بررسی توسعه پایدار حمل‌ونقل در ایران با استفاده از تحلیل چندهدفی

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

امیرعباس رصافی ¹ ()
شیما زرآبادی‌پور ² ()

تاریخ دریافت : 1386/02/20 تاریخ پذیرش : 1386/11/23 تاریخ انتشار : 1388/04/01

کلید واژه: توسعه پایدار, حمل‌ونقل, تحلیل چندهدفی,

چکیده مقاله :

در تمامی جوامع، رشد و توسعه ای که بدون محدودیت و لجام گسیخته باشد، تبعات منفی به دنبال خواهد داشت. توسعه پایدار در حقیقت پاسخی برای مقابله با این اثرات منفی است. توسعه پایدار ابعاد گسترده ای دارد و بسیاری از جوانب زندگی بشر را در بر می‌گیرد. توجه به حمل‌ونقل به عنوان یک جزء لاینفک از زندگی انسان و به دلیل اندرکنش همه جانبه‌ای که با ابعاد کلیدی جامعه دارد، در بسیاری از پژوهش‌هایی که در زمینه پایداری انجام گرفته، ظاهر شده است. توسعه پایدار حمل‌ونقل را می‌توان دارای سه بعد اصلی دانست که شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. یک دیدگاه شرط رسیدن به توسعه پایدار حمل‌ونقل را برقراری تعادل و هماهنگی بین این ابعاد می‌داند. هر کدام از این ابعاد در تاثیر متقابل با حمل‌ونقل هستند که در این مقاله به نحوه این ارتباط اشاره شده است. به دلیل این که توسعه پایدار پدیده ای کیفی است، تلاش‌های مختلفی در جهت کمی کردن این مفهوم صورت پذیرفته است. اما در میان این پژوهش‌ها، بررسی و تحقیق در مورد توسعه پایدار حمل‌ونقل در سطح ملی کم‌رنگ‌تر از بقیه به چشم می خورد و یا صرفاً به صورت جزئی به آن پرداخته شده است. به همین علت در این مقاله سعی شده است که توسعه پایدار حمل‌ونقل به صورت کلی و در سطح ملی مورد بررسی قرار گیرد. در راستای نیل به این هدف، شاخص‌هایی تدوین شده و مدلی توسط روش تحلیل چندهدفی ارایه شده که در آن رتبه‌بندی شاخص‌ها و گزینه ها بر اساس تحلیل حساسیت مشخص شده است.

چکیده انگلیسی:

It is now evident that uncontrolled growth and development will have negative consequences. Sustainable development is indeed a solution to this problem. It is a multi-faceted approach, which extensively involves many aspects of human life. Transportation -- as a vital part of todays life -- that strongly interacts with all other key dimensions of societies appears in many sustainability-related studies. In a viewpoint, sustainable transportation is considered to include three main dimensions, namely economy, environment and social aspects. In this viewpoint, sustainable transportation is achieved by establishing balance and concordance among these dimensions. In this study, the interaction between transportation and the tripartite dimensions is analyzed. Sustainable development is qualitative in nature, and many studies have been conducted to quantify it. However, few studies have been done in this field at a national level. Therefore, this paper attempts to analyze sustainable transportation more quantitatively and at a national level. To this end, relevant indicators for Iran are introduced, and then using a multi-criteria approach -- the analytical hierarchy process (AHP) --, sustainable transportation policies are assessed and ranked