تبیین‏ نیت سازگاری کشاورزان در مواجهه با گرد و غبار؛ مدل توسعه‏یافته نظریه انگیزش حفاظت

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

فرانک صحرایی ¹ , امید مهراب قوچانی ² , آسیه‏ قربانی ³ , احمد رضوانفر ⁴ , منصور غنیان ⁵

1 - دانشجوی دکتری آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - دکتری ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5 - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1398/11/03 تاریخ پذیرش : 1398/11/03 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: تغییر اقلیم, گرد و غبار, سازگاری, تئوری انگیزش حفاظت, مدل‏سازی معادلات ساختاری,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر باهدف واکاوی نیت سازگاری کشاورزان در مواجهه با پدیده گرد و غبار، با بهره گیری از مدل توسعه یافته نظریه انگیزش حفاظت انجام گرفت. این تحقیق از انواع مطالعات توصیفی بوده که با ابزار پرسشنامه محقق -ساخت، اطلاعات آن گردآوری شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از پایایی ترکیبی و روایی آن به سه شیوه صوری، سازه ای و تشخیصی تأیید گردید. داده های حاصل به‌وسیله دو نرم افزار SPSS21 و Smart PLS توصیف و تجزیه و تحلیل شدند. بر اساس نتایج، متغیرهای هنجار ذهنی، بازدارنده ها، اعتقادات درباره پدیده گرد و غبار و ناسازگاری، اثر مثبت و معنی دار و همچنین متغیر ارزیابی سازگاری، اثر منفی و معنی داری بر نیت سازگاری کشاورزان در مقابل با پدیده ی گرد و غبار داشتند. در مجموع، نتایج نشان داد که تا حدود 96 درصد نیت سازگاری کشاورزان به عناصر مورد بررسی (متغیرهای مذکور) وابسته است. همچنین نتایج نشان داد با توجه به ماهیت اثرگذاری آهسته ی پدیده ی گرد و غبار، مدل تلفیقی برآورد شده در این مطالعه برازش مطلوبی جهت ارزیابی نیت سازگاری کشاورزان در مقابل این پدیده را دارد. در این زمینه با توجه به ماهیت مشاهده پذیری پایین آثار پدیده ی تغییرات اقلیمی، افزودن متغیرهای ملموس برای کشاورزان می تواند دقت مدل را افزایش دهد و استفاده از این مدل در مطالعات آتی پیشنهاد می گردد. بر اساس نتایج مطالعه، تقدیرگرایی کشاورزان منجر به انکار خطرات ناشی از پدیده گرد و غبار می شود. همچنین فقدان منابع مالی کافی یکی از محدودیت های اصلی نیت سازگاری کشاورزان در مواجهه با این پدیده است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the farmers' adaptation intentions towards dust haze using the extended model of the "Protection Motivation Theory". This research was a descriptive study which was compiled using a researcher-made questionnaire. The reliability of the questionnaire was confirmed by composite reliability and its validity confirmed in three ways of content, construct and discriminant. Data analyzed using SPSS V21 and Smart PLS software. According to the results, the subjective norms, disincentives, beliefs in climate change and maladaptation have positive and significant effects, as well as the adaptation assessment has a negative and significant effect on the farmers' adaptation intentions towards dust-haze. Results showed about 96% of the farmers’ adaptation intention towards dust-haze explained. The results showed that considering the slow effect nature of dust-haze, the estimated extended model in this study has an appropriate fit for assessing farmers' adaptation intention. In this context, due to the low visibility nature of the effects of climate change, adding tangible variables to farmers can increase model accuracy and it is recommended in future studies. According to the results, the farmer's fatalism leads to the denial of the dangers of the dust-haze. Lack of adequate financial resources is one of the main constraints on farmers' adaptation intention. 

منابع و مأخذ:

بوچانی، م.، و فاضلی، د. (1390). چالش‏های محیطی و پیامدهای آن مطالعه موردی: گرد و غبار و تأثیر آن در غرب ایران. فصلنامه ره‏نامه سیاست گذاری، 2 (3). 125-135.

جمشیدی، ع.، نوری زمان آبادی، ه.، و ابراهیمی، م. (1394). درک رفتار سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات آب و هوایی: مطالعه موردی استان چاراداول، استان ایلام. فصلنامه روستا و توسعه، سال 18 (2)، 65-88.

خالدی، ک. (1392). زیان‏های اقتصادی طوفان گرد و غبار بر استان‏های غربی ایران (مطالعه موردی: ایلام، خوزستان و کرمانشاه). فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال هفتم، شماره 3، پیاپی 23، ص 125-105.

رهایی، ز.، غفرانی‏پور، ف.، مروتی شریف‏آباد، م.، و محمدی، ع. (1393). خصوصیات روان‏سنجی پرسشنامه نظریه انگیزش محافظت درزمینه‏ی کشف زودرس علائم سرطان. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. 12 (3)، 79-69.

مهراب قوچانی، ا.، خسروی‏پور، ب.، و رواحی‏نژاد، م. (1392). بررسی پدیده گرد و غبار در استان خوزستان (با تأکید بر سلامت انسان و محیط زیست). دومین کنفرانس بین المللی محیط زیست، تهران، دانشگاه خوارزمی.

Allen, C. D., Macalady, A. K., Chenchouni, H., Bachelet, D., McDowell, N., Vennetier, M., and Gonzalez, P. (2010). A global overview of drought and heat-induced tree mortality reveals emerging climate change risks for forests. Forest ecology and management, 259(4): 660-684.

Bockarjova, M., and Steg, L. (2014). Can Protection Motivation Theory predict pro-environmental behavior? Explaining the adoption of electric vehicles in the Netherlands. Global environmental change, 28: 276-288.

Bryan, E., Deressa, T. T., Gbetibouo, G. A., and Ringler, C. (2009). Adaptation to climate change in Ethiopia and South Africa: options and constraints. Environmental Science and Policy, 12(4): 413–426.

Carlton, S. J., and Jacobson, S. K. (2013). Climate change and coastal environmental risk perceptions in Florida. Journal of environmental management. 130: 32-39.

Clubb, A. C., and Hinkle, J. C. (2015). Protection motivation theory as a theoretical framework for understanding the use of protective measures. Criminal justice studies, 28(3): 336-355.

Dang, H. L.; Li, E.; Nuberg, I.; and Bruwer, J. (2014), “Farmers’ assessments of private adaptive measures to climate change and influential factors: a study in the Mekong Delta, Vietnam”. Nat Hazards, 71 (1): 385-401.

Dang, H., Li, E., Nuberg, I., and Bruwer, J. (2013). Understanding farmers’ adaptation intention to climate change: A structural equation modelling study in the Mekong Delta, Vietnam. Environmental Science and Policy, 41: 11-22.

Dang, L. H.; Li, E.; and Bruwer, J. (2012), “Understanding climate change adaptive behavior of farmers: an integrated conceptual framework”. Climate Change: Impacts Responses, 3 (2): 255-272.

Davis, R., Campbell, R., Hildon, Z., Hobbs, L., and Michie, S. (2015). Theories of behaviour and behaviour change across the social and behavioural sciences: a scoping review. Health psychology review, 9(3): 323-344.

EI Dib, R. P. Silva, E. M. Morais, J. F., and Trevisani, V. F. (2008). Prevalence of high frequency hearing loss consistent with noise exposure among people working with sound systems and general population in Brazil: a cross-sectional study. BMC Public Health,  8: 151.

Feulner, G. (2017). Global challenges: climate change. Global Challenges, 1(1): 5-6.

Floyd, D. L., Prentice‐Dunn, S., and Rogers, R. W. (2000). A meta‐analysis of research on protection motivation theory. Journal of applied social psychology, 30(2): 407-429.‏

Green, T. R., Taniguchi, M., Kooi, H., Gurdak, J. J., Allen, D. M., Hiscock, K. M., and Aureli, A. (2011). Beneath the surface of global change: Impacts of climate change on groundwater. Journal of Hydrology, 405(3-4): 532-560.

Grothmann, T., and Patt, A. (2005). Adaptive capacity and human cognition: the process of individual adaptation to climate change. Global Environmental Change, 15(3): 199-213.‏ ‏‏‏

Grothmann, T., and Reusswig, F. (2006). People at risk of flooding: why some residents take precautionary action while others do not. Natural hazards, 38(1): 101-120.

Hamdamjo, M., Jafari, R., and Mehrabi, Sh. (2013). Dust crisis and its consequences. The first  International Conference on dust haze, management of factors and Consequences, 14- 16 May.Lorestan University, Iran. (In Farsi).

Keshavarz, M., and Karami, E. (2015). Farmers' pro-environmental behavior under drought: Application of protection motivation theory. Journal of Arid Environments, 127: 128-136.

Kim, D., Chin, M., Kemp, E. M., Tao, Z., Peters-Lidard, C. D., and Ginoux, P. (2017). Development of high-resolution dynamic dust source function-A case study with a strong dust storm in a regional model. Atmospheric Environment. 159: 11-25.

Lambin, E. F., Turner, B. L., Geist, H. J., Agbola, S. B., Angelsen, A., Bruce, J. W., and George, P. (2001). The causes of land-use and land-cover change: moving beyond the myths. Global environmental change, 11(4): 261-269.

Maponya, Ph., and Mpandeli, S. (2012). Climate Change and Agricultural Production in South Africa: Impacts and Adaptation options. Journal of Agricultural Science. 4(10): 48-60.

Marzen, M., Iserloh, T., de Lima, J. L., and Ries, J. B. (2016). The effect of rain, wind-driven rain and wind on particle transport under controlled laboratory conditions. Catena, 145, 47-55.

Mertz, O., Halsnæs, K., Olesen, J. E., and Rasmussen, K. (2009). Adaptation to climate change in developing countries. Environmental management, 43(5): 743-752.

Middleton, N. J. (2017). Desert dust hazards: A global review. Aeolian research, 24: 53-63.

Nunnally, J. C., and Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd Ed.). New York: McGraw-Hill.

Reilly, J., Schimmelpfennig, D., 1999. Agricultural impact assessment, vulnerability, and the scope for adaptation. Climatic Change 43, 745–788.

Spence, A., Poortinga, W., Butler, C., Pidgeon, N.F., 2011. Perceptions of climate change and willingness to save energy related to flood experience. Nat. Clim. Change 1 (1) 46–49.

Stringer, L. C., Dyer, J. C., Reed, M. S., Dougill, A. J., Twyman, C., and Mkwambisi, D. (2009). Adaptations to climate change, drought and desertification: local insights to enhance policy in southern Africa. Environmental Science and Policy, 12(7): 748-765.