بررسی تغییرات الگوی شاخص های کیفی مسکن مرتبط با روش چیدمان فضا(از دوره قاجار تا به امروز)
محورهای موضوعی : معماری
عاطفه جباری
1
(پژوهشگر دکترای معماری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.)
مریم قلمبر دزفولی
2
(استادیار گروه شهرسازی، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، ، پردیس، ایران)
حسین مرادی نسب
3
( دانشیار گروه معماری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.)
محمود نیکخواه شهمیرزادی
4
(استادیار گروه مهندسی عمران، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.)
کلید واژه: کیفیات مسکن , سازمان فضایی, نحو فضا, خانه های بومی , شهر مشهد.,
چکیده مقاله :
کیفیت زندگی مردم یک منطقه مبتنی بر نحوه پاسخگویی به نیازهای انسانی در محیط‌های زیستی می‌باشد .موضوعی که با گذر زمان در عرصه های مختلف زیستی از جمله مسکن دچار ضعف گشته است. لذا این تحقیق بر آن است تا با روش به نام نحو فضا به خوانش پیکره‌بندی سازمان فضایی خانه‌های بومی شهر مشهد در ادوار مختلف تاریخی بپردازد. در‌این پژوهش، از‌روش ترکیبی استفاده شده است و به عنوان نمونه تعداد 12خانه از دوره های مختلف تاریخی انتخاب شدند که سهم ادوار مختلف قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و معاصر، هر کدام 3 خانه است که پس از برداشت، در نرم افزار نحو فضا، پلان آنها شبیه سازی شد. آنچه می توان بیان کرد اینکه با خوانش نحو فضا در خانه های بومی و امروزی آنتروپی بصری، عمق نسبی و ارتباط بصری در خانه های امروزی افزایش یافته که افزایش آنها می تواند برخی را کاهش دهد. اما همپیوندی بصری و قابلیت دید در خانه های امروزی کاهش یافته است.
One of the important factors in the improvement of the environment is the improvement of the standard of living in it based on human needs, because the environment makes the human being and gives him the identity and understanding of the environment. Therefore, a high-quality dwelling that can meet human needs and the ways to achieve it have always been the most important subject of architectural and urban planning research. This research aims to study the configuration of the spatial organization of native houses in the city of Mashhad in different historical periods with a tool called space syntax, and with a quantitative and qualitative analysis of social interaction indicators as well as the evaluation of standard models of housing quality indicators, the influence of the lifestyle of the people of Mashhad. To examine the change or continuation of those indicators. In this study, a combined research method has been used in the semiotics approach with the help of syntax space software. For this purpose, by using the evaluation model based on standard models, in the form of multiple and hierarchical concepts, the main factors of housing quality that can be read by depthmap software are determined. Then, with the help of simulating the studied houses in Mashhad city and examining the visible graphs of the software output, a comprehensive understanding of the change and continuity of the pattern of space arrangement in the form of the architectural body of the studied houses can be obtained. After explaining the quality indicators of the housing and examining the changes in the syntactic reading components of the spatial organization and physical configuration of the housing, the indicators related to efficiency, safety, accessibility and beauty were evaluated on this basis and compared in the three historical periods of Qajar, Pahlavi and modern Mashhad.The results showed that in the category of qualities related to beauty, indicators such as lack of view and proper view, undefined geometry, lack of spatial integrity, lack of spatial order, and lack of pond and water element in the courtyards of modern houses have decreased. This decrease can be caused by the decrease in the quality and quantity of the open space of the houses. According to the results of indicators related to efficiency, the biggest decrease is related to the lack of seasonal spaces and the inappropriate and discrete connection between open, closed and semi-open spaces.
In the field of safety-related indicators, the biggest decrease is related to the non-enclosure of private spaces and the increase in permeability, which indicates the adverse effect of high transparency in lowering the quality of the space. Also, one of the other indicators that this field has caused a decrease in quality is the increase in noise pollution in the spaces of today's houses. In terms of accessibility, the inappropriate location of the entrance and the lack of play and sports space due to the lack of a central and private yard has reduced the quality of today's houses.
1. بهپور، زهرا، شعاعی، حمیدرضا، و نبی میبدی، مسعود. (1397). نحو فضا رهیافتی برای ادراک عرصه بندی خانه در شهر یزد (دوره های قاجاریه, پهلوی و جمهوری اسلامی). معماری اقلیم گرم و خشک، 6(8 )، 47-75. https://sid.ir/paper/269115/fa
2. راپاپورت، آموس. (1381)." به سوی انسان شناسی خانه". (ترجمه ی مسعود پرچمی عراقی). مجله آبادی (36).
3. زارعی، سعیده، و یگانه، منصور. (1397). تحلیل نقش هم پیوندی فضاها در روابط اجتماعی خانه های سنتی کاشان. مدیریت شهری، 17(52 )، 81-91.. https://sid.ir/paper/92334/fa
4. طبرسا، محمدعلی، پاسیان خمری، رضا، و حسینی فوجردی، سیدمحسن. (1397). کاربرد تکنیک چیدمان فضا برای مقایسه تطبیقی میان ساختار فضایی بافت های تاریخی و توسعه های جدید شهری (نمونه پژوهش: بافت تاریخی و شهرک فرهنگیان گرگان). معماری و شهرسازی ایران، 9(16 )، 5-16.. https://sid.ir/paper/250926/fa
5. قاسمیان اصل، عیسی و نصر، طاهره. (1397)، بررسی مطلوبیت فضایی خانه های سنتی بر اساس مؤلفه های راندمان عملکردی (مطالعه موردی: خانه‌های دوره قاجار در شهر یزد). فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، 6(23)، 107-121. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-547-fa.html
6. قلمبر دزفولی، مریم و قلمبر دزفولی، راما (1402). " ویژگی های کیفی مسکن". قزوین: انتشارات چهاد دانشگاهی.
7. مظاهری، مجتبی، دژدار، امید، و موسوی، سیدجلیل. (1397). تحلیل نقش حیاط در ساختار فضایی خانه های ایرانی با بهره گیری از روش نحو فضا (Space Syntax). هویت شهر، 12(34 )، 97-108.. https://sid.ir/paper/154773/fa
8. Ascensão, A., Costa, L., Fernandes, C., Morais, F., & Ruivo, C. (2019). 3D space syntax analysis: Attributes to be applied in landscape architecture projects. Urban Science, 3(1), 20. https://www.mdpi.com/2413-8851/3/1/20/pdf
9. Haq, S., & Zimring, C. (2003). Just down the road a piece: The development of topological knowledge of building layouts. Environment and behavior, 35(1), 132-160. https://www.academia.edu/download/54972633/EandB03-COVER.pdf
10. Hillier, B. (1999) The hidden geometry of deformed girds: or, why space syntax work, when it looks as though it shouldn’t .Environment and planning B: planning and Design. https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/1402/1/hillier1999-hiddengeometry.pdf
11. Hillier, B. (2005). The Art of Place and The Science of Place. World Architectural, Beijing, Special Issue on Space Syntax, 96-102. https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/1678/1/hillier05-artofspace-english.pdf
12. Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). Integration of space syntax into GIS for modelling urban spaces. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 2(3-4), 161-171. https://pages.cs.wisc.edu/~mksung/jiang00integration.pdf
13. Klarqvist, B. (2015). A space syntax glossary. NA, 6(2). http://arkitekturforskning.net/na/article/viewFile/778/722
14. Koohsari, M. J., Oka, K., Owen, N., & Sugiyama, T. (2019). Natural movement: A space syntax theory linking urban form and function with walking for transport. Health & place, 58, 102072. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1353829218306737
15. Montello, D. R. (2007, June). The contribution of space syntax to a comprehensive theory of environmental psychology. In Proceedings of the 6th international space syntax symposium (pp. 1-12). https://www.academia.edu/download/5329842/papers_5cinvitedpapers_5cdaniel_montello.pdf
16. Rapoport, A. (1999). A framework for studying vernacular design. Journal of architectural and planning research, 52-64.
17. Suryawinata, B. A., Mariana, Y., & Wijaksono, S. (2018, December). Sustainability and urban morphology. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 195, No. 1, p. 012099). IOP Publishing. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/195/1/012099/pdf
