ارزیابی نقش دولت در چالش های زیست محیطی ایران ( رویکرد اقتصاد محیط زیست )

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

نیلوفر مرادحاصل ¹ , امیرحسین مزینی ²

1 -
2 -

تاریخ دریافت : 1386/12/19 تاریخ پذیرش : 1386/12/19 تاریخ انتشار : 1387/12/19

کلید واژه: آلودگی هوا, ایران, محیط زیست, دولت, انتشار آلودگی, تشکیل سرمایه,

چکیده مقاله :

فرایند توسعه اقتصادی کشورها طی دهه های اخیر به گونه ای بوده که چالش های زیست محیـطی به یکی از مهم ترین دغدغه های سیاست گذاران تبدیل شده است. مواجهه با این موضوع در گام اول مستلزم شناسایی منابع عمده ایجاد آلودگی است. این موضوع با تاکید بر نقش دولت (در مقایسه با بخش خصوصی) موضوع تحقیق حاضر می باشد. چراکه اصولاً بنگاه های اقتصادی دولتی نیز می تواند به موازات بخش خصوصی به عنوان یک منبع ایجاد آلودگی شناخته شود. این وضعیت در اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه، که دولت ها حجم قابل توجهی از تصدی گری فعالیت های اقتصادی را در اختیار دارند، مشاهده می شود. این بحث از این حیث قابل تامل می باشد که دولت ها از یک سو، منشاء ایجاد آلودگی می باشند و از سوی دیگر بنا به وظایف حاکمیتی خود مسئولیت حفاطت از محیط زیست را بر عهده دارند. مطالعه حاضر حکایت از آن دارد که ایران نیز از این مقوله مستثنی نیست. چرا که سهم بالای دولت در اقتصاد کشور، جدای از تبعات نامطلوب اقتصادی، چالش های زیست محیطی قابل توجهی را ایجاد نموده است. در مقاله حاضر پس از بیان وضعیت آلاینده ها در ایران، با توجه به جریان تولید و انتشار آلودگی طی سال های اخیر به بررسی سهم نسبی بنگاه های دولتی در تولید آلودگی پرداخته شده است. نتایج حکایت از آن دارد که سهم دولت در تولید آلودگی بسیار قابل توجه است. این نتیجه با بررسی عملکرد بخش های مختلف اقتصادی شامل : صنعت، کشاورزی ، تجاری و عمومی، حمل ونقل و نیروگاه ها در قالب رویکرد توصیفی و نیز بررسی ارتباط میان حجم آلودگی و تشکیل سرمایه در بخش خصوصی و دولتی با کمک روش های اقتصاد سنجی، به دست آمده است. در ادامه مقاله ضمن پرداختن به تجربه سایر کشورها، استدلال شده است دولت ایران که در شرایط حاضر متولی سیاست گذاری و حفاظت از محیط زیست می باشد (و خود نقش قابل توجهی در تولید آلودگی نیز دارد) زمانی خواهد توانست در راستای ایفای نقش خود در فرآیند توسعه پایدار گام بردارد که ابتدا به اصلاح و مهندسی مجدد ساختار اقتصادی و جایگاه خود بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Due to the remarkable achievements in economic development over the past few decades,environmental degradation has been inevitable. To meet this problem, the first step is to identify themain sources of pollution which are discussed in this study with an emphasis on the role of thegovernment. State activities like those of the private sector can be one of the main sources ofpollution, especially in developing and less developed countries in which the governments play themain role in economic activities. The issue requires attention because the government not only has a great role in environmental degradation but also has the responsibility of environmental conservation.  The present study aims at analyzing the role of the government in environmental degradation of Iranbecause the government’s huge share in the economic activities has caused serious environmentalproblems besides the undesirable economic consequences. The results of the study indicate the government’s great share in pollution. The researchers havestudied the economic activities in industry, agriculture, trade, transportation, etc. using a descriptiveapproach and also the causal relationship between pollution emission and capital formation in publicand private sectors through econometric techniques. Finally, it has been discussed that at the presenttime, the re-engineering of the economic structure and the government’s role is a pre-requisite for theeffectiveness of environmental policies.