اصل بی طرفی دادرس و قواعد ناشی از آن
محورهای موضوعی : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری
اصغر حاجی محمدی
1
(دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
گودرز افتخار جهرمی
2
(استاد حقوق خصوصی، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول))
لعیا جنیدی
3
(دانشیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
مهدی شهلا
4
(استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: قواعد دادرسی, بی طرفی دادرس, اصول دادرسی,
چکیده مقاله :
اصول و قواعد دادرسى به همراه تشریفاتش محتویات دادرسی مدنی مى باشند. اصول دادرسى که موجد قواعد هستند، بنیان دادرسى عادلانه را مىگذارند و این قواعد مقدمات رعایت اصول را فراهم مى کنند. از اصول دادرسى اصل بى طرفى دادرس است که مفهومى مجزا از اصل استقلال دادرس دارد. هدف از این نوشتار کسب شناخت از اصل بی طرفی دادرس و احصاء قواعد ناشی از آن میباشد. مسأله مطرح این است که این اصل چه قواعدی را در دادرسی مدنی ایجاد میکند و برای یافتن پاسخ، مقدمتاً باید شناخت مناسب از مفهوم و مبنا اصل بیطرفی کسب نمود. در این راستا تلاش شده با توصیف دقیق این اصل از طریق تحلیل مقررات قانونی، قواعد ناشی از آن را احصاء نمود. به عنوان نتیجه میتوان گفت؛ اصل بى طرفى دادرس قواعد منع تحصیل دلیل، رفتار مساوى با طرفین، علنى بودن دادرسى و توجیه راى را ایجاد می کند. بنابر ضرورت کارآیى دادرسى به جاى کشف حقیقت و فصل خصومت، دادرس در فرآیند رسیدگى جهت احراز موضوع همکارى فعالانهای با طرفین دادرسى دارد، لیکن در جهت حفظ بى طرفى از تحصیل دلیل براى طرفین ممنوع است. در جهت اجرای این اصل، قانونگذار لوازم رفتار مساوى با طرفین را در مقررات پیش بینى کرده است. مبناى علنى بودن دادرسى حفظ بى طرفى دادرس به واسطه امکان نظارت عمومى بر اقدامات و تصمیمات دادرس است. براى اینکه بى طرفى دادرس در رسیدگى در راى وى هم منعکس شود، راى دادرس باید به واسطه استناد و استدلال موجه باشد تا نظر قضایى دادرس تلقى شود.
