مدیریت بهینه پارک جنگلی با تأکید بر توسعه پایدار (مطالعه موردی: پارک جنگلی خرگوش دره منطقه 22 تهران)
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیستاکرم الملوک لاهیجانیان 1 , رضا معلم 2
1 - دانشیار دانشکده محیط زیست و انرژی ، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم تحقیقات تهران
2 - کارشناس ارشد طراحی محیط زیست،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات
کلید واژه: فضای سبز شهری, پارک خرگوش دره, شرایط اکولوژیک, تفرج, احیا و بازسازی,
چکیده مقاله :
هدف از انجام این تحقیق بررسی فضاهای سبز شهری منطقه 22 تهران به عنوان یک پارک شهری، بازپیرائی، بهینهسازی کاربردی نودن اراضی اطراف آن، تجهیز و ساماندهی فضای سبز عمومی پارک میباشد، بطوری که ضمن توسعه و بهسازی فضاها و مراکز مناسب و کارا ،پاسخگوئی به نیازهای مختلف شهروندان را به همراه داشته باشد و شرایط اکولوژیک این پارک مجموعة فضای سبز مورد نیاز شهروندان را فراهم آورد . روش بررسی: با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری منطقه 22 تهران به عنوان منطقه‌ای نوپا و بکر و اولین منطقه‌ای که قبل از اسکان جمعیت، دارای برنامه‌ها و طرح‌های اسکان بوده، تفرجی پارک خرگوش دره مورد بررسی این تحقیق قرار گرفت این تحقیق یک مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی[1] است. مبتنی بر کسب حقایق و تجزیه و تحلیل علل آن می باشد.جهت برنامه ریزی منسجم برای تفرج تشهروندان و گروههای بازدید کننده و ارایه برنامه های تفرجی در پارک، پرسشنامه ای تنظیم و در محدوده آماری تحقیق توزیع شد. با توجه به زمان مراجعه استفاده کنندگان و انگیزه مراجعه، و مطلوبیت فضای سبز شناخته شده مورد استفاده شهروندان اطلاعات مورد نظر بدست آمد. و نظرات حاصل از آن در یک برنامه منسجم و همه جانبه بدست امد و در برنامه های توسعه پارک در جهت رفع نیاز شهروندان بکار گرفته شد. استخراج و طبقه بندی اطلاعات، محاسبات آماری، ترسیم نمودارهای مورد نیاز بوسیله برنامه Excel انجام گردید. نتایج : حقیق نشان داد مدیریت، احیا و بازسازی پارک ضرورت دارد شرایط پارک با توجه به امکانات و محدودیت های موجود باید مرمت شود. نقش و عملکرد شهری این پارک افزایش یابد و ماهیت جنگلی پارک به سمت یک پارک.شهری تغییر کاربری دهد . یکی از ویژگی های مهم احیاء و بهسازی و طراحی پارک‌جنگلی خرگوش دره ساماندهی مراحل مختلف اجرایی توسعه می باشد که عمده ترین آن رفع بخشی از کمبودهای فضای‌سبز و همگانی شهر تهران به کمک استفاده از قابلیتهای این فضای سبز (نظیر بهبود شرایط اقلیمی، کاهش آلودگی هوا، ایجاد مرکز تفرج و تفریح، و...) از یک طرف و تلفیق استخوان بندی‌منطقه 22 با دخالت دادن عناصر متنوع طبیعی آن در جهت تعریف و مشخص نمودن‌محدوده‌های منطقه، تعریف و تقویت حس جهت یابی و مکان یابی مراکز مسکونی، محل کار، تفریح و استراحت، کاستن فشار زندگی شهروندان و کمک به ایجاد آرامش، کاهش آلودگی‌های‌هوا، صوتی و بصری منطقه و تلفیق شهر و بیرون شهر و ادغام فضای ساخته شده و فضای سبزطبیعی در جهت تعریف مرز زنده شهر در منطقه 22 می باشد.
Background: The aim of the study is land scape green urban park survey as a citizen park. Sorecreation, rehabilitation and reconstruction, optimize the applicable surrounding areas, so thedeveloping, equipment and improvement of spaces and centers was considered in the region 22 inTehran. So according to this study, developing and improvement of spaces and appropriate andefficient centers meet different needs of citizens. Ecological conditions of this park prepare needs ofcitizens in green space.Method: The region 22 in Tehran is one of new established area and the first place have had plans anddesigns for residency of people, so: Rabbit Valley Park selected for this survey. This research isdescriptive study based on collecting and data analyses. In order to understand needs of citizens inpark, one questionnaire distributed amongst visitors. The questions were including numbers of visitsof park, needs of services, needs of pleasures and so on. Then according to the gathered data, analysisof the data, charts and bars histograms is done by Excel and SPSS programs.The results: According to the found suggestions were as bellows: management of park should haveplan and planning, recreation and reengineering in park is necessary, condition of the park due to thepossibilities and limitations of the park should be repaired, creating a center for recreation andentertainment should establish, the space of park should increase, the park should develop, sports andgames sights should be implemented inside the park. Access to sanitation should be equiped forpeople. Lights should be prepared in the direction the park. , park should be prepared by relaxationand pollution should be reduces and sounds, audio-visual should be prepared in the park.
- آتک مهندسین مشاور ،1375، گزارش نهایی طرح ساماندهی تهران جلد 3، 4، 9،1370، تهران.
- پیرموره ژان و ماری آلن ایو و لیز سابری ماری، 1372، فضاهای شهری، طراحی، اجرا و مدیریت، مترجمین: رضایی حسین و مجابی امیر معزالدین و رسول محسن، اداره کل روابط عمومی و بین المللی شهرداری تهران، چاپ اول.
- سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران، جهاد دانشگاهی تهران ،1380، دانشکده هنرهای زیبا، گزارشات شماره 1و 5 پروژه باغ موزه معماری ایران.
- جوانا گیبونز، برنارد اوبر هولستر،1380، طراحی منظر در خیابان های شهری، مترجم: سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران، چاپ اول، تهران.
- سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران،1376، استخوانبندی شهر تهران، دوره سه جلدی، تهران.
- سعیدنیا احمد،1379، طراحی فضاها و مبلمان شهری، جلد دوازدهم از سری کتابهای سبز شهرداری تهران، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور.
- سعیدنیا احمد،1383، فضای سبز شهری،جلد نهم، انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور
- شهرداری منطقه 22 تهران، گزارش توضیحی طرح تفصیلی منطقه 22 در شبکه جهانی ITTO، 1379.
- شرکت پیام آوران توسعه پایدار،1383، "مطالعات زیست محیطی پارک خرگوش دره"، تهران
- رازی مفتخر نرمین،1381، یایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران16
- مجنونیان هنریک،1374، مباحثی پیرامون پارک ها، فضای سبز و تفرجگاه ها، سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران.
- هدایتی محمد علی،1380،سیر تحول جنگلکاری در ایران، فصلنامه علمی جنگل و مرتع،سازمان جنگل ها و مراتع کشور،پائیز 1380.
- یاوری احمدرضا، بحرینی سید حسین،1380،، مجله پژوهشهای محیط زیست شماره27، انتشارات دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
- Gibbons, Johanna, milne. Terry (1991), Urban Street Scape, London, Oxford B.S.P professional books.
- Halprin, Lawrence (1964), Cities, New york, Reinhold publishing corporation.
- Lewis, Harold (1970), Furnishing the city, New york, Mc. Graw – Hill book company.
- Bell, Simon (1993), Elements of Visual Design in the Landscape, E & FN Spon, London.
