تأثیرآزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب حوزه خاورمیانه (با تأکید برمدل‌های رشد درون‌زا)

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

ابوالقاسم مهدوی ¹ (مدیر دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران)
مرضیه طاهری هنجنی ² (دانشگاه آزاد اسلامی)
فاطمه شمس الاحرار ³ (دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1395/03/19 تاریخ پذیرش : 1395/06/03 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: آزادسازی تجاری, رشد اقتصادی, تشکیل سرمایه, جمعیت فعال, ‌ سطح آموزش عالی, مدل‌های رشد درونزا,

چکیده مقاله :

هدف این مقاله بررسیتأثیرآزادسازیتجاری بر رشد اقتصادی 14 کشور خاورمیانهدر بازه زمانی 2012ـ1990 با استفاده از مدل‌های پانل پویا (GMM)، حداقل مربعات معمولی کاملا اصلاحشده (FMOLS) و حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که بین آزادسازی تجاری و رشد اقتصادی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد، به گونه ای که آزادسازی تجاری، تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی این کشورها داشته است و محدودیت های تجاری، رشد اقتصادی آن ها را کند می نماید. همچنین، طبق نتایج بدست آمده سرمایه، جمعیت فعال و سرمایه انسانی تأثیر مثبت و معنی‌داری بر رشد اقتصادی کشورها (متغیر وابسته) دارد. به عبارتی نقش آموزش در ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی و تأثیر آن بر رشد اقتصادی بر اساس نتایج تحقیق غیر قابل انکار است. نتایج برآورد FMOLS وDOLSنیزموید نتایج GMM بوده اند وتنها تفاوت مابین نتایج ناشی از شدت اثرگذاری متغیرهای توضیحی بر متغیر وابسته بوده است. از اینرو با توجه به نتایج تحقیق به سیاست‌گذاران توصیه می‌گردد زمینه‌های لازم را برای گسترش همکاری‌های اقتصادی فراهم نموده و همچنین با بهبود فرایندها و تسهیل قوانین مربوط به صادرات و واردات (سیاست‌های بازرگانی)، امکان توسعه سطح مبادلات تجاری را فراهم آورند.

منابع و مأخذ:

علیزاده. م، گل خندان. الف (1393)، تحرک بین المللی سرمایه و معمای فلداستین- هوری اوکا: مقایسه تطبیقی کشورهای منطقه منا و گروه هفت، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، شماره 14.

ابریشمی.ح، مهرآرا.م و تمدن نژاد.ع (1388)، بررسی رابطه تجارت خارجی و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه: روش گشتاورهای تعمیم یافته، مجله دانش و توسعه سال شانزدهم، شماره 26.

ندیری.م و محمدی.ت (1390)، بررسی تاثیر ساختارهای نهادی بر رشد اقتصادی با روش GMM داده های تابلویی، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال پنجم، شماره 3.

گرجی.ا و علیپوریان.م (1385)، تحلیل اثر آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 40.

علمی.ز و رنجبر.ا (1391)، اثر تجارت بر رشد کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی با تاکیدی بر ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 47، شماره 4.

بابازاده.م، قدیمی دیزج.خ و بختیاری.ع (1386)، آزادسازی تجاری و رشد اقتصادی در ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال هفتم، شماره 26.

کرباسی.ع و پیری.م (1388)، بررسی رابطه میان آزادی تجاری و رشد اقتصادی در ایران (یک تحلیل هم­جمعی)، مجله دانش و توسعه، سال شانزدهم، شماره 27.

مهرآرا.م و رضایی.ع (1389)، کیفیت نهادها و آثار آزادسازی تجاری در کشورهای در حال توسعه منتخب، نشریه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 14، شماره 56.

مهدوی.ا و شریف اف (1382).  تاثیر آزادسازی تجارت خارجی بر رشد اقتصادی (12 کشور اتحاد شوروی سابق)، پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.

Menyah, K., Nazlioglu, S., Wolde-Rufael,Y (2014), Financial development, trade openness and economic growth in African countries: New insights from a panel causality approach, Economic Modelling Vol. 37 (2014) 386–394.

Mounir, B, (2014), the relationship between trade, FDI and economic growth in Tunisia: Anapplication of the autoregressive distributed lag model, Economic Systems Vol. 461 (2014) 1–19.

Eris,M., Ulas.an, B (2013), Trade openness and economic growth: Bayesian model averaging estimate of cross-country growth regressions, Economic Modelling Vol. 33 (2013) 867–883.

Shahbaz, M (2012), does trade openness affect long run growth? Cointegration, causality and forecast error variance decomposition tests for Pakistan, Economic Modelling Vol. 29 (2012) 2325–2339.

Bojanic, A,(2012),THE IMPACT OF FINANCIAL DEVELOPMENT AND TRADE ON THE ECONOMIC GROWTH OF BOLIVIA, Journal of Applied Economics. Vol. XV, No. 1 (May 2012), 51-70.

Das, A., Paul, B (2011), Openness and growth in emerging Asian economies: Evidence from GMMestimations of a dynamic panel, Economics Bulletin, 2011, Vol. 31 no.3 pp. 2219-2228.

Daumal.M and Özyurt.S (2011), The Impact of International Trade Flows on Economic Growth in Brazilian States, Journal ofReview of Economics and Institutions Vol.2 No.1, winter 2011 – Article 5.

Buch,C., Toubal, F, (2009),Openness and growth: The long shadow of the Berlin Wall, Journal of Macroeconomics Vol. 31 (2009)  409–422.

GRIES, T., KRAFT, M., and MEIERRIEKS, D (2009),Linkages between Financial Deepening, Trade Openness, and Economic Development: Causality Evidence from Sub-Saharan Africa,World Development Vol. 37, No. 12, pp. 1849–1860, 2009.

Jin, J, (2006),Can openness be an engine of sustained high growth rates and inflation? Evidence from Japan and Korea,International Review of Economics and Finance 15 (2006) 228–240.

Chang, R., Kaltani, L and Loayza N, (2009), Openness can be good for growth: The role of policy complementarities, Journal of Development Economics 90 (2009) 33–49.

Wacziarg, R and Welch,K,(2008),Trade Liberalization and Growth: New Evidence, The World Bank Economic Review ,Vol. 22, No. 2, pp. 187 –231.