تهیه نقشه کاربری و پوشش اراضی با استفاده از داده‎های ماهواره‏ای و سامانه‏های اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه موردی پناهگاه حیات وحش موته)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

وحید راهداری ¹ (دانشجوی دکتری محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان، مربی دانشگاه زابل، دانشکده منابع طبیعی*(مسوول مکاتبات).)
علیرضا سفیانیان ² (دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان.)
سعیده ملکی ³ (دانشجوی دکتری محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان، مربی دانشگاه زابل، دانشکده منابع طبیعی.)
سید جمال الدین خواجه الدین ⁴ (استاد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان)
میثم راهداری ⁵ (کارشناس ارشد، مربی گروه مدیریت پروژه، دانشگاه پیام نور واحد زاهدان)

تاریخ دریافت : 1388/11/08 تاریخ پذیرش : 1389/07/19 تاریخ انتشار : 1395/01/01

کلید واژه: پناهگاه حیات وحش موته, کاربری و پوشش اراضی, داده ماهواره‏ای, طبقه بندی تصویر, شاخص گیاهی, طبقه بندی هیبرید, دقت نقشه,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : امروزه یکی از روش های تهیه نقشه به روز کاربری و پوشش اراضی استفاده از داده های ماهواره ای و تکنیک های GIS می باشد. مشخص کردن موقعیت هر کاربری و پوشش اراضی در کنار یکدیگر کمک شایانی به مدیریت سرزمین می کند. روش تحقیق: در این مطالعه به منظور تهیه نقشه به روزکاربری و پوشش اراضی پناهگاه حیات وحش موته از تصویر ماهواره IRS-P6، سنجنده LISS III که به صورت برنامه ریزی شده همزمان با نمونه برداری های میدانی در خرداد 1387 برداشت شده بود، استفاده گردید. پس از تهیه داده ماهواره‌ای، ابتدا تصحیح هندسی با میانگین خطای مربعات 65/0 بر روی تصویر اعمال گردید. در مرحله بعد با توجه به کوهستانی بودن منطقه تصحیح توپوگرافی بر روی تصویر انجام شد. در نهایت نقشه کاربری و پوشش اراضی با استفاده از روش طبقه بندی ترکیبی تهیه گردید. در این مطالعه نقشه درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از شاخص گیاهی SAVI و نمونه برداری های میدانی بدست آمد. نقشه هر کاربری و پوشش منطقه با اعمال پردازش های گوناگون بر روی تصویر تهیه گردید. در انتها با استفاده از روش های GIS تمامی لایه های اطلاعاتی با یکدیگر ترکیب و نقشه کاربری و پوشش اراضی منطقه تهیه شد. دقت نقشه تولیدی محاسبه گردید و ضریب کاپا معادل92/0 و صحت کلی94% بدست آمد که دقت مناسب نقشه تولیدی را نشان می داد. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که پوشش گیاهی با درصد تاج کمتر از 10 درصد، وسیع ترین پوشش این منطقه با مساحت 81690 هکتار می باشد. همچنین سطح کاربری معدن و مسکونی در پناهگاه حیات وحش موته به ترتیب 828 و 249 هکتار است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که روش طبقه بندی ترکیبی برای تهیه نقشه دقیق کاربری و پوشش اراضی خصوصاً زمانی که به علت تشابه بازتابش کاربری های مختلف، امکان بکارگیری روش های متداول طبقه بندی تصاویر ماهواره ای وجود ندارد، از قابلیت بالایی برخوردار است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Nowadays remote sensing and geographic information systems (GIS) are excellent tools to use in land use and land cover mapping. Identification land use /cover arrangement can help to proper land management. Material and Methods:In this study for Mouteh wild life sanctuary’s land use land cover mapping IRS-P6, LISS III data which is planned at the same time with field sampling was taken in jun 2006were used. After preparing the satellite data, the geometric correction was applied to an image with the 0.65 mean square error. In the next step, due to being the mountainous zone topographic correction was performed on the image.Finely land use/cover maps were produced by using combinatorial classification method. Vegetation cover percentage map was prepared by using SAVI index and field sampling. Each land use/cover map was produced using several image processing. Using GIS technique Land use/cover layer combined together and land use/cover map was produced. In order to thematic accuracy assess Kappa coefficient and total accuracy were calculated respectively equal: 0/92 and 0/94 that shown proper image classification. Results: Study result show that vegetation cover with 0-10% crown has highest area in region with 81690(ha) either mining residential area was respectively 828 and 249(ha). Discussion And Conclusions:Result shown that hybrid classification method has high ability for land use/cover mapping especially when land use/cover have similar reflectance that common classification methods such as supervise and unsupervised classification can not produce proper maps. 

منابع و مأخذ:

1. Turner, M, C. L, R., 1988. Change in landscape patterns in Georgia, USA. Landscape Ecology,Vol:1 No:4 , pp. 421-251    


2. زاهدی فرد، ندا، خواجه الدین، س. ج، «کاربرد داده های رقومی سنجنده TM در تهیه نقشه کاربری اراضی حوضه آبخیز رودخانه بازفت»، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی،1383، سال 8، شماره 2.


3. درویش صفت- ع، «برآورد صحت نقشه های موضوعی پایگاه داده GIS، پنجمین همایش سامانه های اطلاعات جغرافیایی»- تهران، 1377.
   
   
   1. Kamusoko.C, Aniya, M., 2006. Landuse/cover change and landscape fragmentation analysis in the Bindura district Zimbabwe. Land Degradation & Development
   
   
   2. دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده منابع طبیعی، طرح استفاده از تکنیک سنجش از دور و GIS برای ارزیابی تغییرات اکولوژی منظر  پناهگاه حیات وحش موته، 1384.
      
      
      1. Yuan, F., K. E, Sawaya., B. C, Loeffelholz & M.E,Bauer., 2005. Land cover classification and change analysis of the twin Cities (Minnesota) metropolitan area by multitemporal Landsat remote sensing. Remote sensing of Environment, Vol. 98. pp: 317-328  
      
      
      2. Anderson, J. R., Erneste, E. H., John T.R., Richard,E.W., 1976. A land Use and land cover classification system for use with remote sensor data. Geological Survey Professional
      
      
      3. Esteman, J, R., 1995. idrisi for windows user guid version 1/0. Clark University
      
      
      4. Luna, A, R, Cesar, A. R., 2006. Land use, land cover changes and costal   lagoon   surface reduction associated with urban growth in northwest Mexico.  Landscape Ecology, Vol.18, pp.159-171
      
      
      5. Masoud, A. A., K, Koike., 2006. Arid land sanilization detected by remotely-sensed land cover changes: A case study in the siwa region, NW Egypt. Arid Environment,Vol.66,pp.151-167
      
      
      6. Ling-Chen, X, Zhao, H. M, Li, P.X & Yin, Z. Y., 2006. Remote sensing image- based analysis of the relationship between urban heat island and land use/cover changes. Remote sensing of environment, Vol.104, pp.133- 146.