان اسلامی, عرفان هندو, یُگه, مراقبه, طی‌الارض, لَگهْیما سیدّهی.,
چکیده مقاله :
یُگه یکی از مهمترین گرایشهای عرفانی هندو است که در آن سالک با استفاده از تکنیک‌های اخلاقی، عملی و مراقبهای خاص موسوم به اشْتانْگه یا هشت عضو، به تجربیات عرفانی دست¬مییابد و در نهایت، با گذشتن از این مراحل قادرمیشود تا با خلوص بُعد روحانی خود از آلودگیهای مادی و جسمانی به مقام رهایی یا مُکْشَه، نائل¬آید. یکی از نمودهای ظاهری سیر روحانی یُگی کسب تواناییهای خاص خارقالعادهای است که با عنوان «سیدّهی» شناخته¬میشود. یکی از انواع مختلف سیدّهیها، «لَگهْیما سیدّهی» به¬معنی توانایی سبک¬شدن و پرواز است. در عرفان اسلامی نیز سالک به تواناییهای ماورائی همچون این نوع سیدّهی دست¬مییابد که میتوان، «طی‌الارض» را از جملة آن¬ها دانست. در این مقام زمین زیر پای اهل‌الله (پیامبران و ائمه «علیهم‌السلام») و عارفان مخلص طی¬شده، از محدودیتهای جسمانی دنیای مادی فراتر میرود. با تزکیه، تهذیب نفس ومراقبه نوعی کرامت، قابلیت ظهور اسم خاصِ حق‌تعالی در دل عارف پدیدارمیشود، که قدرت ولایت خداگونگی بر کائنات به¬دست¬می‌آورد. در پژوهش پیش رو سعی¬داریم ضمن ایضاح مفاهیم، مبانی، رویکرد و کاربرد درونی و بیرونی این دو مقام عرفانی با روش تحلیلی-توصیفی به مقایسه این دو سنت عرفانی بپردازیم.
Yoga is one of the most prominent mystical paths in Hinduism. Through the practice of specific ethical, practical, and meditative techniques known as Ashtanga, or the eight limbs, practitioners attain mystical experiences. Ultimately, by advancing through these stages, they achieve liberation (Moksha) by purifying their spiritual essence from material and physical impurities. An outward sign of the yogi’s spiritual journey is the acquisition of extraordinary abilities termed Siddhis. Among the various Siddhis, Lagima Siddhi signifies the ability to become light and fly. Similarly, in Islamic mysticism (Sufism), the seeker acquires supernatural abilities akin to these Siddhis, including “Tay al-Ard”. In this state, the ground beneath the feet of the devotees of Allah (prophets and Imams, peace be upon them) and sincere mystics is traversed, transcending the physical limitations of the material world. Through purification, self-discipline, and meditation, a miraculous manifestation of the special name of God arises in the heart of the mystic, bestowing divine authority over the universe. This research aims to compare these two mystical traditions using an analytical-descriptive method, elucidating the concepts, foundations, approaches, and internal and external applications of these two mystical states.
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم.
2) آملی، سیدحیدر، 1426ق، المقدمات من کتاب نص النصوص، بی‌جا: مؤسسه التاریخ العربی.
3) آملی، سیدحیدر، 1368، جامع الاسرارومنبع الانوار، تصحیح هانری کربن،ج دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
4) آملی، سیدحیدر، 1382، أنوار الحقيقة و أطوار الطريقة و أسرار الشريعة، چ1، قم: نور على نور.
5) ابن عربى، محيى الدين، بی¬تا، الفتوحات المكية(اربع مجلدات)، 4جلد، چ 1، بيروت: دار الصادر.
6) ابن عربى، محيى الدين، 1370، فصوص الحکم، تهران: انتشارات الزهراء.
7) ابن فارس ابی الحسین احمد، 1418ق. ،معجم المقایس اللغه، بیروت: دارالفکر.
8) ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1412ق، چاپ دوم.
9) بدوی، عبدالرحمن ، 1978م.، تاریخ التصوف الاسلامی، الطبعه الثانیه، کویت: وکاله‌المطبوعات..
10) بقلى شيرازى، روزبهان، 134، شرح شطحيات، چ 3، تهران: انتشارات طهورى.
11) ---------------- ، 1428ق.، المصباح فى مكاشفة بعث الأرواح، 1جلد، چ 1، بيروت: دار الكتب العلمية.
12) پورابراهیم، علی¬محمد، موحدیان عطار، علی، یوگا درایران 1396، بررسی و نقد یوگای رایج در ایران با نظر به منابع اصلی یوگا، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
13) جامى، عبد الرحمن، 1358، الدرة الفاخرة فى تحقيق مذهب الصوفية، 1جلد، چ 1، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى.
14) چاتری، ساتیش‌چاندرا و داتا، دریندراموهان، 1384، معرفی مکتب‌های فلسفی هند، فرناز ناظرزادة کرمانی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
15) حسن¬زاده آملى،حسن، هزار و يك كلمه، 1381، 6جلد، چ 3، قم: بوستان كتاب.
16) حسینی¬طهرانى، سيدمحمدحسين، معاد شناسى، 1423ق.، 10جلد، چ 11، مشهد: ، انتشارات ملكوت نور قرآن.
17) ---------------------- ، 1421ق.، رساله لب اللباب (مصاحبه¬هایی با علامه طباطبایی) مشهد: انتشارات علامه طباطبایی.
18) خميني، سید روح الله، 1410ق.، تعليقات علي شرح" الفصوص الحکم ومصباح الانس"،قم: موسسه پاسدار اسلام.
19) -------------- ، آداب‌الصلاه، تهران: موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، 1378، چاپ هفتم.
20) خوارزمى، تاج الدين حسين، 1379، شرح فصوص الحكم ، محقق و مصحح: علامه حسن¬زاده آملى، چ 2، قم: بوستان كتاب.
21) دهخدا ، علی اکبر، لغتنامه، تهران:موسسه فرهنگی لغتنامه دهخدا، 1388.
22) ساراسوتی،سوامی ساتیاناندا، 1378، آموزش یوگا :تمرینات تانتریک برای پاکسازی جسم و جان، ترجمه: موسوی نسب، جلال و فروغی، چ 3، تهران: حمید..
23) شایگان، داریوش، 1389، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، ج2 ، تهران: امیرکبیر.
24) ----------- ، 1397، آیین هندو و عرفان اسلامی (براساس مجمع البحرین داراشکوه)؛ ترجمه جمشید ارجمند، تهران، فرزان روز.
25) شیرر، آلیستر، 1395، هستی بی کوشش، یوگه‌سوتره‌های پتنجلی، برگردان به انگلیسی آلیسترشیرر، برگردان به فارسی ع. پاشایی، تهران: فراروان.
26) صدرالمتالهین شیرازی، محمد ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد جعفرشمس الدین ، بیروت: انتشارات دارالتعارف،1419ق.
27) ------------------------- ، 1387، رساله فی اتحادالعاقل و المعقول، بیوک علیزاده، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
28) ------------------------- ، 1381، رساله سه اصل، تصحیح سیدحسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
29) ------------------------- ، 1368، الحکمه المتعالیه فی الاسفارالاربعه، قم: انتشارات مصطفوی .
30) علیمردی، محمدمهدی و روحانی، سیدمحمد. 1400، ادیان بزرگ شرق (آریایی) آیین هندو، قم: نشر ادیان.
31) قرشی، سیدعلی¬اکبر، 1412ق.، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
32) قمى، قاضى¬سعيد، 1339، اسرار العبادات و حقيقة الصلوة ، محقق و مصحح: سيدمحمد باقر سبزوارى، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
33) قیصری، داوود، 1381، رسائل قیصری،رساله فی التوحید والنبوه والولایه، تصحیح سیدجلال¬الدین آشتیانی، چ2، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
34) قیصری، داوود، 1383، شرح فصوص الحکم به کوشش سیدجلال الدین آشتیانی، تهران: علمی و فرهنگی.
35) مجلسي، محمدباقر، 1404ق.، بحارالانوار، ج 4، بیروت: مؤسسه الوفاء.
36) محمدی‌ری‌شهری، محمد، 1377، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: دارالحدیث.
37) مصطفوي، حسن، 1385، التحقيق في کلمات القرآن الکریم، تهران: نشرآثار علامه مصطفوی.
38) معلوف، لويس، 1960، المنجد، ترجمه احمد سياح، بیروت: انتشارات کاتولیکیه.
39) Dasagupta, S. (1997). A History of Indian Philosophy, New Delhi: Motilal Banarasidass.
40) Eliade, Mircea, (1958) Yoga: Immortality and Freedom, tr. From the French by Willard R. Trask, London: Routledge and Kegan Paul.
41) Feuerstein, Georg,(1990), Encyclopedic Dictionary of Yoga, New York: Paragon House.
42) Larson, Gerald James(1987) Bhattacharya, Ram Shankar, The Encyclopedia of Indian Philosophies, Volume 4, Princeton University Press.
43) Legget, Trevor. (2006) SANKARA ON THE YOGA-SUTRA-S the Vivarana sub-commentary to Vyasa-bhasya on the Yoga-Sutra-s of Patanjali. Dehli: ,Motilal Banarsidass.
44) Lilasara,( 2012) Laghima-siddhi (Books), Compiler: Sahadeva.
45) Lochtefeld, James G. (2002), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, New York: The Rosen.
46) Melton, Gordon.(2024)the editors of Encyclopedia Britanica,mar1.2024.TM.
47) Misra,Vachaspati,(1896)the Tattvakaumadian English translation with the Sanskrit Text,by Ganganatha Jha,Tookaram Tatya,Bombay.
48) Prasada, Rama (1998). Patanjali Yoga Sutras with the Commentary of Vyasa and the gloss of Vachaspati Misra, New Delhi: Munshiram Manoharlal.
49) Radhakrishnan, S., Moore,(1957) C.A. A Source Book to Indian Philosophy, Charles A. New Jersey: Princeton University Press.
50) Renou, Louis, (1943) Kena Upanisad, publiée et traduite, , Paris: A.Maisonneuve .
51) Shivananda, Swami,Vishnudevananda,(1990)Yoga Encyclopedia,Ebook.
52) Werner, Karel (2005), a Popular Dictionary of Hinduism, America: Curzon.
