شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای مسکن انعطاف‌پذیر منطبق با سبک زندگی (مطالعه موردی: استان تهران)

محورهای موضوعی : معماری

مهسا زارع شهامتی ¹ (کارشناس ارشد، معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.)
ندا صحراگردمنفرد ² (دانشیار، معماری، دانشکده معماری وشهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.)
سیدعباس یزدانفر ³ (استادیار، معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/12/02 تاریخ پذیرش : 1401/09/27 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: مسکن انعطاف‌پذیر, سبک زندگی, دموگرافیک, سازمان‌دهی کالبدی,

چکیده مقاله :

مسکن در دوره‌های گوناگون، بستر پاسخ‌دهی به نیاز‌های مادی و روانی افراد بوده‌است. مسکن انعطاف‌پذیر پاسخگوی مناسبی به سبک‌زندگی همه افراد شامل خواسته‌های آن‌ها درباره تمایلات فردی، اجتماعی و اولویت‌هایشان می‌باشد. هدف این پژوهش بررسی میزان ارتباط راهکار‌های انعطاف‌پذیری با سبک‌زندگی می‌باشد؛ لذا ابتدا ریزمعیار‌های این دو مؤلفه با روش تحلیلی-توصیفی استخراج گردید. سپس با روش پیمایشی و ابزار پرسش‌نامه با حجم نمونه ۴۱۶ نفر از ساکنین استان تهران اولویت‌های ریزمعیار‌های انعطاف‌پذیری با سبک‌زندگی شناسایی‌گردید. تحلیل داده‌ها توسط برنامه ۲۰ SPSS و آزمون همبستگی انجام‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد رابطه همبستگی فضای خام در بالاترین اولویت می‌باشد. درنظرگرفتن کاربری خاص برای هر فضا با توجه به شغل افراد و همچنین استفاده حداکثری از هرفضا برای هدفی مشخص، از دلایل اولویت این مورد می‌باشد. فضای چندعملکردی و قابلیت تقسیم‌پذیری به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارند. سازگاری حداکثری فضا با توجه به نیاز افراد در سنین مختلف و جایگاهشان از عوامل ارجحیت این سه پارامتر می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Housing has always been a context to satisfy diverse human needs based on social, climatic, cultural and economic changes. In this age, rapid development in technology and human sciences has resulted in different lifestyle changes and new demands requiring appropriate responses. On the other hand, the increasing efforts of traders to speed up the construction process have led to further reduced quality and neglect of housing. This is the reason why in this era, modern man urgently needs a space appropriate to his lifestyle, a home in which a person can respond to such rapid changes because a person during her life may change her place of residence according to the conditions, economically, socially, culturally and in terms of changes in family structure. Flexible housing can be considered a solution to diverse aspects of human life. It can provide a scheme to meet the demands of residents. This study, in response to three questions about the relationship between the spatial organization of housing and the lifestyle of residents.   Secondary understanding of the factors affecting flexible housing and how it relates to lifestyle, thirdly priorities for different types of flexible solutions depending on lifestyle.This investigation aimed to classify and prioritize flexible housing criteria in relation to lifestyle. The design of this study was the analytical–descriptive method. First, library studies were conducted, followed by accurate Internet search and library studies. A wide range of research on these fields has been collected and analyzed. Strategies of flexible housing and spatial organization were extracted and categorized. As well as lifestyle, components were examined. A thorough questionnaire defined the priorities of the relationship between flexibility criteria and lifestyle, the sample size of the study was 416 residents of the Tehran Province.Data were analyzed using SPSS software, and Pearson’s correlation test was performed to determine the significance. Results demonstrated that the correlation relationship between neutral space (p-value * 0.538) and lifestyle is the heist priority. Multifunctional space (p-value* 0.481) stands in the second order. Partition able (p-value** 0.432)   in housing is the next priority. Among the factors of the neutral space, the possibility of multiple functions and handling personal affairs in family reunification are the preferred strategies over others. Combinability with 0.417 and extendibility with 0.396 also indicate a weak relationship compared to other characteristics, while separately in the flexibility section, regardless of lifestyle, extendibility had a higher priority, but with the effect of proximity propositions. The home of a married child to the paternal home, spending time with the family and having a private space for each family member that affects lifestyle and development has diminished the importance of this component. Another reason partitionable is preferable to extendibility is the possibility of multifunctional space and personal affairs with the family. Demographic changes are the basic factor of lifestyle effects on designing housing to meet the aged people and children’s requirements. In addition, three design techniques for spatial organization are established in previous works.

منابع و مأخذ:

8. باینگانی، بهمن؛ ایراندوست، فهیم؛ و احمدی، سینا. (1392). سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی، مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی. مهندسی فرهنگی، 8(77)، 56-74.


9. رحیمی، علی؛ و رازقی نصرآباد، حجیجه بی بی. (1398). تحولات و چالش‌های ساختاری و کارکردی نهاد خانواده در ایران: یک مرور نظام‌مند. جمعیت، 26(109)، 55-90.


10. زندیه، مهدی؛ اقبالی، رحمان؛ و حصاری، پدرام. (1390). روش‌های طراحی مسکن انعطاف‌پذیر. نقش‌جهان، 1(1)، 105-95.


11. سرایی، حسن. (1385). تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 1(2)، 37-60.


12. علی‌الحسابی، مهران؛ و برهانی داریان، فرناز. (1386). مسکن انعطاف‌پذیر. مسکن و انقلاب، نمایه دفتر پژوهش‌های اسلامی آستان مقدس رضوی، 117، 20-35.


13. غفوریان، میترا؛ و آقایی، سپیده. (1395). بازشناسی و اولویت‌بندی معیارهای انعطاف‌پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. صفه، 26(74)، 41-64.


14. فاضلی، محمد. (1399). مصرف و سبک زندگی، (ویرایش1)، تهران: نشر علمی فرهنگی.


15. سازمان برنامه بودجه کشور. (1398). سالنامه آماری جامعه استان تهران. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران. 


16. Aryani, N. P., & Jen-Tu, K. (2020). Environmental behavior analysis of social housing units in Surabaya, Indonesia. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 20(4), 398-413.


17. Cellucci, C., & Di scivo, M. (2015). The flexible housing: criteria and strategies for implementation of flexibility. Journal of Civil Engineering and Architecture,9 (7), 845-852.


18. Durmaz, M. (2020). Flexible housing in the 21^st century: three contemporary case studies. unpublished master's thesis, Middle East Technical University, Turkey, 


19. Geraedts, R. (2008).Design for change; flexibility key performance indicators. In I3CON Conference, May 14,(PP.1-14). Loughborough: UK.


20. Estaji, H. (2017). A Review of Flexibility and Adaptability in Housing Design. International Journal of Contemporary Architecture ”The New ARCH“, 4(2), 37-49. 


21. Hosseini ravi, R., & Guardiola, E. (2015). Flexible housing: The role of spatial organization in achieving functional. International journal of architectural research Arech-IJAR,9(2), 4-8. 


22. Habraken, N. (2008). Design for flexibility. Building Research and Information - Building Res Inform, 36(3), 290-296.


23. Lutolli, B. (2022). A View of Flexible Housing in Germany-The Potential of Flexible Housing to Cope with the Social Changes of Users, Unpublished Doctoral thesis, Bauhaus University Weimar, Weimar, Germany.


24. Malakouti, M., Faizi, M., Hosseini, S. B., & Maleki, S. (2018). Evaluation of Flexibility Components for Improving Housing Quality using Fuzzy TOPSIS Method. Journal of Building Engineering, 22, 154-160.


25. Rian, I. M. (2011). Multicultural Flexible Housing: Addressing the Need and Scope of Flexible Housing in Cosmopolitan Indian Cities. In 5th International Conference & Workshop On Built Environment In Developing Countries, May 11,(PP.1-21). Penang,  Malysia.


26. De Paris, S., & Lopes, C.N. (2018). Housing flexibility problem: Review of recent limitations and solutions. Frontiers of Architectural Research, 7(1), 80-91.


27. Schneider, T., & Till, J. (2005). Flexible housing: Opportunities and limits. Arq-architectural Research Quarterly, 9(2), 157-166.


28. Schneider, T., & Till, J. (2007). Flexible housing. Arq-architectural Research Quarterly, 9(3/4), 287-296.


29. Yoon, C., Kim, M., Park, J., & Lee, J. (2022). A case study on a flexible floor plan design for South Korean apartments using two types of margins. International. 47(2), 207-217.


30. Zarrabi, M., Yazdanfar, S. A., & Hosseini, S. B. (2022). Usage of lifestyle in housing studies: a systematic review paper. Journal of Housing and the Built Environment. 37(2),575-594.