پهنه بندی فضایی فقر شهری در باقرشهر

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری

حمیرا ندیم ¹ (گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حسین حاتمی نژاد ² (گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
علی نوری کرمانی ³ (گروه جغرافیا ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، واحد تهران مرکزی ، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/04/06 تاریخ پذیرش : 1402/01/05 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: فقر شهری, محله های فقیرنشین, باقرشهر, پهنه بندی فضایی, تحلیل فضایی,

چکیده مقاله :

فقر در پیرامون کلان شهرها، به یک پدیدۀ فراگیر تبدیل شده است. باقرشهر یکی از نقاط شهری پیرامون تهران است که به صورت شتابان و غیرنظام مند، رشد کرده و جمعیت آن در پنجاه سال اخیر بیش از 34 برابر شده است.هدف پژوهش حاضر، تعیین گستره های فقر شهری در این شهر جهت برنامه ریزی مدیران و سیاست گذاران برای ساماندهی و توانمندسازی آنها است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل Factor Analysis و از نرم‌افزار GIS در تولید نقشه‌ها استفاده شده است. با استفاده از نرم افزار GIS و مدل تحلیل عاملی اقدام به تعیین مکانی پهنه‌های فقر در باقرشهر شد. بر اساس یافته های پژوهش تعداد 146 بلوک معادل %5/53 خیلی فقیر و فقیر، 82 بلوک معادل 30% متوسط، 44 بلوک معادل %1/16 مرفه و 1 بلوک معادل 4% خیلی مرفه در باقرشهر وجود دارد. شهر به طور عمدۀ تحت تسلط طبقۀ فقیر و بسیار فقیر قرار گرفته است. به طوری که فقر در تمام سلول های شهر نفوذ کرده و عینیت مکانی و فضایی یافته است. پهنۀ غربی شهر به طور کامل به مکان سکونت طبقۀ فقیر و خیلی فقیر تبدیل شده است. همینطور در شمال شرقی شهر، اسکان طبقۀ فقیر به وضوح دیده می شود. در واقع بیش از 50 درصد بلوک های شهری به طبقۀ خیلی فقیر اختصاص یافته است. تنها بخش های محدودی از پهنۀ مرکزی و شمال شهر به طبقۀ متوسط و مرفه اختصاص پیدا کرده است.بیشترین تمرکز فقر در محدودۀ پیرامون جادۀ قم، میدان امام خمینی، خیابان آیت اله کاشانی و محدوده های پایین‌تر از شهر سنگ تمرکز یافته است.

چکیده انگلیسی:

Poverty has become a pervasive phenomenon around metropolitan areas. Meanwhile, Baqershahr is one of the urban areas around Tehran that has grown rapidly and unsystematically. Its population has more than increased 34 times in the last fifty years. Accordingly, the purpose of present research is determination of urban poverty zones in this city is for planning managers and policy makers to organize and empower them. This research is an applied one and its method is descriptive-analytical. Factor analysis was used to data analysis. GIS software has been used to maps preparation. Using GIS software and factor analysis model, have been identified poverty zones in Baqershahr. Finding of research has showed that blocks 146 (%53.5) were very poor, blocks 82 (%30) of average, blocks 44 (%16.1) of very prosperous, and block 1(%4) of very prosperous. Resault has showed that the city is mainly dominated by the poor and very poor. So that poverty has penetrated into all the cells of the city and has found a spatial objectivity. The western part of the city has completely become the residence of the poor and very poor. Also in the northeast of the city, the housing of the poor is clearly seen. In fact, more than 50% of urban blocks are allocated to the very poor. Only a limited part of the central and northern part of the city is dedicated to the middle and affluent class. The highest concentration of poverty is concentrated in the area around Qom Road, Imam Khomeini Square, Ayatollah Kashani Street and lower areas of Shahr Sang.