شبکه‌های همکاری در توسعه گردشگری پایدار: تعامل و مشارکت بخش‌های موثر به مثابه سرمایه اجتماعی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

جواد معدنی ¹

1 - استادیار گروه مدیریت دولتی و گردشگری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1401/10/25 تاریخ پذیرش : 1401/12/16 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: گردشگری پایدار, سرمایه اجتماعی, شبکه‌های همکاری, روش ترکیبی,

چکیده مقاله :

از دیرباز تاکنون، کشورها به دنبال ایجاد سرمایه اجتماعی در جوامع‌شان هستند. شبکه‌ها از اصلی‌ترین زیرساخت‌های تعامل و مشارکت در گردشگری هستند. بدلیل وجود ماهیت انعطاف‌پذیر و پویای گردشگری، نیاز است تا این شبکه‌ها و نقش آن‌ها از منظر سرمایه اجتماعی در توسعه گردشگری پایدار شناسایی و بررسی شوند. هدف اصلی تحقیق حاضر، تدوین الگوی شبکه‌های همکاری در توسعه گردشگری پایدار است که نقش تعامل و مشارکت بخش‌های موثر را به مثابه سرمایه اجتماعی تبیین می‌سازد که این موارد در قالب شبکه‌های همکاری بررسی و تحلیل می‌گردند. روش تحقیق ترکیبی است که با استفاده از رویکرد متوالی اکتشافی به بررسی موضوع می‌پردازد. در این تحقیق، به ترتیب از دو روش "تحلیل مضمون و پیمایش" استفاده شده است. ابزار اصلی مورد استفاده در فاز کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و در فاز کمّی، پرسشنامه است که به ترتیب از 9 نفر از خبرگان در فاز کیفی و 21 نفر هم در فاز کمّی اطلاعات و داده‌های مربوطه استخراج شدند. مطابق با یافته‌های تحقیق، در فاز کیفی، 34 مضمون اساسی، 9 مضمون سازمان‌دهنده، 3 مضمون فراگیر شناسایی و استخراج شدند. و در فاز کمّی، تمامی اجزای مدل مورد بررسی و تایید خبرگان قرار گرفتند. از نتایج تحقیق حاضر می‌توان به شناسایی بخش‌های موثری چون دولتی، خصوصی، مردم‌نهاد، جامعه محلی و مصرف‌کنندگان اشاره نمود که در قالب شبکه‌های همکاری، باعث افزایش مشارکت و تعامل بیشتر می‌شوند و از طریق ایجاد سیستم‌هایی برای تبادل اطلاعات، ایجاد الگوهای ارتباطی، اعتماد و همکاری موجب می‌شوند تا برنامه‌ریزی مشترک صورت پذیرد و در نتیجه، در سایه سرمایه اجتماعی، توسعه گردشگری پایدار به منصه ظهور و اجرا برسد.

منابع و مأخذ:

آذر، عادل؛ غلام‌زاده، رسول؛ قنواتی، مهدی. (1391). مدل‌سازی مسیری-ساختاری در مدیریت کاربردی نرم‌افزار SmartPLS. تهران: نگاه دانش.

داوری، علی؛ رضازاده آرش (1395). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

رییسی دهکردی، زهرا؛ حجازی، ناصر؛ چیت‌ساز، محمدعلی. (1399). تحلیلی بر رابطه بین توسعه گردشگری پایدار و بهبود شاخص‌های رفاه اجتماعی (در روستاهای شهرستان کوهرنگ). مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی. ۱۳۹۹; ۸ (۴) :۱۷۹-۱۵۱.

سجاسی قیداری، حمداله؛ محمودی، حمیده. (1397). نقش جاذبه های فرهنگی- تاریخی مقصدهای روستایی در توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهرستانهای مشهد و بینالود. مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی. ۱۳۹۷; ۷ (۱) :۱۴۱-۱۱۳.

سجادی، موسی؛ رسولی، مریم؛ عباس زاده، عباس؛ علوی مجد، حمید. (1392). روش‌های پژوهش ترکیبی: گونه شناسی. مجله مطالعات ناتوانی، سال سوم، شماره ۲ (پاییز ۱۳۹۲).

کاظمیه، فاطمه؛ عیدی، اسما. (1401). جش پایداری اجتماعی - فرهنگی توسعه گردشگری روستایی در استان آذربایجان‌شرقی. مجله علمی پژوهشی مطالعات توسعه اجتماعی ایران. 14(54): 141-158.

هاتفی راد، لیدا؛ پارسامهر، مهربان؛ روحانی، علی. (1400). واکاوی ساختار قدرت و گفت‌وگوپذیری در خانواده‌های یزدی: یک مطالعه زمینه‌ای. مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی. 1400؛ 4 (9): 87-112.

Attride-Stirling, J. (2001), “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3, Pp. 385-405.

Baggio, R., & Cooper, C. (2008). Knowledge management and transfer in Tourism: An Italian case. Proceedings of the IASK (ATR) Advances in Tourism Research, 1e10.

Borgatti, S., & Foster, P. (2003). The network paradigm in organizational research: A review and typology. Journal of Management, 29(6), 991e1013.

Borgatti, S., Mehra, A., Brass, D., & Labianca, G. (2009). Network analysis in the social sciences. Science, 323(5916), 892e895.

Bourdieu, P. (1985). The social space and the genesis of groups. Theory and Society, 14(6), 723e744.

Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2) (2006), pp. 77-101.

Byrd, ET, Cárdenas, DA & Greenwood, JB, 2008. Factors of stakeholder understanding of tourism: The case of Eastern North Carolina. Tourism and Hospitality Research. 8(3), 192–204.

Check J., Schutt R. K. Survey research. In: J. Check, R. K. Schutt. (2012). editors. Research methods in education. Thousand Oaks, CA: Sage Publications; 2012. pp. 159–185.

Duanesrt (2014). Responsible tourism product development. Assessed 5 June 2018 at https://www.slideshare.net/duanesrt/responsible-tourism-product-development.

Everett, J. (2002). Organizational research and the praxeology of Pierre Bourdieu. Organizational Research Methods, 5(1), 56e80.

Fukuyama, F. (2001). Social capital, civil society and development. Third World Quarterly, 22(1), 7e20.

Hsu, Cheng-Yu; Chen, Mei-Yen; Nyaupane, Gyan P. & Lin, Shin-Huei. (2020). Measuring sustainable tourism attitude scale (SUS-TAS) in an Eastern island context. Tourism Management Perspectives. Volume 33, January 2020, 100617.

Gkoumas, Aristeidis. (2019). Evaluating a standard for sustainable tourism through the lenses of local industry. Heliyon. Volume 5, Issue 11, November 2019, e02707.

Golder, B, (2005). Cross-Cutting Tool, Stakeholder Analysis. A resource to support the implementation of the WWF Standards of Conservation Project and Programme Management. Resources for Implementing the WWF Standards. Retrieved from https://intranet.panda.org/documents/folder.cfm?uFolderID=60976.

Jesus, Catia & Franco, Mario. (2016). Cooperation networks in tourism: A study of hotels and rural tourism establishments in an inland region of Portugal. Journal of Hospitality and Tourism Management. 29 (2016) 165e175.

Košić, K, Demirović, D & Dragin, A, 2017. Living in a rural tourism destination: The local community’s perspective. Tourism in South East Europe. 4, 267–278.

Lin, Dan & Simmons, David. (2017). Structured inter-network collaboration: Public participation in tourism planning in Southern China. Tourism Management. 63 (2017), 315-328. http://dx.doi.org/10.1016/j.tourman.2017.06.024.

Matiku, S. M; Zuwarimwe, J & Tshipala, N. (2020). Sustainable tourism planning and management for sustainable livelihoods, Development Southern Africa, PP. 1-16. DOI: 10.1080/0376835X.2020.1801386.

Nikitas, Na Liu Alexandros & Parkinson, Simon. (2020). Exploring expert perceptions about the cyber security and privacy of Connected and Autonomous Vehicles: A thematic analysis approach. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour. Volume 75, November 2020, Pages 66-86.

Nikitas, A.; Wang, J.Y. & Knamiller, C. (2019). Exploring parental perceptions about school travel and walking school buses: A thematic analysis approach. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 124 (2019), pp. 468-487.

Nowell, L.S.; Norris, J.M.; White, D.E. & Moules, N.J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16 (1) (2017) 1609406917733847.

Pearce,   G.  (2014).  “Toward  an  Integrative  Conceptual Framework of Destinations”.  Journal of Travel  Research, 53(2), 141-53.

Peerapun, W, 2018. Participatory planning approach to Urban conservation and Regeneration in Amphawa community, Thailand. Asian Journal of Environment-Behaviour Studies. 3(6), 147–155. doi:10.21834/aje-bs.v3i6.245.

Pugh, J., & Potter, RB. (2018). Participatory planning in the Caribbean:some Key Themes. In Potter JPaRB. (Ed.), Participatory planning in the Caribbean; Lessons from Practice (pp. 1–23). London: Routledge, Taylor & Francis Gruop.

Putnam, R. D. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton, NJ.: Princeton University Press.

Rasoolimanesh, SM, Ringle, CM, Jaafar, M & Ramayah, T, 2017. Urban vs. rural destinations: residents’ perceptions, community participation and support for tourism development. Tourism Management. 60, 147–158. doi:10.1016/j.tourman.2016.11.019.

Roxas, Fernando Martin Y.; Rivera, John Paolo R. & Gutierrez, Eylla Laire M. (2020). Mapping stakeholders’ roles in governing sustainable tourism destinations. Journal of Hospitality and Tourism Management. Volume 45, December 2020, Pages 387-398.

Shafieisabet, Naser & Haratifard, Saeideh. (2020). The empowerment of local tourism stakeholders and their perceived environmental effects for participation in sustainable development of tourism. Journal of Hospitality and Tourism Management. Volume 45, December 2020, Pages 486-498.

Simmons, David G. (1994). Community participation in tourism planning. Tourism Management. Volume 15, Issue 2, April 1994, Pages 98-108.

Slivar, Iva. (2018). Stakeholders in a Tourist Destination-Matrix of Possible Relationships Towards Sustainability. Open Journal for Research in Economics, 2018, 1(1), 1-10.

Stone, MT & Nyaupane, GP, 2017. Protected areas, wildlife-based community tourism and community livelihoods dynamics: spiraling up and down of community capitals. Journal of Sustainable Tourism. 26(2), 307–324. doi:10.1080/09669582.2017.1349774.

Tosun, Cevat. (2000). Limits to community participation in the tourism development process in developing countries. Tourism Management. Volume 21, Issue 6, December 2000, Pages 613-633

Tosun, C & Timothy, DJ, (2001). Shortcomings in planning approaches to tourism development in developing countries: case of Turkey. International Journal of Contemporary Hospitality Managemen. 13(7), 352–359. doi:10.1108/09596110110403910.

Treves, A, Wallace, RB & White, AS, 2009. Participatory planning of interventions to Mitigate; human wildlife conflicts. Conservation Biology. 23(6), 1577–1587. doi:10.1111/j.1523-1739.2009.01242.

(2020). Sustainable development. www.unwto.org. Retrieved 2020-09-25.

Whelehan, Dale F.; Brown, Daniel J.; Tara M., Connelly & Ridgway, Paul F. (2021). Fatigued surgeons: A thematic analysis of the causes, effects and opportunities for fatigue mitigation in surgery. International Journal of Surgery Open. Volume 35, September 2021, 100382.

Zhou, Lingxu; Chan, Eric & Song, Haiyan. (2017). Social capital and entrepreneurial mobility in early-stage tourism development: A case from rural China. Tourism Management. 63 (2017) 338e350.