اثر اندازۀ کرت بر میزان رواناب و رسوب اندازه‌گیری شده ناشی از رگبارهای طبیعی

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

فرخ اسدزاده ¹ (استادیار گروه مهندسی علوم خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه ارومیه؛ ارومیه؛ ایران)
منوچهر گرجی ² (دانشیار گروه مهندسی علوم خاک؛ دانشگاه تهران؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی؛ کرج؛ ایران)
علیرضا واعظی ³ (استادیار گروه مهندسی علوم خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه زنجان؛ شهرکرد؛ ایران)
رضا سکوتی ⁴ (استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی؛ آذربایجان غربی؛ ایران)
سلمان میرزایی ⁵ (دانشجوی دکتری؛ گروه علوم خاک؛ دانشگاه شهرکرد؛ شهرکرد؛ ایران)

تاریخ دریافت : 1391/09/24 تاریخ پذیرش : 1392/05/30 تاریخ انتشار : 1392/06/31

کلید واژه: رسوب, رگبار طبیعی, رواناب,

چکیده مقاله :

کرت های فرسایشی به طور گسترده به منظور ارزیابی متغیرها و عوامل اصلی پدیده فرسایش خاک مورد استفاده قرار می گیرند. از این رو، آگاهی از تاثیر عوامل مختلف همچون مقیاس مکانی بر نتایج به دست آمده از آنها ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی اثر ابعاد کرت های صحرایی بر تولید رواناب و هدررفت خاک در واحد سطح انجام شد. بدین منظور، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف (طول های 2، 5، 10، 15، 1/22، 25 و30 متر و به ترتیب عرض های 1، 1، 2/1، 6/1، 83/1، 2 و 4/2 متر) در ایستگاه پلدشت در استان آذربایجان غربی احداث شد. میزان رواناب و هدررفت خاک در 11 رخداد منجر به رواناب و رسوب طی شهریور سال 1389 تا شهریور سال 1390 به صورت مجزا در کرت ها اندازه گیری و در واحد سطح محاسبه شد. نتایج نشان داد رواناب و رسوب تولید شده در واحد سطح با افزایش مساحت و یا طول کرت به صورت توانی کاهش می یابد. مقایسه آماری عملکرد کرت های با ابعاد مختلف نشان داد که در اغلب رخدادها، بین کرت های با طول کمتر از 10 متر و کرت‌های بزرگتر تفاوتی معنی دار وجود دارد، در حالی که اختلاف عملکرد کرت های با طول بیش از 15 متر تفاوت معنی داری را نشان نداد (05/0> P). براساس نتایج، کرت های با طول 10 تا 15 متر قابلیت تخمین عملکرد کرت های بزرگ تر را داشتند.

چکیده انگلیسی:

Erosion Plots are widely used to evaluate the main factors affecting soil erosion. Therefore, understanding the effects of different variables such as spatial scale on their performance is needed. This study was carried out to assess the effect of plot scale on measured runoff and sediment yield at event scale. To represent different spatial scales, plots with seven sizes differing in length (2, 5, 10, 15, 22.1, 25, and 30 m) and width (1, 1, 1.2, 1.6, 1.8, 2, and 2.4 m, respectively) were constructed in Poldasht region, west Azarbayjan province, northwest Iran. For each size of plots, specific runoff and sediment yield were separately measured for 11 runoff producing natural storms during the study period from September, 2010 to September, 2011. The results indicated that the unit area runoff and sediment yield decreases with power form relation as plot area or length increases. Statistical analysis of runoff and sediment yield data showed that, in most cases, there is a significant difference between the results of 10 m or shorter in length, plots and longer plots (p<0.05). However, there was no significant difference between the results of 15 m and longer plots. Based on these results, plots with 10 to 15 m in length were able to produce comparable results with large plots.