زیبایی شناسی خانه سنتی ایرانی: بازشناسایی مؤلفه‌های زیبایی بر اساس تئوری برخاسته از زمینه ( نمونه پژوهی: شهر یزد)

محورهای موضوعی : معماری

مریم سلیمانی ¹ (کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.)
کاظم مندگاری ² (استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1394/06/06 تاریخ پذیرش : 1395/02/25 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: زیبایی شناسی, ادراک زیبایی, خانه سنتی, شهر یزد,

چکیده مقاله :

زیبایی خاصیت وجود انسان و تمایل به آن از مختصات آدمی است که همواره مورد توجه خاص گذشتگان بوده است. شهر یزد نیز با توجه به سابقه تاریخی اش دارای معماری غنی است و می تواند زمینه ای برای استخراج معیارهای زیبایی در معماری باشد. در راستای دستیابی به این هدف، سعی شده بر اساس روش تئوری برخاسته از زمینه، شناسایی عناصر زیبایی بخش این خانه ها، بر اساس ادراک مصاحبه شونده‌های حاضر در فضا شکل بگیرد. در این روش به منظور مطالعات ژرف، هفت گونه از خانه های سنتی یزد انتخاب شدند. محقق با حضور مستمر در محیط و مصاحبه های ژرف و نظام مند با ساکنین، اقدام به ارزیابی زیبایی این خانه ها کرده است. به منظور افزایش روایی پژوهش، یافته ها در مقایسه تطبیقی با مبانی موجود قرار داده شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد: زیبایی طبیعت؛ نمود وحدت؛ تأکید بر جلوه فضا در دید ناظر و توجه به معانی نمادین، چهار عامل اصلی زیبایی بخش این خانه ها هستند.

چکیده انگلیسی:

The aesthetics is the quality of being pleasing, especially to look at, or someone or something that gives great pleasure, especially when looking at it. The conception of aesthetic is used in art, sociology, social psychology, and culture. Thus, aesthetics is one of the issues which are parts of concern to all human beings, and especially architecture and urban planning designer. The factors achieving to it that help to success and then to enhance the function of a residential area. Therefore, considering the importance of addressing this issue and extract metrics, this study aims to provide aesthetic standards in the design of housing and residential areas, consider to identify of the aesthetic elements of traditional houses in Yazd. Yazd has a rich architectural and historical importance. Therefore, it could be fertile ground for recognizing the criteria of aesthetic in architecture. In order to achieve this goal, it is tried based on Grounded Theory Method and identification that derived from the design of housing and residential areas on the aesthetic elements of the home that shaped based on the perception of the aesthetic of interviewees from the spaces. In this way, in order to study first, seven examples of traditional houses in Yazd, used as Architectural College, which considered as a case study, The continuous presence and personal observations and interviews realized in the deep and open to present residents of these houses that include 25 students and staffs. Aesthetic elements of these houses identified by using a systematic method, Strauss and Corbin analyzed and explained in three openings, axial and selective coding. A study using grounded theory is likely to begin with a question, or even just with the collection of qualitative data. As researchers review the data collected, repeated ideas, concepts or elements become apparent, and tagged with codes, which have been extracted from the data. As more data are collected and re-reviewed, codes can be grouped into concepts and then into categories. Finally, in order to further the validity of research results, research findings obtained from field studies in comparative comparison put by the concepts and principles. The results show that four general agents such as: A) Effects on aesthetic of nature, such as the manifestation of the trees, sky, water, clay and effects of light. B) The manifestation of unification by using simplicity, arrangement, symmetry, rhythm, concentrative geometry, duplication, using proportion; C) Emphasis on the effects of space on the observer(attention to depth watch in different views) by creating virtual images in water, creating consecutive views and using customary decorations D) The emphasis on meaning through symbolic elements and the concept of the amazing memories (The possibility of The manifestation of mind familiar phenomena from the perspective of these houses present residents were reconditioned by creating niches). It is noted that each of these elements have been achieved through the factors that have been detailed expressed during the investigation. The results obtained in this study can be followed as a new research for affirming theories obtained.... Keywords: Aesthetics, Aesthetics Perception, Yazd Traditional House, Grounded Theory.

منابع و مأخذ:

استراوس، انسلم، آ ؛ و کوربین، جولیت. )1385.(اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی؛ رویه­ها و شیوه­ها. (بیوک محمودی، مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

اردلان، نادر؛ و بختیار، لاله. (1390). حس وحدت نقش سنت در معماری ایرانی. (ونداد جلیلی، مترجم). تهران: موسسه ی علمی پزوهشی علم معمار رویال.

اردلان، نادر. (1374). معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران. مجله آبادی، (19)، 15-18.

4.امین­زاده، بهناز. (1389). ارزیابی زیبایی و هویت مکان. هویت شهر، (7)، 3-14.

بووی، اندرو. (1385). زیبایی­شناسی و ذهنیت از کانت تا نیچه. (فریبرز مجیدی، مترجم). تهران: فرهنگستان هنر.

بورکهارت، تیتوس. (1365). هنر اسلامی؛ زبان و بیان. (مسعود رجب نیا، مترجم). تهران: سروش.

تقوایی، ویدا. (1386). نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن. هنرهای زیبا، (30)، 43-52.

جعفری، محمد تقی. (1378). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. تهران: نشر کرامت.

دورانت، ویل. (1378). لذت فلسفه. (عباس دریاب خویی، مترجم). تهران: نشر علمی فرهنگی.

طوفان، سحر. (1385). بازشناسی نقش آب در حیاط خانه­های سنتی ایران. باغ نظر، 6، 72-81.

عینی­فر، علیرضا. (1382). الگویی برای تحلیل انعطاف­پذیری در مسکن سنتی ایران. هنرهای زیبا، (13)، 64-77.

فارابی، ابونصر. (1367). شرح منظومه. (سید جعفر سجادی، مترجم). تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.

گروتر، یورگ. (1375). زیباشناختی در معماری. (جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، مترجمان). تهران: نشر دانشگاه شهید بهشتی.

گروت، لیندا؛ و وانگ، دیوید. (1390). روش­های تحقیق در معماری. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

لنگ، جان. (1390). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. (علیرضا عینی­فر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران.

مطهری، مرتضی. (1373). فطرت. تهران: انتشارات صدرا.

مسائلی، صدیقه. (1388).  نقشه پنهان به مثابه دست آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران. هنرهای زیبا، (37): 38- 27.

مازلو، آبراهام اچ. (1366). انگیزش و شخصیت. (احمد رضوانی، مترجم). مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.

نصر، سیدحسین. (1380). معرفت و معنویت. (انشاالله رحمتی، مترجم). تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.

نایبی، فرشته. (1381). حیات در حیاط. تهران: نزهت.

 

Berlyne, D. E. (1974). Studies in The new Experimental Aesthetics. Washington, d. c.: hemisphere publishing corp.

Dewey, J. (1934). Art as Experience. New York: Putnam.

Eliade, M., & Adams, C.J. (1987). The Encyclopedia of Religion. (2^thed). New York: Macmillan.

Gibson, J. J. (1979). An Ecological Approach to visual perception. Boston: Houghton Mifflin.

Helson, H. (1948). Adaptation Level as a Basis for a Quantitative Theory of Frames of Reference. Psychological Review, 55, 297-313.

Halprein, L. (1965). Motation. Progressive Architecture, 46(7), 126- 133.

Morris, C. (1938). Foundations of a theory of signs. Chicago: University of Chicago press.

Moles, A. (1966). Information theory and esthetic perception, urban. ILL.: University of Illinois press.

Nasr, S. H. (1987). Science in Islam. (A. soroush, Trans.). Tehran: Soroush Press, p. 17. 26.

Rappaport, A. (1982). The Meaning of The Built Environment: A nonverbal Communications Approach. Beverly Hills, CA: Sage.

Rainwater, L. (1966). Fear and House as Haven in the Lower Class. Journal of the American Institute of planners, 32(1), 23-31.

Santayana, G. (1896). The Sense of Beauty. Reprinted. New York: Dover.