بررسی نقش فرایند نزول عمق نسبیِ فضا در ارتقاء راندمان عملکردی «حیاط» در خانه‌های سنتی ایران

محورهای موضوعی : معماری

علی اکبر حیدری ¹ (استادیار معماری، عضو هیئت‌علمی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران)
مریم کیایی ² (دکتری معماری، گروه معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین،)

تاریخ دریافت : 1397/04/23 تاریخ پذیرش : 1398/06/25 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: راندمان فضایی, حیاط مرکزی, تابع نزول عمق نسبی, حوزه‌ی نفوذ مؤثر,

چکیده مقاله :

کنش‌های عملکردی در هر فضا تأثیر مستقیم بر میزان بازده عملکردی و درنتیجه تخصیص اوزان به فضاهای پیرامون خود دارد. یکی از این فضاها که بر تغییرات این میزان تأثیر بسزایی دارد، فضای حیاط است. براین اساس هدف از انجام این پژوهش، سنجش میزان راندمان عملکردی فضای حیاط با تأکید بر مفهوم شعاع عملکردی در انواع مختلف الگوهای خانه‌های سنتی ایران است. به‌منظور انجام فرایند مذکور از روابط ریاضی نحو فضا و به‌طور خاص از تابع نزول عمق نسبی برای تجزیه‌وتحلیل و اثبات مسئله‌ی یادشده، بهره گرفته‌شده است. نتایج تحقیق نشان داد که کاهش میزان عمق و درنتیجه کاهش میزان شعاع عملکردی و البته افزایش حوزۀ نفوذ مؤثر، در تعیین میزان راندمان عملکردی در فضای حیاط مؤثر است. همچنین داده‌ها حاکی از آن بود که افزایش تعداد حیاط در الگوی خانه‌های سنتی، باعث افزایش راندمان عملکردی این عنصر در نظام پیکره‌بندی خانه می‌شود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research is to evaluate and measure the efficiency of the yard space with an emphasis on the concept of functional radius in different types of traditional Iranian houses (Kashan & Esfehan). In reviewing the relative depth of sink function, it is necessary to convert the quantitative data of the plan into quantitative data... In the physical composition of each home, spaces are divided into two categories: "service spaces" and "service spaces", where the combination of spaces together has a direct relationship with the function of the service provider or service provider. The layout model of the spaces of each home expresses the particular type of spatial relationships of that house, which is sometimes unique in buildings, and sometimes with a stable pattern, in the spatial relationship of the houses jointly observed. The purpose of this article is to examine the performance of the yard in a variety of Iranian house patterns, which is based on the definition of the functional radius of the yard in different patterns of the house. In order to test the above process, three different models of a gull, two gullies and three gullies in Kashan and three samples with the mentioned characteristics in Yazd were selected as case samples. In this research, in order to determine the functional efficiency of space, justification graphs and syntactical maths are used. Different parts of the house, like many other spaces, have spatial priorities and special rankings for better service and therefore a good performance. In the physical composition of each home, spaces are divided into two parts: "Service spaces" and "Service spaces", where the combination of spaces together has a direct relationship with the function of the service provider or service provider. The layout model of the spaces of each home expresses the particular type of spatial relationships of that house, which is sometimes unique in buildings, and sometimes with a stable pattern, in the spatial relationship of houses is seen jointly. The purpose of this article is to examine the performance of the yard in a variety of Iranian house patterns, which is based on the definition of the functional radius of the yard in different patterns of the house. In order to test the above process, three different models of a gull, two gullies and three gullies in Kashan and three samples with the mentioned characteristics in Yazd were selected as case samples. In this research, in order to determine the functional efficiency of space, justification graphs and syntactical maths are used. Accordingly, the research question in relation to the research goal is as follows:How does changing the functional radius in space increase or decrease the efficiency of the yard in the Iranian home?Accordingly, the hypothesis on the answer to the research question is as follows:The greater the functional radius of a space in the configuration of the building, the effective radius and the sphere of influence of that space decrease, and thus the efficiency of the space increases.

منابع و مأخذ:

1. ا‌لکک‌، آلن‌؛ مورین، پال؛ بنتلی، ای ین ؛ مک گین، سو؛ و اسمیت، گرام. (1393). محیط‌‌های پاسخده (کتاب راهنمای طراحان)، (مصطفی بهزادفر، مترجم)‌، تهران: دانشگاه علم و صنعت، تهران. (نشر اثر اصلی 1945).
2. پوردیهیمی، شهرام. (1394). منظر انسانی در محیط مسکونی، چاپ اول، تهران: شهیدی- آرمان‌شهر.
3. پیوسته گر، یعقوب؛ حیدری، علی اکبر؛ و کیایی، مریم. (1396). ارزیابی نقش حیاط در ارتقا راندمان عملکردی خانه، صفه، 73، 39-60.
4. حاج قاسمی، کامبیز. (1375). گنجنامه‌ی خانه‌های کاشان، تهران: نشر روزنه.
5. حاج قاسمی، کامبیز. (1383). گنجنامه‌ی خانه‌های یزد، تهران: نشر روزنه.
6. حیدری، علی اکبر. (1392). معنای خانه بررسی ابعاد مختلف معنای خانه در مسکن آپارتمانی و مستقل حیاط دار (نمونه موردی شیراز). رساله‌ی دکتری، دانشگاه علم و صنعت، تهران
7. حیدری، علی اکبر؛ پیوسته گر، یعقوب؛ و کیایی، مریم. (1396). بررسی نقش حیاط در پیکره بندی فضایی مساجد در راستای ارتقاء راندمان عملکردی با استفاده از روش چیدمان فضایی، هنرهای زیبا، (3)22، 93-106.
8. راپوپورت، ایموس. (1392)‌. انسان شناسی مسکن، (خسرو افضلیان، مترجم)، تهران: کتابکده کسری.
9. سلطان‌زاده، حسین. (1390). نقش جغرافیا در شکل‌گیری انواع حیاط در 
خانه‌های سنتی ایران، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 75، 69-86

10. Altman, I., & Low, S. M. (1992). Place attachment, New York: Plenum Press.
11. Dalton, N. (2001). Fractional Configurational Analysis and a Solution to the Manhattan Problem, Proceedings, 3th International Space Syntax Symposium, Atlanta.
12. Dalton, N. (2003). S‌toring Directionality in Axial Lines using Complex Node Depths, In 10th International Symposium of Space Syntax, July, (pp. 63:1-63:5). London: UCL.
13. Dalton, N. (2005). New Measures for Local Fractional Angular Integration: or Towards General Relativisation in Space Syntax, A. van Nes (Ed.), In Space Syntax tenth International Symposium, July, (pp. 103-115). Delft: Delft university.
14. Dalton, N., Turner. A. (2005). A Simplified Route Choice Model Using the Shortes‌t Angular Path Assumption, In 8th International Symposium  of Geocomputation, July, (pp. 1-14), USA: University of Michigan.
15. Dalton, R., & Dalton, N.  (2007). Applying depth decay functions to space syntax network graphs,  In International Symposium of  Space Syntax, Jun. (pp. 89:1-89:14), Is‌tanbul: Is‌tanbul university.
16. Griffiths, S. (2012). The use of space syntax in his‌torical research:  current practice and future.  In 8th international Symposium of Space Syntax, June, (pp. 8193:1- 8193:26). Lincoln: Santiago University.
17. Hillier, B., Iida, S. (2005). Network Effects and Psychological Effects: A Theory of Urban Movement, A. van Nes (Ed.), In  5th International Symposium of  Space Syntax, July, (pp. 553-564). Delft: Delft university.
18. Hillier, B., Hanson. J., Peponis. J. (1984). What do we mean by building function?. In: Powell, J.A., Cooper, I., Lera, S. (Eds.), Design for Building Utilization, London: Spon. 
19. Hillier, W. R. G., Hanson, J., & Peponis, J. (1987). Syntactic analysis of settlements. Architecture et comportement/Architecture and Behaviour, 3(3), 217-231.Hillier, ‌B. (2007). Space is the Machine: A Configurational Theory of 
Architecture, London: Space Syntax Laboratory.
20. Jeong, Y. (2011). Computational algorithms to evaluate design solutions using Space Syntax, Computer-Aided Design, -43‌, 664–676.
21. Khan‌, N. (2012). Analyzing patient flow: reviewing literature to unders‌tand the contribution of space syntax to improve operational efficiency in healthcare settings. In 8th international Symposium  of Space Syntax. June, (pp. 8183:1- 8183:11). Lincoln: Santiago University.
22. Mus‌tafa. F. (2014), Spatial Configuration and Functional Efficiency of House Layouts, Berlin: LAP LAMBERT Academic Saarland Germany.
23. Turner, A. (2001). Angular analysis. In 3th international symposium of space syntax. May (pp. 30-1). Atlanta, GA: Georgia Ins‌titute of Technology.
24. van Nes, A. (2005). Burglaries in the burglar's vicinity. In 5th international symposium of space syntax. March (Vol. 1, pp. 479-493).