دو تأویل از یک تمدن: بازخوانی دو اثر عبدالحسین زرین‌کوب؛ دو قرن سکوت و کارنامه اسلام
محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی
سیاوش شوهانی
1
(ندارد)
کلید واژه: تسامح, تعاسر, جهان وطنی, همزیستی مسالمت‌آمیز, اهل‌ذمه, فرهنگ و تمدن اسلامی, جهان اسلام, عبدالحسین زرین کوب,
چکیده مقاله :
تاریخ نگاری اسلامی فراز و نشیب بسیاری داشته و از شرایط و ویژگی های اجتماعی و تاریخی بسیاری تأثیر پذیرفته است، تا آنجا که می توان از مؤلفه هایی یاد کرد که به مثابه مجموعه یک گفتمانِ تاریخی، تاریخ نگاری یک دوره را رقم می زند.آثار دکتر عبدالحسین زرین کوب درباره تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، طی نیم قرن گذشته در حوزه دانشگاهی از مقام و مرجعیت شایانی برخوردار بوده است. دو قرن سکوت، محصول دهه سی خورشیدی، اثری که بیش از آثار دیگر وی زبانزد عام و خاص است، روایتی متفاوت با روایت کارنامه اسلام، محصول دهه پنجاه خورشیدی، ارائه می دهد. در روایت نخست بر دستاورد تمدن اسلامی در قرون نخست می تازد و ورود اعرابِ مسلمان را منشأ نگون بختی ایرانیان می نامد و در روایت دیگر به آن می بالد و این تلاقی را موجب باروری و شکوفایی دو تمدن می داند. مقاله پیش رو سعی دارد به مقایسه این دو روایت از تمدن اسلامی و واکاوی تناقض پیش آمده از منظر هرمنوتیک بپردازد.
Islamic historiography has been full of ups and downs, and has beenaffected by many social and historical parameters, to such an extentthat some of these parameters, in the same way as a historicaldiscourse, have created a historiographical era. AbdulḥusaynZarrinkub’s works on the history of Iran at first centuries of Islamicperiod were of great importance and authority in academies in Iran.Du Qarn Sukut, written in thirties (Persian calendar), his most famouswork, presents a different account in comparison with Karnami-yiIslam, written in fifties. In his first account, Zarrinkub attacks theachievements of Islamic civilization in two first centuries, andconsiders Arab conquest as the reason of Persian’s misfortune; whilein his second account, admires this civilization, and considers thisencounter as a reason for flourishing and fruitfulness of bothcivilizations. This article tries to compare these two accounts ofIslamic civilization, and examine the aforementioned contradictionhermeneutically.
