کاوشی برگفتمان‌های خبرگزاری صدا و سیما و شبکه ایران اینترنشنال در انتخابات مجلس یازدهم ایران
محورهای موضوعی : ارتباطات
مصطفی غلامی
1
(کارشناس ارشد روزنامه‌نگاری، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران)
ابراهیم فتحی
2
(استادیار، گروه ژورنالیسم و خبر، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران، (نویسنده مسئول)،)
جهاندار امیری
3
(استادیار، گروه ژورنالیسم و خبر، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران)
کلید واژه: وب‌سایت خبرگزاری صدا و سیما, انتخابات مجلس, وب‌سایت شبکه ایران اینترنشنال, گفتمان, پوشش خبری,
چکیده مقاله :
انتخابات پدیده‌ای است که از طریق آن مردم در تعیین سرنوشت خود و مقبولیت کشورشان در زیست جهان امروز، ایفای نقش می‌کنند. در ایام انتخابات، رسانه های مختلف با تکیه بر سرمایه اجتماعی اندوخته خود و اعتماد و اطمینانی که مخاطبان به آن‌ها دارند، به ارائه گفتمان های مورد نظر خود برای جذب و هدایت مردم به سوی خواسته‌ها و اهداف مدنظرشان می‌پردازند. نتایج صف‌بندی و نبرد گفتمانی رسانه ها نیز بلافاصله بعد از شمارش آرا مشخص می شود. ثبت آمار مشارکت 57/42 درصدی در انتخابات مجلس یازدهم که پایین‌ترین میزان مشارکت در تمام ادوار گذشته تاریخ انتخابات جمهوری اسلامی است، کاوش و تحلیل گفتمان‌های بازیگران فعال این عرصه را طلب می‌کند که در این پژوهش وب‌سایت‌های خبرگزاری صدا و سیما و شبکه ایران اینترنشنال انتخاب شد. هدف این پژوهش تعیین گفتمان رسانه‌های مذکور از طریق تحلیل مضمون اخبار انتخاباتی آن‌ها در بازه 1 بهمن تا 10 اسفند 1398 با بهره‌گیری از نرم‌افزار مکس‌کیودا است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که گفتمان وب‌سایت خبرگزاری صدا و سیما با دال مرکزی مشارکت حداکثری در انتخابات از دال‌های پیرامونی انتخابات، نظام جمهوری اسلامی، دشمن و مردم تشکیل شده و گفتمان مستقر بر اخبار وب‌سایت شبکه ایران اینترنشنال با دال مرکزی تحریم انتخابات نیز شامل دال‌های جمهوری اسلامی، انتخابات، مردم و کرونا است. چارچوب‌سازی‌ها و انگاره‌پردازی‌های هر دو رسانه کاملاً در خدمت دال مرکزی گفتمان مطلوب آن‌ها بوده است. مشارکت پایین مردم در این انتخابات، حکایت از هژمونیک شدن گفتمان تحریم انتخابات و موفقیت آن در تثبیت نظام معنایی خود و ایجاد اجماع بیشتر در جامعه مخاطبش دارد.
Election is a phenomenon through which people play a role in determining their own destiny and the acceptance of their country in today's world. In the days of elections, various media, relying on their accumulated social capital and the trust and confidence that the audience has in them, present their desired discourses in order to attract and guide the people towards their desired goals and objectives. The results of the media alignment and discourse battle are also determined immediately after the vote count. Registration of 42.57% turnout in the 11th parliamentary elections, which is the lowest turnout in all previous periods of the Iran's election history, requires exploring and analyzing the discourses of actors active in this field, which IRIB News Agency website and Iran International TV channel Website were selected in this study. The purpose of this study is to determine the discourse of the mentioned media by thematic analysis the texts of their election news in the period of January 21 to February 29, 2020 using MAXQDA software. Findings show that the discourse of IRIB Agency News Website with the nodal point of “maximum participation in the election” consists of the surrounding signifiers of “election”, “Islamic Republic”, “enemy” and “people” and the discourse of Iran International TV channel website with the nodal point of “election boycott” also includes the signifiers of “Islamic Republic”, “election”, “people” and “corona”. The framings and Image making of both media have fully served the nodal points of their desirable discourse. The low turnout in this election indicates the the discourse of election boycott has become hegemonic and its success in consolidating its semantic system and creating more consensus in the target community.
اسلامی‌نژاد، محمد. و رزمجو، علی‌اکبر. (1397). "تحلیل گفتمان انتقادی نامزدهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران در مناظره‌های تلویزیونی"، فصل‌نامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال 2، شماره 2 (پیاپی 6)، صص. 128-99.
اعتماد آنلاین. (1399). "در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی صورت گرفت: نظارت استصوابی شورای نگهبان محدود به استعلام از مراجع چهارگانه شد/ نمایندگان نظارت استصوابی در انتخابات مجلس را اصلاح کردند"، بازیابی از 14 اردیبهشت 99، از سایت اعتماد آنلاین.
ایران اینترنشنال. (1398). "روحانی: اگر رژیم گذشته تن به انتخابات می‌داد انقلاب نمی‌شد"، بازیابی از 22 بهمن 98، از سایت ایران اینترنشنال.
ایرنا. (1398). "وزیر کشور: میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم ۴۲/۵۷ درصد است"، بازیابی از 4 اسفند 98، از سایت ایرنا.
پدرام، مسعود. و محمدزاده، مهدی. (1383). "ایدئولوژی، هژمونی و سلطه در رسانه ها"، فصل‌نامه رسانه، دوره 15، شماره 1 (پیاپی 57)، صص. 94-77.
جنیدی، رضا. (1389). "تکنیک‌‌های عملیات روانی و شیوه‌‌های مقابله"، مشهد: انتشارات به نشر آستان قدس رضوی.
جهانی‌نسب، احد. و فرهادی‌نسب، جعفر. (1399). "بررسی نقش انتخابات بر حاکمیت مردم با تأکید بر انتخابات مجلس شورای اسلامی"، ماهنامه پژوهش ملل، شماره 53، صص. 41-25.
حسینی، حسین. (1382). "اینترنت و عملیات روانی: نمونه جنگ عراق"، فصل‌نامه سیاست دفاعی، سال یازدهم، شماره 44، صص. 31-9.
خبرگزاری صدا و سیما. (1398). (الف). "آیت‌اله امامی کاشانی: رأی دادن مثل نماز واجب است"، بازیابی از 2 اسفند 98، از سایت خبرگزاری صدا و سیما.
خبرگزاری صدا و سیما. (1398). (ب). "رئیس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان: ارائه لیست قابل قبول اصلاح‌طلبان در تهران"، بازیابی از 23 بهمن 98، از سایت خبرگزاری صدا و سیما.
خبرگزاری صدا و سیما. (1398). (ج). "استاندار تهران خبر داد: شرایط رقابت نامزد‌ها در تهران فراهم است"، بازیابی از 24 بهمن 98، از سایت خبرگزاری صدا و سیما.
خجیر، یوسف. (1386). "انتخابات و مبارزه انتخاباتی: از رسانه تا مخاطب"، فصل‌نامه رهپویه هنر، دوره 2، پیش‌شماره 4، صص. 42-32.
خمینی، روح‌اله. (1378). (الف). "صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)"، ج 8، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌اله. (1378). (ب). "صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)"، ج 13، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌اله. (1378). (ج). "صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)". ج 17، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌اله. (1378). (د). "صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)"، ج 18، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دارابی، علی. (1392). "جامعه‌شناسی انتخابات یازدهم: تحلیلی بر فضای انتخابات ریاست جمهوری و رفتار رای‌دهی ایرانیان"، تهران: انتشارات همشهری.
درزیان رستمی، حسن. و قدیمی، مهری. (1391). "بررسی تطبیقی مطالب انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در روزنامه کیهان و اعتماد"، فصل‌نامه فرهنگ ارتباطات. شماره 7، صص. 141-121.
درستی، هاجر. (1393). "آسیب‌شناسی تبلیغات انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در پرتو اصول حقوقی حاکم بر تبلیغات"، فصل‌نامه مجلس و راهبرد، شماره 80، صص. 111-89.
دنیای اقتصاد. (1398). "اظهارنظرها درباره احراز صلاحیت‌ها داغ‌تر می‌شود: کنایه‌های روحانی، گلایه‌های جنتی"، بازیابی از 3 بهمن 98، از سایت روزنامه دنیای اقتصاد.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1387). "تحلیل گفتمان سیاسی رسانه‌ها"، فصل‌نامه علوم سیاسی، شماره 42، صص. 94-65.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1383). "تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش"، فصل‌نامه علوم سیاسی، شماره 28، صص. 180-153.
صحرایی، فاطمه. و مزیدی، علی محمد. (1396). "کارآمدی قوانین تبلیغات انتخاباتی در انتخابات مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری، شوراها و مجلس خبرگان رهبری"، چهارمین همایش ملی حقوق: ارزیابی کارآمدی قانون در نظام جمهوری اسلامی ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد.
ضیایی‌پرور، حمید. (1391). "جنگ نرم 2: ویژه جنگ رسانه‌ای"، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عالم، عبدالرحمن. (1394). "بنیادهای علم سیاست"، چاپ بیست و هفتم، تهران: نشر نی.
غلامی، مصطفی. (1399). "مقایسه گفتمان وب‌سایت خبرگزاری صدا و سیما و وب‌سایت شبکه ایران اینترنشنال در پوشش خبری انتخابات مجلس 98"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روزنامه‌نگاری. دانشگاه صدا و سیما: تهران.
قوام، عبدالعلی. (1395). "سیاست شناسی: مبانی علم سیاست"، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
کاستلز، مانوئل. (1389). "عصر اطلاعات: اقتصاد جامعه و فرهنگ: ظهور جامعه شبکه‌ای"، ج 2، ترجمه حسن چاوشیان. تهران: انتشارات طرح نو.
محمدحسینی طاهری، جواد. (1399). "«گزارشی از روزنامه الاخبار به نقل از مشرق» هیزم سعودی و بنزین آمریکایی"، ماهنامه مبلغان، شماره 249، صص. 57-49.
مقدم‌فر، عطااله. (1397). "تأملی بر شبکه ماهواره‌ای ایران‌اینترنشنال"، ماهنامه دیده‌بان امنیت ملی، شماره 81، صص. 83-77.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1395). "نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی"، چاپ پنجم، تهران: همشهری.
مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1380). "تصویرسازی منفی رسانه‌های غرب از جهان اسلام و ملل شرق (خود و دیگری در متون و رسانه‌های غرب)"، فصل‌نامه رسانه، شماره 47، صص 21-10.
نصر، صلاح. (1396). "جنگ روانی (کلامی)"، ترجمه محمود حقیقت کاشانی، تهران: انتشارات سروش.
نوری‌راد، فاطمه. و جعفری‌نژاد، هادی. (1397). "بازنمایی مضامین و مفاهیم سنت‌گرایی دینی در آثار سیدرضا میرکریمی (با تأکید بر فیلم زیر نور ماه و اینجا چراغی روشن است)"، فصل‌نامه مطالعات رسانه‌ای، دوره 13، شماره 2 (پیاپی 41)، صص. 89-69.
نوری ممرآبادی، علی.، رزمجو، علی‌اکبر. و نظری، هادی. (1398). "مقایسه گفتمان خبری بی‌بی‌سی فارسی و صدای آمریکا درباره پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری"، فصل‌نامه مطالعات رسانه‌ای، دوره 14، شماره 1 (پیاپی 44)، صص. 57-39.
همشهری آنلاین. (1398). "میزان مشارکت در شهر تهران 4/25 درصد؛ استان تهران 2/26 درصد|کدام استان‌ها بیشترین و کم‌ترین مشارکت را داشتند؟"، بازیابی از 4 اسفند 1398، از سایت همشهری آنلاین.
هوشیار، مهدی. و گودرزی، محسن. (1399). "شیوه پوشش اخبار تشکیل ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس و دریای عمان (تحلیل گفتمان اخبار سایت‌های ایران اینترنشنال و دویچه‌وله فارسی)"، فصل‌نامه علوم خبری، شماره 33، صص. 100-69.
Beetham, David. & Boyle, Kevin. (2009). “Introducing Democracy: 80 Questions and Answers”, Second revised edition (First Published in 1995), UNESCO publications.
Dowse, Robert Edward. & Hughes, John A. (1972). “Political sociology”, New York: Wiley Publications.
Entman, Robert M. (2008). “Theorizing Mediated Public Diplomacy: The U.S. Case”, The International Journal of Press/Politics, Vol. 13(2), PP. 87-102.
Fowler, Roger., Hodge, Bob., Kress, Gunther. & Trew, Tony. (1979). “Language and control”, London: Routledge and kegan Paul.
Gowhary, H., Rahimi, F., Azizifar, A. & Jamalinesari, A. (2015). “A critical discourse analysis of the electoral talks of Iranian presidential candidates in 2013”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, No. 192, PP. 132-141.
Johnes, Rory., Faucon, Benoit. & Hagey, Keach. (2019). “Saudi Arabia Sought Vice’s Help to Build a Media Empire”, Retrieved 15 April 2021, From The Wall Street Journal Website.
Kamali Dehghan, Saeed. (2018). “Ofcom examining TV network over interview praising attack in Iran”, Retrieved 26 April 2021, From The Guardian Website.
Lungu, Angela Maria. (2001). “WAR.com - The Internet and Psychological Operations”, Joint Forces Quarterly, No. 28, PP. 13-17.
Scheufele, Dietram A. (1999). “Framing as a Theory of Media Effects”, Journal of Communication, Vol. 49(1), PP. 103-122.
_||_
Beetham, David. & Boyle, Kevin. (2009). “Introducing Democracy: 80 Questions and Answers”, Second revised edition (First Published in 1995), UNESCO publications.
Dowse, Robert Edward. & Hughes, John A. (1972). “Political sociology”, New York: Wiley Publications.
Entman, Robert M. (2008). “Theorizing Mediated Public Diplomacy: The U.S. Case”, The International Journal of Press/Politics, Vol. 13(2), PP. 87-102.
Fowler, Roger., Hodge, Bob., Kress, Gunther. & Trew, Tony. (1979). “Language and control”, London: Routledge and kegan Paul.
Gowhary, H., Rahimi, F., Azizifar, A. & Jamalinesari, A. (2015). “A critical discourse analysis of the electoral talks of Iranian presidential candidates in 2013”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, No. 192, PP. 132-141.
Johnes, Rory., Faucon, Benoit. & Hagey, Keach. (2019). “Saudi Arabia Sought Vice’s Help to Build a Media Empire”, Retrieved 15 April 2021, From The Wall Street Journal Website.
Kamali Dehghan, Saeed. (2018). “Ofcom examining TV network over interview praising attack in Iran”, Retrieved 26 April 2021, From The Guardian Website.
Lungu, Angela Maria. (2001). “WAR.com - The Internet and Psychological Operations”, Joint Forces Quarterly, No. 28, PP. 13-17.
Scheufele, Dietram A. (1999). “Framing as a Theory of Media Effects”, Journal of Communication, Vol. 49(1), PP. 103-122.
