تبیین مدلی برای تقویت نقش پل به‌عنوان فضایی شهری

محورهای موضوعی : شهرسازی

الهام ناظمی ¹

1 - استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/06/16 تاریخ پذیرش : 1396/01/28 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: فرآیند تحلیل شبکه‌ای, فضای شهری, فراتحلیل, پل, گونه‌شناسی,

چکیده مقاله :

این مقاله که با هدف اصلی تبیین مفهوم پل به مثابه یک فضای شهری نگارش یافته است در پی پاسخ به این سوال است که چه گونه-هایی از پل‌های شهری می‌توانند به عنوان یک فضای شهری مطرح شوند؟ برای حصول به این منظور با استفاده از روش‌های پژوهش توصیفی-تحلیلی و از طریق جمع‌آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و تحلیل اطلاعات با روش‌های فراتحلیل، خلاصه‌سازی و فرآیند تحلیل شبکه‌ای(ANP) از یک سو به گونه‌شناسی پل‌ها و معرفی گونه‌هایی که قابلیت فضای شهری شدن را دارا هستند و از سوی دیگر به تعریف فضای شهری و مولفه‌ها و معیارهای موثر بر کیفیت آن پرداخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد برخی گونه‌های پل را می‌توان به عنوان فضای شهری به حساب آورد و برای تقویت نقش پل به عنوان فضایی شهری، افزودن مولفه‌ عملکردی به پل و ارتقا معیارهای مرتبط با آن در مقایسه با سایر مولفه‌ها دارای اهمیت بیشتری است.

چکیده انگلیسی:

From old days, bridges had a role beyond a passage and were considered as public spaces with function of accepting activities. The purpose of this article is to describe a model for studying bridges as an urban space and also studying those types of bridges, which are urban spaces. The article seeks the answer for the following research questions focusing on i) which types of the bridges have the qualities to be an urban space, and ii) how to reinforce the role of the bridge as the urban space. Responding to the research questions, we have classified the bridges and introduced the types that have the capability of being an urban space and defined urban space and the factors and indicators affecting it through the descriptive-analytical research method. Data were collected through documentation and survey and information analysis by meta-analysis method, summarization and ANP. The studies carried out in the research indicated that the bridges can be of various uses other than being only a pathway. Therefore, the bridge’s definition and typology will be studied and the elements and criteria affecting the assessment of the urban space quality were introduced. The three characteristics of the bridges were such as pathway to cross the obstacles, and characterized joint through connection between two sides. Thus, a general definition for a bridge can be, “bridge is a structure constructed to cross the physical obstacles and as a joint connects two sides together”. Also, according to the urban development scholars' views, the most prominent components of urban space are physical, functional, semantic, contextual and environmental elements. Subsequently, it can be said that the urban space is a part of the physical space of the cities having a history of being old and active and belongs to the public where social activities are mostly happening. Also, the criteria including visual pleasure ability, diversity of use, public accessibility, physical configuration, richness of sense, sociability, diversity of users, human scale, readability, animation, relation with nature, robustness, environmental control, comfort, safety and health, publicness and proportion with the cultural and historical contexts are, respectively the most applicable of the urban space. Therefore, the role of the bridge as an urban space was reinforced, in addition to their three essential functions, the bridges must possess the criteria of an urban space, too. Therefore, a bridge as an urban space is “a part of the physical space of cities created for crossing the obstacles and connecting two sides together and as a joint has a history of being aged and active and possessed by the public”. Studying the criteria of the urban space regarding the types of the bridges which were more capable of turning into an urban space indicated that the functional factors are more effective in strengthening the bridges’ roles as the urban spaces compared with the other criteria. According to the study constructing bridge-museum, bridge-market and bridge-recreation areas are of the successful samples that can change and reinforce the role of the bridges as an urban space.

منابع و مأخذ:

1. احتشامی، منوچهر. (۱۳۸۶). پل­های ایران. تهران: انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی.


2. پارسی، فرامرز. (۱۳۸۶). پل­های تاریخی ایران. مجله معمار، ۴۷، ۸۳-78.


3. پاکزاد، جهانشاه. (۱۳۸۹). چیزی بیش از صفحه­ای افقی. مجله همشهری معماری، ویژه نامه معماری و شهرسازی، ۱، ۳۹-36.


4. درخشش، فرشته. (۲۱ مرداد ۱۳۹۱). سفرنامه اروپا، افسانه­ای به نام فلورانس. بازیابی ۱۶ بهمن ۱۳۹۵، از http://orangebackpack.blogfa.com/post/5


5. دوانی، سام. (۴ تیر ۱۳۹۴). انگلستان-لندن- پل پیاده­روی هزاره. بازیابی ۱۶ بهمن ۱۳۹۵، از http://www.parsacity.com/gallery/image.raw?view=image&type=orig&id=4196


6. رودگر، قنبرعلی. (۱۳۷۹). «پل»، دانشنامۀ جهان اسلام. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. جلد پنجم. تهران: انتشارات بنیاد دایره­المعارف اسلامی.


7. زبردست، اسفندیار. (۱۳۸۹). کاربردفرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، ۴۱، ۷۹-90.


8. فرشیدنیک، فرزانه؛ و افهمی، رضا. (۱۳۸۹). پل سکونتگاه سیر تکامل کارکرد پیوستگی عبور و سکونت در پل­های ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، ۴۱، ۶۶-55.


9. کریپندورف، کلوس. (۱۳۹۰). تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی. (هوشنگ نایبی، مترجم). (چاپ پنجم). تهران‌: نشر نی‌. (نشر اثر اصلی ۲۰۰۱).


10. گلابچی، محمود؛ و علاقمندان، متین. (۱۳۸۹). پل­های ایران و جهان: تعامل معماری، تکنولوژی و زیبایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


11. مخلصی، محمد علی. (۱۳۷۹). پل­های قدیمی ایران. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی.


12. مرتضایی مهینی، سمیه. (۳۱ شهریور ۱۳۹۰). افتتاح پروژه عابر موزه گرجیلر شهرداری منطقه ۸ تبریز به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس. بازیابی ۱۶ بهمن ۱۳۹۵، از http://m۸.tabriz.ir/ /News/۱۰۴//


13. معماریان، غلامحسین؛ و طبرسا، محمدعلی. (۱۳۹۳). گونه و گونه شناسی معماری. نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، ۶، ۱۰۳-114.


14. ملازاده، کاظم؛ و محمدی، مریم. (۱۳۷۹). دایره­المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی. جلد چهارم: بناهای عام المنفعه. تهران: حوزه تبلیغات اسلامی حوزه هنری.


15. میرزاپور، سعید. (۱۰ بهمن ۱۳۹۴). ۱۳ حقیقت جالب درباره پل گلدن گیت. بازیابی ۱۴ بهمن ۱۳۹۵، از http://www.kojaro.com/۲۰۱۶/۱/۳۰/۱۱۶۸۸۴/golden-gate-bridge-history-facts


16. نواری، نیلوفر؛ خلیل زاده، ساینا؛ و تهرانی، فرهاد. (۱۳۸۷). پل بازارهای تبریز. مجله صفه. ۴۶، ۱۰۸-101.


17. Alexander, Ch., Ishikawa, S., Silverstein, M., Jacobson, M., Fiksdahl-King, L., & Angel, sh. (۱۹۷۷). A pattern language. New York: Oxford university.


18. Bacon, E. (۱۹۷۵). Design of Cities. London: Thames and Hudson.


19. Bentley, I., Alcock, A., Murrain, P., Murrain, S., & Smith, G. (۱۹۸۵). Responsive Environments: A Manual for Designers. London: The Architectural.


20. Bentley, I. (۱۹۹۰). Ecological Urban Design. Architects Journal. ۱۹۲(۲۴), ۶۹-71.


21. Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (۲۰۰۳). Public Places ـ Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Oxford: Architectural press.


22. Christ, W. (۲۰۰۰). Public versus Private Space. paper presented at The international symposium ‘Die europäische Stadt – ein auslaufendes Modell?’. IRS. Erkner bei Berlin. ۱۲- ۱۴ March.


23. Coleman, J. (۱۹۸۷). Opportunities for Innovation in Urban Design Education. Australian Planners. ۲۵(۴), ۲۸-31.


24. G. (۱۹۶۱). The concise townscape. London: Architectural press.


25. (۲۰۰۰). By Design, Urban Design in the Planning System: Towards Better Practice. London: Department of the Environment, Transport and the Regions.


26. Garcia-Melon, M., Ferrís-Oñate, J., Aznar-Bellver, J., Aragonés-Beltrán, P., & Poveda-Bautista, R. (۲۰۰۸). Farmland appraisal based on the analytic network process. Journal of Global Optimization. ۴۲, ۱۴۳-155.


27. Ge-Jian Hokao, K. (۲۰۰۶). Research on residential lifestyles in Japaness cities from the viewpoints of residential preference, residential choice & residential satisfaction. Landscape and Urban Planning. ۷۸, ۱۶۵-178.


28. Greene, S. (۱۹۹۲). Cityshape. JAPA. ۵۸(۲), ۱۷۷-189.


29. Gudi, B. (۱۹۹۳). Two Gentlemen in Verona: The Qualities of Urban Design. Streetwise, ۴(۲), ۳-5.


30. Harvey, D. (۱۹۷۳). Social Justice and the city. London: Verso.


31. Jacobs, A., & Appleyard, D. (۱۹۸۷). Toward an Urban Design Manifesto. JAPA. ۵۳(۱), ۱۱۲-120.


32. Jacobs, J. (۱۹۸۴). The Death and life of Great American Cities –The failure of Town Planning. (First published, ۱۹۶۱). Harmondsworth, Middle sex, England: Penguin Books


33. Kohn, M. (۲۰۰۴). Brave new neighbourhoods: The privatization of public space. New York: Routledge


34. Kreier, R. (۲۰۰۵). Urban Spaces. New York: Rozzoli.


35. Lang, J. (۱۹۹۴). Urban Design: American Experience. New York: Van Nostrand Rienhold.


36. Liewelyn, D. (۲۰۰۰). Urban design Compendium, English partnerships/ Housing Corporation. London: English Partnerships.


37. (۱۹۹۳). London's Urban Environmental Quality. London: School of Economics and Political Science.


38. Lynch, K. (۱۹۸۱). A Theory of Good City Form.۱۱۸-119. Cambridge: MIT Press.


39. Madanipour, A. (۱۹۹۶). Design of Urban Space. Chichester: Wiley. West Sussex.


40. Mehta, V. (۲۰۰۷). A toolkit for performance measures of public space. paper presented at The ۴۳rd ISOCARP Congress, on the topic “Urban Trialogues”. Antwerp, Belgium. ۱۹-23 September.


41. Mehta, V. (۲۰۱۴). Evaluating public space. Journal of urban design, ۱۹, ۱, ۵۵-88.


42. Mumford, L. (۱۹۸۵). The City in History. (originally ۱۹۶۱). New York: Oxford University.


43. Nelessen, A. C. (۱۹۹۴). Visions for a New American Dream. Chicago: APA Planner Press.


44. (۱۹۹۴). The Prime Minister's Urban Design Task force. Urban Design in Australia. Canbera: AGPS.


45. (۱۹۹۹). Quality of urban space. New York: Public Spaces Group press..


46. Punter J. V., & Carmona, M. (۱۹۹۷). The Design Dimension of Planning: Theory, Content and Best Practice for Design Policies. London: E & FN Spon.


47. Rapoport, A. (۱۹۷۷). Human Aspects of Urban Form. Great Britain: A. Wheaton & Co. Exeter.


48. Rosenthal R., & Dimatteo, M. R. (۲۰۰۱). Meta-Analysis: Recent Developments in Quantitative Methods for Literature Review. Annual Review of Psychology, ۵۲, ۵۹-82.


49. Rossi, A. (۱۹۸۲). The Architecture of the City. (originally ۱۹۶۶). Cambridge: MIT Press.


50. Saaty, T. L. (۱۹۹۹). Fundamental of the Analytic Network Process. Proceedings of ISAHP. Kobe.


51. Scott, W. R. (۱۹۸۱). Organizations: Rational, Naturaland Open Systems. Prentice-Hall International Corporation. Organ.


52. c. (۱۹۸۶). City Planning According to Artistic Principles (۱۸۸۹). (Trans. By George Collins and Christiane Collins in Camillo Sitte: The Birth of Modern City). NewYork: Rizzoli.


53. Southworth, M. (۱۹۸۹). Theory and Practice of Contemporary Urban Desgn. Town Planning Review. ۶(۴), ۳۶۹-402.


54. Speiregen, P. (۱۹۶۰). The Architecture of Towns and Cities. NewYork:The American Institute of Architecture.


55. The Prince of Wales. (۱۹۸۹). A Vision of Britain. London: Doubleday.


56. Tibbalds, F. (۱۹۸۸). Planning and Urban Design: Tibbalds offers the Prince his ten Commandments. The Planner. ۷۴(۱۲), ۱.


57. Tibbalds, F. (۱۹۹۲). Mind the gap! A personal view of the value of urban design in the late twentieth century. The Planner. ۷۴(۳), ۱۱-15.


58. Trancik, R. (۱۹۸۶). Finding Lost Space: Theory of Urban Design. New York: Van Nostrand Reinhold.


59. Urban Design Group (UDG). (۱۹۹۴). Urban Design Source book. Urban Design Group, Oxon.


60. Varna, G., & Tiesdell, S. (۲۰۱۰). Assessing the publicness of public space: the star model of publicness. Journal of Urban Design. ۱۵(۴), ۵۷۵-598.


61. Varna, G. (۲۰۱۴). Measuring public space: The star model. United king dom: Ashghate publishing company.


62. Violich, F. (۱۹۸۳). Urban Reading and the Design of Small Urban Places: The Village of Sutivan. Town Planning Review, ۵۴, ۴۱-62.


63. Wilkinson, P. F. (۱۹۸۳). Urban open space planning. Ontario: York University, Faculty of Environ-mental Studies.


64. Zucker, P. (۱۹۷۰). Town and Square: From the Agora to the Village Green. (Original edition copyright ۱۹۵۹). USA: MIT.


65. S. (۱۹۹۵). The Cultures of Cities. New York: Wiley-Blackwell.


66.