ارتقا نشاط اجتماعی با رویکرد اجتماع محور در سکونتگاه‌های غیررسمی (نمونه موردی: محله کشتارگاه-ارومیه)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری
رسول درسخوان
1
(استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.)
نیما بایرام زاده
2
(دانشجوی‌کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی‌شهری،دانشکده معماری‌‌و‌هنر،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز،تبریز،ایران.)
کلید واژه: واژگان کلیدی: نشاط, نشاط اجتماعی, رویکرد اجتماع محور, سکونتگاه‌های غیررسمی, ارومیه,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش، شناسایی رابطه میان متغیرهای توصیفی و نشاط اجتماعی در سکونتگاه‌های غیررسمی می‌باشد که در نهایت در راستای ارتقا نشاط اجتماعی با رویکرد اجتماع محور و با استفاده از پتانسیل‌های محله‌ای و فرامحله‌ای به ارائه راهبردهای پیشنهادی می‌پردازد. روش پژوهش: روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. مطالب مورد استفاده به دو صورت برداشت اسنادی و میدانی گردآوری شده است. ابزار گردآوری داده‌ها به چند صورت: مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و فیش‌برداری می‌باشد. جامعه آماری پژوهش، ساکنین محله کشتارگاه بوده و براساس فرمول کوکران حجم نمونه 372 نفر بدست می‌آید. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دو صورت کمی و کیفی انجام گرفته است. در بعد کمی از روش‌های آماری و در بعد کیفی، نتایج حاصل از بررسی‌های آماری و پرسش‌نامه‌ها تجزیه و تحلیل می‌گردد. یافته‌ها: با توجه به آزمون اسپیرمن و یومن-ویتنی نتایج این پژوهش نشانگر وجود رابطه متوسط مستقیم بین متغیرهای وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال، میزان درآمد و نشاط اجتماعی بوده و میان سن و نشاط اجتماعی نیز رابطه کم عکس برقرار است همچنین با توجه به مقدار میانگین رتبه‌ای، زنان نسبت به مردان دارای نشاط اجتماعی بالاتری هستند. نتیجه گیری: در راستای توانمندسازی و ارتقای نشاط اجتماعی براساس پتانسیل‌ها، دارایی‌های محله و رویکرد اجتماع محور در محله کشتارگاه چهار نوع راهبرد: راهبردهای تهاجمی، تنوع، بازنگری، تدافعی تدوین و برای محله ارائه گردیده است.
Purpose: The main purpose of this study is to identify the relationship between descriptive variables and social vitality in informal settlements, which ultimately in order to promote social vitality with a community-based approach and using neighborhood and extra-neighborhood potentials to propose strategies. Method: The research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. The materials used have been collected in the form of documentary and field impressions. Data collection tools are in several forms: observation, questionnaire, interview and filing. The statistical population of the study is the residents of the Koshtargah neighborhood and and according to Cochran's formula, the sample size is 372 people. Data analysis will be done both quantitatively and qualitatively. In the quantitative dimension of statistical methods and in the qualitative dimension, the results of statistical surveys and questionnaires are analyzed. Findings: According to Spearman and Mann-Whitney U test, the results of this study indicate the existence of an average direct relationship between the variables of marital status, education level, employment status, income level and social vitality and there is little inverse relationship between age and social vitality Also, according to the average rank, women have higher social vitality than men. Results: In order to empower and promote social vitality based on the potentials, neighborhood assets and community-based approach in the Koshtargah neighborhood, four types of strategies:SO, WO, ST, WT have been developed and presented for the neighborhood.
ایراندوست، کیومرث، (1389)، مرور تجربه‌ی کوتاه توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی نمونه شهر کرمانشاه، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 20،ص 59-78.
برزگر، صادق؛ حیدری، تقی؛ انبارلو، علیرضا؛ (1398)، تحلیل سکونتگاه‌های غیررسمی با رویکرد زیست پذیری (مورد مطالعه: محلات غیررسمی شهر زنجان)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه‌ای، 9 (33)، ص 137-152.
بل، سایمون، (1394)، منظر، الگو، ادراک و فرآیند، ترجمه: بهناز امین زاده، انتشارات دانشگاه تهران.
حسینیان، سیدمهدی؛ مرادی مکرم، سیاوش؛ اسدی، حمید؛ (1398)، تحلیل تجربی هزینه‌های غیرمالی تحمیلی به شهرداری آجین ناشی از عدم تخصیص اعتبارات عمرانی، مطالعات مدیریت شهری، 11 (39)، ص 105- 116.
حیدری ساربان، وکیل؛ یاری‌حصار، ارسطو؛ (1396)، عوامل موثر در بهبود نشاط اجتماعی از دیدگاه روستاییان مطالعه موردی: شهرستان اردبیل، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7 (25)،ص 41-54.
رضایی، محمدرضا؛ نگین ناجی، سوده؛ (1394)، بررسی راهکارهای موثر در ایجاد محله پایدار با رویکرد مشارکتی (مطالعه موردی: محله راهنمایی یاسوج)، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 6 (20)، ص 69-82.
سماواتی، سحر؛ رنجبر، احسان؛ (1395)، شهر شاد از دریچه نگاه چارلز مونتگمری، انسان شناسی و فرهنگ، 3.
سمیعی اصفهانی، علیرضا؛ پوردانش، سامر؛ (1397)، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر نشاط اجتماعی معلمان (مطالعه موردی معلمان نواحی 20 و 21 شهر تهران)، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11 (1)، ص 89-100.
شریف‌زاده، حکیمه‌السادات؛ میرمحمدتبار، سیداحمد؛ عدلی‌پور، صمد؛ (1396)، بررسی عوامل موثر بر نشاط اجتماعی در ایران فراتحلیلی از تحقیقات موجود، فصلنامه راهبرد فرهنگ، 40، ص 159- 180.
علیتاجر، سعید؛ سجادزاده، حسن؛ سعادتی وقار، پوریا؛ شهربازی، مهرداد؛ (1395)، نقش عوامل کالبدی در اجتماع پذیری سکونتگاه‌های غیررسمی، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 7 (24)، ص 61-82.
عنبری، موسی، (1391)، بررسی زمینه‌ها و راهکارهای ارتقاء نشاط اجتماعی در ایران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
قناد، فاطمه؛ صرافی، مظفر؛ (1398)، برنامه ریزی راهبردی توسعه محله آخوند شهر قزوین با رویکرد بازآفرینی اجتماع-محور، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7 (2)، ص 211-238.
لنگ، جان، (1386)، آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران.
محمدی، علیرضا، (1388)، ظرفیت سازی اجتماع محور: پشتوانه ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی، مجله هفت شهر، شماره 29-30، ص 97-113.
مطلبی، قاسم، (1380)، روانشناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 10، ص 52-67.
مک اندرو، فرانسیس تی، (1387)، روانشناسی محیطی، ترجمه: غلامرضا محمودی، انتشارات زرباف اصل.
ویسی، فرزاد، (1396)، مقایسه تحلیلی الگوی سکونتگاه‌های غیررسمی مطالعه موردی: شهر مریوان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 46، ص 207-224.
_||_
Abu Samah, A., and Aref, F., (2009), Community Development Programmes in Malaysia, Nature and Science, Vol. 7, No. 12, PP. 86-89.
Argyle, Michael, (2001), The Psychology of happiness. London: Routledge.
Ballas, Dimitris. (2013). What makes a ‘happy city?’ Cities. 32. 10.1016/j.cities.2013.04.009.
Beider, H., (2007), Neighborhood Renewal and Housing Markets: Community Engagement in the US and UK, Wiley-Blackwell, United States.
Bonaiuto, M. Fornara, F. Bonnes, M. (2005), Perceived Residential Environment Quality in Middle and Low Extension Italian Cities, Revue Europeenne de psychologie appliquee, vol 56, 22-34.
Costanza, R. Fisher, B. Ali, S. Beer, C. Bond, L. Boumans, R. … & Gayer, D. E. (2008). “An integrative approach to quality of life measurement, research, and policy”. SAPI EN. S. Surveys and Perspectives Integrating Environment and Society, (1.1).
Dye, Christopher. (2008). Health and Urban Living. Science (New York, N.Y.). 319. 766-9. 10.1126/science.1150198.
Gardner, G. & Assadourian, E. (2004). “Rethinking the good life”. State of the World, 164-180.
He Qingsong, Weishan He, Yan Song, Jiayu Wu, Chaohui Yin, Yanchuan Mou, (2018), The impact of urban growth patterns on urban vitality in newly built-up areas based on an association rules analysis using geographical ‘big data’, Land Use Policy, Volume 78, 726- 738.
Johnson, W. Krueger, R, (2006), How Money Busy Happiess, Genetic and Enviremental Process linking Finances and Life Satisfaction, Journal of Personality and Social Psychology, 2 (10), 680-683.
Landry, C., 2000. Urban vitality: a new source of Urban competitiveness. Prince Claus Fund J ARCHIS issue’ Urban Vitality / Urban Heroes’ . December 2000.
Li, S.M., Liu, Y., 2016. The jobs-housing relationship and commuting in Guangzhou, China: Hukou and dual structure. J. Transp. Geogr. 54, 286–294.
Mattessich, P., and Monsey, M., (2004), Community Buildings: What Makes It Work, St. Paul, MN: Wilder Foundation.
Montgomery, C. (2013). Happy city: transforming our lives through urban design, Farrar, Straus and Giroux.
Sligman, E, (2002), Very Happy People, Psychological Science, 1 (3), 75-92.
UN- HABITAT, (2003), The Challenge of Slums; Global report on human settlement.
UNESCAP (2015). Municipal and Management in Asia: A comparative study, in: United Nation Economic and Social Commission for Asia and the specific
Wates, N., (2008), The Community Planning Event Manual; How to Use Collaborative Planning and Urban Design Events to Improve Your Environment, Publish, Earth Scan, London.
Veenhoveen, R, (2000), The Four Qualities of Life, Journal of Happiness Studies, 1 (2), 33-46.
Völker S, Kistemann T, (2013), "I'm always entirely happy when I'm here!" Urban blue enhancing human health and well-being in Cologne and Düsseldorf, Germany, Social Science & Medicine, Volume 78, February 2013, Pages 113-124
Wiking, M, (2014), The Happiness Research Institute.
Xia, Chang, Anthony Gar-On Yeh, Anqi Zhang, (2020), Analyzing spatial relationships between urban land use intensity and urban vitality at street block level: A case study of five Chinese megacities,Landscape and Urban Planning, Volume 193,1-18.
