تحلیل روند تغییرات ساختار منظر و کاربری سرزمین به عنوان رویکردی اکولوژیک در دستیابی به برنامه ریزی پایدار منطقه‌ای (مطالعه موردی: حوضه آبریز سد لتیان)

محورهای موضوعی : سنجش از دور

بنفشه شفیعی ¹ (دانشجوی دکترای آمایش سرزمین دانشکده محیط زیست دانشگاه ازاد واحد علوم و تحقیقات تهران)
هما ایرانی بهبهانی ² (استاد طراحی محیط دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران. پردیس فنی دانشگاه تهران)
امیرحسین جاوید ³ (استاد گروه آموزشی مهندسی محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران)
حسن دارابی ⁴ (استادیار و مدیرگروه طراحی محیط دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران . پردیس فنی دانشگاه تهران)
فرهاد حسین زاده لطفی ⁵ (استاد گروه ریاضی دانشکده علوم پایه دانشگاه علوم و تحقیقات تهران)

تاریخ دریافت : 1399/04/09 تاریخ پذیرش : 1399/12/20 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: متریک های منظر, حوضه ی آبریز سد لتیان, برنامه ریزی پایدار منطقه ای, تغییرکاربری اراضی,

چکیده مقاله :

هدف این تحقیق، بررسی تغییرات ساختار منظر در یک بازه ی زمانی 30 ساله و کسب اطلاعات در مورد وضعیت فعلی کاربری ها با استفاده از متریک‌های منظر در حوضه ی آبریز سد لتیان است، تا با تحلیل یافته ها، خلا های موجود جهت رسیدن به برنامه ریزی پایدار برای این حوضه، شناسایی گردد.کاربری اراضی با بهره گیری از چهار تصویر ماهواره ی لندست برای سال‌های t1 (1987) ,t2 (1998), t3 (2007)وt4 (2017) مشخص و بررسی شدند و به‌صورت چهار طبقه (الف) نواحی جمعیتی ، (ب) پهنه‌های واجد پوشش گیاهی، (ج) اراضی بایر و (د) پهنه‌های آب طبقه‌بندی شدند. سپس با استفاده از 7 متریک در سطح منظر و 8 متریک در سطح کلاس، ساختار منظر در این حوضه آبریز با استفاده از نرم‌افزار4.2 Fragstats کمی سازی شد. نتایج بررسی نشان داد که افزایش تعداد لکه ها (NP) ، کاهش میانگین مساحت لکه ها (AREA-MN) و افزایش شاخص مجاورت (IJI) از59 در سال 1987 به 64 در 2017، بیانگر افزایش گسیختگی در سطح منظر است. هم‌چنین، تعداد لکه‌ها (NP) در سطح منظر از 376 به 428 لکه در دوره تحقیق افزایش یافته که بیانگر گسیختگی در منظر است، . میزان لکه‌گی برای طبقه نواحی جمعیتی با توجه به افزایش میانگین مساحت لکه‌ها(AREA-MN) از 7643 هکتار در 1987 به 118200 هکتار در 2017، بیانگر گرایش این طبقه به سمت ساختار درشت دانه تر و کاهش این متریک از 29470 هکتار به 23813 هکتار طی همان سال‌ها در طبقه پوشش گیاهی، بیانگر گرایش این طبقه به سمت ساختار ریزدانه می باشد.

چکیده انگلیسی:

Landscape changes occur by natural trends or disturbing events. The current study evaluated the landscape structure changes of Latian Dam watershed by means of landscape metrics to achieve the ecological approach in order to formulate sustainable regional development and planning for area of the study. Land use changes were identified using four time-series atmospherically-corrected surface reflectance Landsat images from 1987 to 2017.Then,7 metrics in landscape level and 8 metrics in class level were chosen to quantification the landscape structure by Fragstats 4.2 software, in order to analyze the landscape changes. The results and analysis show the increase in NP and IJI, and the decrease of AREA-MN which mean the fragmentation occurs in landscape level. The increase of AREA-MN and NP in built-area class shows the tendency to coarse grain structure (homogeneity), and the decrease of AREA-MN and increase of NP in vegetated area class, shows the tendency to fine grain structure (heterogeneity) in landscape level. These scientific findings of past, present and ability to estimate the future land use of the study area will assist planners and decision-makers to formulate environmental protection plans to conserve natural heritage.