بررسی اثر فعالیت‌های غیر رسمی اقتصادی بر آلودگی هوا (برآورد منحنی زیست محیطی کوزنتس)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

امیر حسین مزینی ¹ , نیلوفر مرادحاصل ²

1 - - دکتری اقتصاد - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس*(مسئول مکاتبات
2 - دکتری اقتصاد– عضو هیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1388/05/05 تاریخ پذیرش : 1388/10/02 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: اقتصاد غیر رسمی, محیط زیست, فرضیه کوزنتس, روش داده های تلفیقی و مطالعه ب,

چکیده مقاله :

آنچه در ادبیات متعارف اقتصادی مطرح و در قالب آمار و ارقام منعکس می گردد ناظر به فعالیت های رسمی اقتصادی است. حال آن که بخش قابل توجهی از فعالیت های اقتصادی نیز وجود دارند که به صورت پنهان در جریان می باشند و معمولا در قالب آمار و ارقام منعکس نمی شوندکه به فعالیت های: غیر رسمی، سایه، پنهان و ... معروف می باشند. این بخش از فعالیت های اقتصادی علل و تبعات خاص خود را دارند که طی دهه های اخیر در دستور کار مطالعات مختلف قرار گرفته اند. مقاله حاضر به بررسی آن بخش از تبعات فعالیت های غیر رسمی اقتصادی می پردازد که محیط زیست را متاثر نموده و باعث می شود محیط زیست نتواند وظایف طبیعی خود را انجام دهد. بدین منظور در قالب یک مطالعه بین کشوری (متشکل از 140 کشور در دو گروه کشورهای با درآمد بالا و کشورهای با درآمد متوسط و پایین و از جمله ایران) با استفاده از روش داده های تلفیقی (پانل) به بررسی اثر فعالیت های حوزه غیر رسمی اقتصاد بر کیفیت زیست محیطی در قالب فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس پرداخته شده است. نتایج حکایت از آن دارد که در کنار فعالیت های حوزه رسمی اقتصاد، فعالیت های غیر رسمی نیز به نوبه خود، چه درکشورهای با درآمد بالا و چه درکشورهای با درآمد متوسط و پایین، به تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست دامن می زنند. هرچند که این اثر در مقایسه با اثر فعالیت های رسمی اقتصادی محدود تر می باشد. در علت یابی این امر می توان به فرار از پرداخت مالیات های زیست محیطی، اجتناب از رعایت استانداردهای تولیدی زیست محیطی و ... اشاره نمود. این نتیجه ضرورت توجه به فعالیت های غیر رسمی اقتصادی را در سیاستگذاری های حوزه محیط زیست خاطر نشان می سازد.

چکیده انگلیسی:

Decomposition of economic activities to formal and informal, the formal activities are those whichmonitored by official data and on the other hand the informal economic activities are those that aren'treflected through official statistics. They aren't transparent as much to be traced by authorities in spitetheir considerable volume. One of the main reasons that economic agents prefer to transform theirbusiness to informal part of economy is to avoid regulations such as: tax, duties, standards and etc.One of the main features of these regulations is environmental consideration (e.g. environmental taxand standards) which is sensibly important for industries. Especially for pollutant ones which areusually behave unofficially and their activities have much more degrading effects on environment.We are to study the effect of informal economic activities on environmental quality a cross countryapproach. We used a basic Kuznets model through panel data technique for 140 countries. The resultimplies a considerable impact of informal activities on environment not only in high income countriesbut in low and middle ones.

منابع و مأخذ:

1. شکیبایی، علی رضا.، «برآورد اقتصاد غیر رسمی (اقتصاد سایه‌ای) در ایران و مقایسه روند بین‌المللی آن»، نشریه اطلاع‌رسانی"اقتصاد غیر رسمی" (گاهنامه داخلی)، معاونت پژوهش، آمار و اطلاعات، گروه اطلاع‌رسانی و خدمات علمی،1386، شماره 1 .


2. Schneider, F., 2002, Size and measurement of the informal economy in 110 countries around the world, Workshop of Australian National Tax Centre, Vol.


3. پژویان، جمشید. و مرادحاصل، نیلوفر.، « بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا» ،فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال هفتم1386، شماره4.


4. Grossman, G.M. and Krueger, A.G., 1991, Environmental impacts of a North American Free Trade Agreement,National Bureau Of Economic Research, NBER Working paper ,3914.


5. Beckerman, W., 1992, Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment? World Development, Vol.  20.


6. Shafik, N. and Bandhopadhyay, S., 1992, Economic Growth and Environmental Quality: Time Series and Cross Country Evidence. Background paper for World Development Report.


7. Selden, T.M. and Song, D., 1994, Environmental quality and development: is there a Kuznets curve for air pollution emissions. Journal of Environmental Economics and Management, Vol. 27.


8. Schneider, F and Klinglmair, R., 2004, Shadow Economies around the World: What do we know? Working Paper, 0403.


9. صادقی، حسین. سعادت، رحمان. «رشد جمعیت، رشد اقتصادی و اثرات زیست محیطی در ایران (یک تحلیل علی) »، مجله تحقیقات اقتصادی، 1383، شماره 64، 80-163.


10. شکیبایی، علی رضا.، « برآورد اقتصاد غیر رسمی در ایران و تحلیل علل پیدایش آن ‌‍»، پایان نامه دکتری،  دانشکده اقتصاد، دانشکده تربیت مدرس1380.


11. صادقی، حسین.، «حجم اقتصاد غیر رسمی در ایران» ،نشریه اطلاع‌رسانی" اقتصاد غیر رسمی "(گاهنامه داخلی)، معاونت پژوهش، آمار و اطلاعات، گروه اطلاع‌رسانی و خدمات علمی، 1386، شماره 1.


12. Schneider, F., Chaudhuri, K and Chatterjee, S., 2003, The Size and Development of the Indian Shadow Economy and a Comparison with other 18 Asian Countries: An Empirical Investigation, Working Paper, 0302.


13. Schneider, F and Klinglmair, R., 2004, Shadow Economies around the World: What do we know? Working Paper, 0403.


14. Schneider, F., 2005, Shadow economies around the world: what do we really know? European Journal of Political Economy, Vol.  21.


15. Christopoulos, D, K., 2003, does underground economy respond symmetrically to tax changes? Evidence from Greece, Economic Modelling, Vol. 20.


16. Chaudhuri, K., Schneider, F and Chattopadhyay, S., 2006, the size and development of the shadow economy: An empirical investigation from states of India, Journal of Development Economics, Vol. 80.


17. Schneider, F., 2006, Shadow Economies and Corruption all over the World: What do we really know? Working Paper, 0617.


18. دفتر برنامه ریزی انرژی، « تراز نامه انرژی‌‍»،  تهران: انتشارات وزارت نیرو 1379.


19. Lieb, Ch. M., 2004, The Environmental Kuznets Curve and Flow Versus stock Pollution: The Neglect of Future Damages. Environmental and Resource Economics, Vol. 29.


20. Dijkgraaf, E. and Vollebergh, H., 2001, A Note on Testing for Environmental Kuznets Curves, Department of Economics and Research Center for Economic Policy (OCFEB). Working Paper Series.


21. Gangadharan, l., Valenzuela, m., 2001. Interrelationships between income, health and the environment: extending the Environmental Kuznets curve hypothesis.Ecol.Econ, Vol. 36, pp 513-5310.


22. Galeotti.M, lanza. A and Paulic. E., 2005, reassessing the environmental Kuznets curve for CO2 emissions: A robustness exercise. Ecological Economics, xx.


23. Baltagi, Badi H., 1995, Economic Analysis of Panel Data. Published by Willy&Sons Ltd.


24. Word Development Indicators (WDI) data base., 2006.