بررسی و تعیین روند سه دهه تغییرات کاربری اراضی شهرستان انزلی با استفاده از GIS/RS

محورهای موضوعی : محیط زیست شهری

مهسا عدل ¹ (دانشکده محیطزیست و انرژی، گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران)
علیرضا قراگوزلو ² (دانشیار دانشکده مهندسی عمران آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران *(مسئول مکاتبات))
جعفر نوری ³ (دانشکده محیطزیست و انرژی، گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران)
شهرزاد فریادی ⁴ (دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، گروه برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/02/29 تاریخ پذیرش : 1397/09/07 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: GIS, محیط‌زیست, RS, رشد شهر, تغییر کاربری,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: بررسی کاربری اراضی یکی از مهم ترین جنبه‌های مدیریت محیط زیست و بازنگری تغییرات محیطی به منظور برنامه ریزی‌های آتی است. مطالعه حاضر با هدف بررسی و تعیین روند سه دهه تغییرات کاربری اراضی شهرستان انزلی در سال 92 انجام شده است. روش بررسی: در تحقیق حاضر پس از پردازش تصاویر ماهواره‌های لندست (ETM+، TM) مربوط به سالهای 1989 و 2000 و Aster سال 2011 با استفاده از نرم افزار ERDAS به منظور مطالعه تغییرات کاربری اراضی، طبقه‌بندی تصاویر یادشده ابتدا با استفاده از روش طبقه‌بندی در 6 کلاس پوشش / اراضی ساخته شده، کشاورزی، بایر، جنگلی، اراضی شامل تالاب و پهنه آبی هر یک به طور جداگانه انجام و نقشه کاربری اراضی اولیه استخراج گردید. سپس، بعد از تعیین دقت نقشه‌های کاربری اراضی تهیه شده، مساحت پوشش برای تمام 6 نوع کاربری اراضی گوناگون در محدوده شهرستان انزلی طی 3 دهه محاسبه گردید. یافته‌ها: نتیجه کار یک روند کاهشی 64/10 درصدی در کاربری جنگلی، 52/8 درصدی در اراضی تالاب انزلی و 54/11 درصدی در کاربری بایر را در بازه زمانی 1989 تا 2011 و یک روند افزایشی با رشد 1/7 درصدی را در مناطق شهری از سال 1989 تا 2021 و عمده گسترش آن را در اطراف مرزهای غربی و شرقی شهر و به خصوص در نزدیکی مرز شرقی و همچنین به صورت قطعه قطعه و پراکنده در بخش‌هایی از محدوده به ثبت رسیده تالاب انزلی در کنوانسیون رامسر (مرز جنوبی شهر) پیش‌بینی می‌کند. بحث و نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر با نشان دادن روند کاهشی و افزایش تغییرات کاربری اراضی، امکانی را برای تعریف و پیاده‌سازی استراتژی‌های بهتر مدیریت محیط زیستی کاربری به منظور ایجاد تعادل بهینه بین توسعه شهر و حفاظت اکولوژیکی منابع محیط زیست فراهم می‌آورد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Land use surveys and review of environmental changes are one of the most important aspects of environmental management for future planning. Method: After image processing by using ERDAS software Landsat images (TM, ETM+) and Aster image (taken in 1989, 2000 and in 2011(in order to demonstrates Anzali land use changes during 3 decades, each image was classified separately, in six classes of land uses/covers: 1- built-up areas, 2- agricultural, 3- barren, 4- forest,         5- wetland, and 6- water bodies and then, the primary land use map was extracted for each image. Having finished the image classification stage, accuracy of classification was determined and area coverage for all six types of land use within the Anzali were calculated over three decades. Findings: The results predicted a declining trend of 10.64% in forest, 8.52% in Anzali wetland and 11.54% in barren land during1989 to 2011, and also an increasing trend of 7.1% in urban areas for a time span 1989-2021. Major expansions in urban areas were witnessed around western and eastern borders of the city, particularly close to the eastern border. Scattered expansions were also predicted in Anzali wetlands registered in Ramsar Convention (Southern borders). Discussion and Conclusion: This study provides an opportunity to define and apply better strategies for environmental management of land use in order to make an optimized balance between urban development and ecological protection of environmental resources.

منابع و مأخذ:

1. Sifianian, A., Investigation of Land use changes in the Isfahan city area using the spatial mapping technique during the year 1366 to 1377,Water and Watershed, 13 (49), 153-164,2009 (In Persian)


2. Lopez, E. Bocco, G. Mendozaa, M. and Duhao, E., Predicting land-cover and land-use change in the urban fringe: A case in Morelia city, Mexico, Landscape and Urban Planning, 55 (04), 271-285, 2001.


3. Norman, L.M, Feller, M. and Guertin, D.P., Forecasting urban growth across the United States-Mexico border, Computers, Environment and Urban Systems, 33 (02), 150-159, 2009.


4. Khoshoo T.N., Environmental Concerns and Strategies- A Textbook, 3rd Edition, Ashish Pub House ,687 p, 1991.


5. Miller G.T., Environmental Science: Sustaining The Earth- A Textbook, 3rd Edition, Wadsworth, 425 p, 1991.


6. Enger, E. and Smith, B., Environmental Science- A Textbook, 4th Edition, W.C Brawn, 514 p, 1992.


7. Hill, M., Understanding Environmental Pollution- A Textbook, 3rd Edition, Cambridge, 468p, 2004.


8. , N.S., Sources and characteristics of lead pollution in the urban environment of Guangzhou, Science of the Total Environment, 385 (1-3), 182 – 195, 2007.


9. Bryan, B.A. and Crossman, N.D., Systematic regional planning for multiple objective natural resource management, Environmental Management, 88 (04), 1175-1189, 2008.


10. Zebardast, L and Jafari H.R., Evaluation of Anzali Wetland changes using Remote Sensing and providing management solution, Environmental Studies, 37 (57), 57-64, 2011.(In Persian)


11. Herold, M. Goldstein, N.C. and Clarke, K.C., The spatiotemporal form of urban growth: measurement, analysis and modeling, Remote Sensing of Environment, 86 (03), 286-302, 2003.


12. Pijanowskia, B.C. Brown, D.G. Shelitoc, B.A. and maninkd, G.A., Using neural network and GIS to forecast land use change :a land transformation model, Computers, Environment and Urban Systems, 26 (06), 553-575, 2002.


13. Jensen, J.R., Remote sensing of the environment: An earth resource perspectiveو 2nd edition, Upper saddle River, 522 p, 2007.