تمایزات بنیادین قبض انبار با اسناد تجارتی در مفهوم اخص

محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار

نعیم علی نقی ¹ , اسماعیل عباسی ² , مهدی منتظر ³ , مرتضی شهبازی نیا ⁴ , حیدر حسن زاده ⁵

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
3 - استادیار مدعو دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
4 - دانشیار دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
5 - استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/12/06 تاریخ پذیرش : 1402/01/14 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: قبض انبار, اسناد تجارتی, برات, سفته, چک,

چکیده مقاله :

اسناد تجارتی با توجه به کارکردهای مختلف دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند. قبض انبار تحت شمول اسناد تجارتی در مفهوم اعم قرار می گیرد. سند مزبور با اسناد تجارتی به معنی اخص چه تمایزات بنیادینی دارند، موضوعی است که در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی بدان پرداخته شده است. اسناد تجارتی به معنای اخص شامل برات، سفته و چک می باشند که به لحاظ کارایی و خصوصیت های عارضی از وجوه اشتراکی با قبض انبار برخوردارند. ظهرنویسی، مسئولیت تضامنی پرداخت کنندگان از جمله این اشتراکات می باشند. همچنین از مهم ترین تمایزات بنیادین این سند با سایر اسناد تجاری در مرحله ایجاد سند است. قبض انبار در قالب شکل مخصوص و چاپ شده به صاحبان کالا تسلیم می شود. بارزترین تفاوت برات، سفته و چک با قبض انبار عمومی درقابلیت واخواست می باشد، بدین معنا که در صورت عدم قبولی برات (نکول) توسط برات گیر یا عدم پرداخت مبلغ مندرج در برات توسط براتگیر قبول کننده، اعتراض نکولی یا اعتراض عدم تأدیه تنظیم می شود و در تنظیم این پروتست (اعتراض) فواید زیادی نهفته است. تمایز اساسی دیگر در تعقیب کیفری صادر کننده چک می باشد که در قبض انبار وجود ندارد.

چکیده انگلیسی:

Commercial documents have their own unique features due to their various functions. The warehouse bill is included in the general concept of commercial documents. What are the fundamental differences between the above-mentioned document and commercial documents, in particular, is an issue that has been addressed in this article using the analytical-descriptive method. Specific Commercial documents include bills of exchange, promissory notes and cheque, which have some similarities with warehouse receipts in terms of efficiency and temporary characteristic. Endorsement, joint responsibility of the payers is among these features. In addition, one of the most important fundamental differences between this document and other commercial documents is in the stage of creating the document. The warehouse bill submitted to the owners of the goods in a special and printed form. The most obvious difference between a bill of exchange, promissory note and cheque with a general warehouse bill is the demanding, which means that in case of non-acceptance of the bill of exchange (default) by the promissory note or non-payment of the amount stated in the bill of exchange by the accepting promissory note, a default protest or non-payment protest will be set up, and there are many advantages in organizing this protest. Another fundamental difference in criminal prosecution is the issuer of the cheque, which is not present in the warehouse bill.

منابع و مأخذ:

اسکینی، ربیعا، (1389) حقوق تجارت، تهران، انتشارات سمت، ج3.

اعظمی زنگنه، عبدالحمید، (1353) حقوق بازرگانی، به سعی و اهتمام سهراب امینیان، چاپ چهارم.

باقری اصل، حیدر (1393) توثیق اسناد تجاری در حقوق ایران، چاپ دوم، انتشارات مجمع عمومی و فرهنگی مجد.

بندریگی، محمد (1372) فرهنگ جدید عربی- فارسی، تهران، انتشارات اسلامی.

حسن زاده، حیدر (1398) حقوق تجارت، استاد تجارتی، چاپ اول، انتشارات خرسندی.

ستوده تهرانی، حسن(1388) حقوق تجارت، ج3، تهران، انتشارات دادگستر.

عبدی پورفرد، ابراهیم (1401) حقوق تجارت، اسناد تجاری (با اصلاحات و اضافات)، جلد سوم، چاپ هفتم، انتشارات مجمع عمومی و فرهنگی مجد.

علی نقی، نعیم، اسماعیل عباسی، مهدی منتظر، مرتضی شهبازی نیا و حیدر حسن زاده، مقاله شناخت و کارکرد قبض انبار در حقوق ایران و تطبیق با قانون تجارت ایالات متحده آمریکا، نشریه علمی دانش مالی و تحلیل اوراق بهادار، دوره 15، شماره 1 (پیاپی 53)، بهار 1401.

عرفانی، محمود، (1392) حقوق تجارت ، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.  

عمید، حسن(1385) فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر.

کاتبی، حسینقلی(1379) حقوق اسناد تجاری، تهران، انتشارات مجد.

مسعودی، بابک (1379) اصول حاکم بر اسناد تجاری، مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، دوره جدید، شماره 2.

میری، سید حسین (1389)  اوصاف و اصول حاکم براسناد تجاری، تهران، انتشارات جنگل.

نصیری، مرتضی (1389)  مقدمه ای بر اسناد بازرگانی، جزوه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

Piedelièvre, Stéphane (2014), Instruments de credit ET de paiement, 8e édition, Dalloz.

Bonhomme, Régine (2015), Instruments de credit ET de paiement, introduction au droit bankaire, 11e edition, LGDJ. 

 Le Cannu, Paul, Thierry Granier et Richard Routier (2010), Droit Commercial, Instruments de paiement et de credit titrsation, 8e edition, Dalloz.

Houtcieff, Dimitri (2008), Droit du commerce ET des affaires, Droit commercial, acts de commerce, commerçants, fonds de commerce, instruments de paiement ET de credit, 2e edition, Dalloz.