تحلیل زمانی رگبارهای شرق دریاچه ارومیه با روش منحنی‌های هاف

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

آقای دکتر یعقوب دین پژوه ¹ (عضو هیات علمی)
ساینا وکیلی آذر ² (گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز)

تاریخ دریافت : 1397/03/13 تاریخ پذیرش : 1397/11/18 تاریخ انتشار : 1398/02/01

کلید واژه: رگبار, مدل لاجستیک, منحنی هاف, حوضه دریاچه ارومیه,

چکیده مقاله :

در این مطالعه، با استفاده از 418 رگبار بارش در 4 ایستگاه درشرق دریاچه ارومیه، منحنی‌های‌ هاف رسم شد. رویدادهای منتخب براساس مدت دوام رگبار به چهار کلاس به‌شرح 1- صفر تا دو ، 2- دو تا شش، 3- شش تا دوازده و 4- بیش از دوازده ساعت دسته‌بندی شدند. منحنی‌های هر دسته به‌ازای احتمالات 10%، 20% ،.... و 90% رسم گردید. این کار برای کل رویدادها در یک کلاس منفرد نیز تهیه شد. سه شاخص جدید شامل S، I و Q تعریف شد. هیتوگراف رگبار طرح از اطلاعات کل رویدادها در یک کلاس‌ مجزا برای هر ایستگاه با استفاده از منحنی هاف 50 و 90 درصد به‌دست آمد. مدل ریاضی منحنی‌های هاف در فرم لاجستیک بسط و پارامترهای آن به‌دست آمد. نتایج نشان داد که در کلاس بارشی 2-0 ساعت، به‌جز ایستگاه سراب که بارش-های آن از نوع چارک اولی می‌باشد، سایر ایستگاه‌ها چارک دومی هستند. برای کلاس بارشی 6-2 ساعت، سراب و هریس چارک اولی و تبریز و ملکان به‌ترتیب، چارک دومی و سومی هستند. برای رگبارهای با دوام (12-6) ساعت، بجز سراب که چارک اولی است، بقیه ایستگاه‌ها چارک سومی می‌باشند. در کلاس بارشی بیش از 12 ساعت، ایستگاه‌های تبریز و سراب چارک اولی و هریس چارک دومی است. نتایج نشان داد که فاصله قائم منحنی‌های هاف 50% و 90% با ارتقاء نوع چارک‌ در همه ایستگاه‌ها کوتاه‌تر می‌شود (S>I>Q). بر‌اساس نتایج مدل لاجستیک قادر به برازش خیلی خوب رگبارها در ایستگاه‌های منتخب می‌باشد، طوریکه ضریب همبستگی بین مشاهدات و مدل بین 979/0 و 998/0 حاصل شد.

چکیده انگلیسی:

In this study, the Huff curves were extracted using the 418 events in the four selected stations. Firstly, the total storms were classified into the four distinct classes according to their durations including i) 0-2, ii) 2-6, iii) 6-12 and more than 12 hours. Then, the Huff curves were plotted for the 10%, 20%, … and 90% non-exceedance probabilities. Analysis conducted for each of the classes, separately, for the stations. Another Huff curve plotted using the all events in a unit class. Some statistical distributions commonly used in hydrology were utilized. The three indices (S2/10, I2/10, and Q2/10) calculated. The design hyetographs for each of the selected stations using the information of all events in a unit class prepared for 2 and 10-years return periods. The mathematical models of Huff curves derived as the Logistic model. The parameters estimated for all models. Results indicated that except Sarab, having the first quartile precipitation type, the three other stations had the second quartile types. The same results obtained for the class of storms with duration less than two hours. But for the classes of 2-6 and 6-12 hours, in some stations the type of precipitation shifted to the further quartile. The vertical distance of 50% and 90% Huff curves in the first, second and third quartiles shortened as the quartiles increases (S>I>Q). It was found that the Logistic model is capable in fitting the curves. The correlation coefficients between the observed and modeled values were found to be from 0.978 to 0.998.