بررسی تاثیر کاربری اراضی و پوشش گیاهی بر اشکال فرسایش و میزان تولید رسوب (مطالعه موردی حوزه آبخیز رود ورس استان قزوین)

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

مهرداد اسفندیاری ¹ (-)
ابوالفضل معینی ² (-)
راحله مقدسی ³ (-)

تاریخ دریافت : 1394/07/21 تاریخ پذیرش : 1394/07/21 تاریخ انتشار : 1393/05/01

کلید واژه: کاربری اراضی, سیستم اطلاعات جغراقیایی GIS, اشکال فرسایش, مدل MPSIAC,

چکیده مقاله :

در سال های اخیر، تاثیر متقابل تغییر کاربری اراضی و فرسایش خاک تبدیل به یک نگرانی عمده زیست محیطی شده و تاثیرات مهمی در فرسایش خاک و تولید رسوب داشته است. نتایج بدست آمده از مطالعات نشانگر این امر است که از بین عوامل موثر بر فرسایش آبی و تولید رسوب عامل استفاده از وضعیت زمین و پوشش گیاهی نقش اساسی در ایجاد اشکال مختلف فرسایش و مقدار رسوب تولید شده در حوزه آبخیز دارد. به این دلیل این تحقیق به منظور بررسی تعیین تاثیر کاربری اراضی و پوشش گیاهی بر اشکال فرسایش و مقدار تولید رسوب در حوزه آبخیز رود ورس در استان قزوین صورت گرفته است. در این تحقیق برای برآورد فرسایش و رسوب حوزه از مدل MPSIAC[1] استفاده شده، و با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)[2] نقش کاربری ها درایجاد اشکال فرسایش و تولید رسوب مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که کاربری های مختلف در منطقه مورد مطالعه نه تن‌ها بر پیدایش اشکال مختلف فرسایش، بلکه بر شدت آنها و میزان تولید رسوب تاثیر گذار است. در این حوزه انواع فرسایش شیاری، خندقی، کناری و آبراهه ای به صورت متوسط تا شدید به چشم می خورد. میزان رسوب برآورد شده از مدل برای کل حوزه 7/1 تن در هکتار در سال و مقدار فرسایش ویژه در حوزه 04/7 تن در هکتار در سال برآورد گردیده است. کاربری زراعت دیم با 14/2 تن در هکتار در سال تولید رسوب بیشترین تاثیر را در ایجاد فرسایش و رسوب در بین کاربری های حوزه دارد. در کاربری مرتع تیپ 3 و زراعت دیم مقدار رسوب برآورد شده بسیار بالا است که نشان دهنده استفاده نادرست از اراضی حوزه باشد. مقدار رسوب تولید شده در کاربری مرتع تیپ 1 کمتر از باغ بوده که نشان دهنده تاثیر مثبت پوشش گیاهی مرتعی خوب در کاهش مقدار فرسایش و رسوب است.

چکیده انگلیسی:

In recent years, the interaction of land use change with soil erosion has become a major environmental concern and has a dramatic impact on soil erosion and sediment yield. In this research the impact of land use and vegetation on erosion forms and sediment production of the basin vers in Qazvin province was investigated using MPSIAC erosion model by Geographical Information System (GIS). The different forms of erosion (Surface, Rill, gully, bank, Stream) can be seen as moderate to severe in vers watershed. Amount of sediment for the whole of watershed was 7.1 ton per hectare per year and the amount erosion was 7.04 tons per hectare per year. Dryland farming with 2.14 (metric tons per hectare per year) has the greatest impact on erosion and sediment yield. In pasture (type 3) and dry farming have very high sediment yield and indicated the improper use of land. Sediment produced on pasture (Type 1) Less than a garden land use that reflects the positive impact of proper pasture vegetation in reducing the amount of erosion and deposition.