نقش دین در روابط سیاسی- نظامی خانات قپچاق و ایلخانان

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

صالح پرگاری ¹ (ندارد)
مریم محمدی ² (ندارد)

تاریخ دریافت : 1391/05/01 تاریخ پذیرش : 1391/09/12 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: خانهای قپچاق, ایلخانان, ممالیک, روابط ایلخانان و خانات قپچاق,

چکیده مقاله :

خانات قپچاق و ایلخانان، دو حکومت مغولی بودند که اولی از تقسیم ماترک چنگیز خان و دومی از ادامهتوسعهطلبیهای مغولان به رهبری هلاکو در غرب به وجود آمد. خانات قپچاق که قبل از استقرارایلخانان در ایران دارای نفوذ سیاسی بود قدر تیابی این حکومت را در جنوب قلمرو خود به ضررحاکمیت و سیاستهای ارضیشان دانسته و درپی بهانههای مختلف سیاسی، نظامی و مذهبی به اولینجنگ درونخاندانی مغولان با ایلخانان مبادرت نمود. در این میان، یکی از موضوعاتی که دستاویز ایننخستین برخورد میان حکومتهای مغولی قرار گرفت اختلافهای دینی برکای مسلمان و هلاکویبودایی و نتایج حاصل از این اختلافها در روابط سیاسی و نظامی دو دولت بود. با این که اختلافات دودولت از مسائل دیگری نیز ناشی میشد، اما رد پای دین در دورههای مختلف تا پایان عمر دو حکومت،به اشکال گوناگون و با قوت و ضعف در روابط آنان دیده میشد. این امر باعث شد تا خانهای قپچاققبل از مسلمانشدن ایلخانان بکوشند تا با اعلام جانبداری از اسلام و مسلمانان، علاوه بر کسب حمایتمعنوی مسلمانان از دین و اشتراکهای مذهبی خود با ممالیک، برای اتحاد مستحکمتر با این دولت دردشمنی با ایلخانان سود برند. با رسمیشدن اسلام در قلمرو ایلخانان، خانهای قپچاق سعی کردند تا بادر پیش گرفتن خطمشیها و سیاستهای دیگری، همچنان از دین و مسائل مربوط به آن در پیشبرداهداف خود در برابر ایلخانان و نیز حفظ مناسبات با ممالیک سود برند و با این که عوامل سیاسی-نظامی، نقش مهمی در ایجاد و تداوم تنش در میان دو دولت داشت، دین نیز تا پایان عمر دو حکومتبه ابزاری برای پیشبرد اهداف آنان تبدیل شد و در نهایت در کنار سایر عوامل، نقش مهمی در تحققاهداف خانات قپچاق در قلمرو ایلخانان داشت.

چکیده انگلیسی:

|ip´aÎ Kings and Ilkhanid, were two divisions of Mongols that thelatter was established and expanded to the west by Hulagu and |ip´aÎKhanat were the possessors of Chengiz legacy. Because of politicalrivalry, they went through a war which was the first within Mongoldynasty. One of the motives for this conflict was the religiousdifferences between Berka, as a Muslim and Holagu, as a Buddist andso it had a great impact on the political and military ties between twogovernments..This led to the conversion of |ip´aÎ Kings to Islam forattracting Muslim support and obtaining the religious ties with theMamluk as the enemy of Ilkhanid. After the conversion of Ilkhanid toIslam, |ip´aÎ changed their policy but the religious dispute wascontinued to the end of their period. This article aims to consider therole of religion in the conflicts between these two governments.