بررسی نقش جنسیت در جهت گیری های زیست محیطی (مورد مطالعه: شهرارومیه)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

صادق صالحی ¹ (استادیار جامعه شناسی دانشگاه مازندران.)
افشار کبیری ² (استادیار جامعه شناسی دانشگاه ارومیه.)
سارا کریم زاده ³ (دانشجوی دکترای جامعه شناسی- دانشگاه تبریز.)

تاریخ دریافت : 1393/07/28 تاریخ پذیرش : 1394/02/15 تاریخ انتشار : 1395/01/01

کلید واژه: ارزش زیست محیطی, نگرش نوین زیست محیطی(NEP), اکوفمینیسم, اجتماعی شدن, ارومیه,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف:در سال های اخیر، موضوعات زیست محیطی، توجه روز افزونی در محافل علمی و حتی در سطحی وسیع تر یعنی سطح جامعه دریافت کرده است. بدین ترتیب، محیط زیست نسبت به گذشته، برای افراد بیش تری در جامعه تبدیل به یک موضوع اجتماعی با اهمیت شده است. در این زمینه، نقش جنسیت در جهت گیری های زیست محیطی مورد تأکید قرار گرفته و از میان نظریه‌های مختلف جامعه‌شناسی محیط زیست، نظریه اکوفمینسیم ضمن تاکید بر تفاوت نگرش‌ها و رفتارهای زیست محیطی در بین زنان و مردان، معتقد است که زنان به دلایل مختلف، بیش از مردان دارای نگرش مثبت نسبت به محیط زیست بوده و از محیط زیست حمایت می کنند. مقاله حاضر در صدد بررسی این موضوع اساسی است که در پرتو نظریه اکوفمینیستی بتواند تفاوت های احتمالی میان نگرش زیست محیطی زنان و مردان را تبیین نماید. روش تحقیق: در این تحقیق، نگرش نوین زیست محیطی بر پایه مقیاس دانلپ و وان لایر(1978)، مورد سنجش قرار گرفته است. در تحقیق حاضر که در تابستان سال 1389 انجام شده است از روش پیمایش استفاده شده است و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای، نمونه‌ها از مناطق شهری ارومیه انتخاب شده اند. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهدکه اولا"، افراد مورد بررسی در نگرش زیست محیطی نمره بالایی کسب کرده‌اند؛ دوما"، جنسیت، متغیر تأثیرگذاری بر روی نگرش زیست محیطی افراد نیست. نتیجه گیری: نظریه اکوفمینیستی مبنی بر حمایت بیش تر زنان از موضوعات زیست محیطی مورد تأیید تجربی قرار نمی گیرد. این امر می تواند ناشی از آن باشد که نقش دین در تمامی فرایند های فردی و اجتماعی در جامعه ایرانی قابل شناسایی است و تمایز گذاری بین زن و مرد در بحث آموزه‌های اخلاق دینی و انسانی در مورد اجتماعی شدن کم رنگ است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: In recent years environmental issues have received greater attention within academic circles and society and the environment has become a major social issue for larger numbers of people than ever before. So the role of gender in environmental orientation is emphasized. Among various theories of the environmental sociology eco-feminism theory argues that there is a difference in environmental attitudes ​​and behavior in favor of women. Goal: This study will investigate whether a potential difference of environmental attitudes between men and women could be explained by eco-feminism theory? Method: In this research، environmental attitude has been evaluated based on the Dunlap and Van-Liere (1978) scale. Methodologically survey method was applied with cluster sampling method to choose the samples. The main tool for collecting data was questionnaire. Results: Overall, the results showed that surveyed samples received a high score in environmental attitudes and gender has not a significant influence on people’s environmental attitudes. Hence eco-feminism theory that focuses on the further supporting of women towards environmental issues was not confirmed experimentally. This could be due to the absence of differences in the socialization of men and women in Iran.

منابع و مأخذ:

1. فیروزی،  مهدی، "حق بر محیط زیست"،  1384،  تهران،  جهاد دانشگاهی.
   
   
   1. Urien, B., Kilbourn, W.2011. Generativity and self- enhancement values in friendly behavioral intentions and environmentally responsible consumption behavior. Psychology & Marketing, Vol .28(1), pp.69-90.
   
   
   2. Budak, D., 2005. Behavior & attitude of student toward environmental Issues at faculty of agricultural، Turkey.  Applied Sciences. pp. 1224-1227.
   
   


2. فیتز پتریک، تونی،  "نظریه رفاه، سیاست اجتماعی چیست؟" 1381 ترجمه هرمز همایون پور. انتشارات موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی. ص:369-368.
   
   
   1. Buttel, F. H., 1987. New directions in environmental sociology. Annual Review of Sociology, 13, pp. 465-488.
   
   
   2. Dankelman، I., 2005. Women: agent of changes for the environment”.www.aaws07.org/english3/speech/5.2.IreneDankelman.pdf accessed on 07/05/2013.
   
   
   3. UNEP (2004)”United Nation environmental program”. New York: Oxford University Press.
   
   
   4. Dalen, H.M. & Bent.H., 2011. Gender differences in environmental related behavior. Statistiksentralbyra. Statistics Norway, Oslo- Kongsvinger. Reports 38.
   
   
   5. Zelezny, C.، Chau، p.، &Aldrich،  C.,2000. Elaborating on gender differences in environmentalism- statistical data included. Journal of Social Issues.pp 1-18.
   
   
   6. Oster، H. 2011. Eco-feminism: historical and international evolution”،  Aaccessed on www.clas.ufl.edu/users/bron/PDF Dated on 12/08/2011.
   
   
   7. Leahy,T., 2003. Ecofeminism in theory and practice: Women’s responses to environmental issues. Journal of Interdisciplinary Gender Studies7.1 &2, pp: 107- 125.
   
   


3. رضوانی، نعیمه،  "بررسی رابطه بین دانش زیست محیطی و نگرش‌ها با رفتارهای محافظت از محیط، تهران، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی". 1384, صفحات 37تا 57.
   
   
   1. Salleh, A.1989. Environmental consciousness and action: An Australian perspective. The Journal of Environmental Education.20, pp. 16-31.
   
   
   2. Stern, P.C., Dietz, T., &Guangano, G. A.,1995. The new ecological paradigm in social-psycho-logical Ccntext. Environment and Behavior, 27, pp.723-743.
   
   
   3. Van Liere, k. D., and Dunlape, R. E., 1981. Environmental concern does it make a difference? How it is measure? Environmental and Behavior, 13(6), pp.651-676.
   
   
   4. Lowe, G. D. & Pinhey, T. K., 1982. Rural- urban differences in support for environmental protection. Rural Sociology, 47(1), pp. 114-128.
   
   
   5. Schahnm, J., Holzer, E., 1990. Studies of individual environmental concern: The Role of Knowledge, Gender and Background Variables. Environment and Behavior, 22, pp. 767-786.
   
   
   6. Scott, D. and Willits, F. K., 1994. Environmental attitudes and behavior A Pennsylvania Survey. Environment and Behavior, 26(2) pp. 239-260.
   
   
   7. Iveresen, H., Rundmo, T., 2002. Environmental concern and environmental behavior among the norwegian Public. Journal of Risk Risearch, 5(3), pp. 265-279.
   
   
   8. Barr, S., Ford, N. J., Gilg, A.W., 2003. Attitudes toward recycling household waste in exeter, Devon: Quantitative & Qualitative.pp3-4.
   
   
   9. Tonglet, M., Philips, P.S. and Bates, M., 2004. Determining the drivers for householder pro-environmental behavior: waste minimization compared to recycling. Resources, Conservation and Recycling, 42. pp. 27-48.
   
   
   10. Bloom, J. W., Trumbell, D., 2007. Evaluation of environmental attitudes: Analysis and Results of a Scale Applied to University Student. Journal of University of Zaragoza.p:2.
   
   
   11. Dunlap, R. E. and Van Liere, K. D., 1978. The new environmental paradigm: A proposed measuring instrumental and preliminary results. Journal of Environmental Education, 9, pp. 10-19.
   
   
   12. Salehi, S. 2010, People and the environment: A Study of Environmental Attitudes and Behavior in Iran, Lambert Academic Publishing.
   
   
   13. Goken, F., Adaman, F., Zenginobuz, E. U., 2002. On environmental concern, willingness to pay and post-materialist values: Evidence from Istanbul. Environment and Behavior, 34(5), pp. 460-477.
   
   
   14. Rice, G., 2006. Pro- environmental Behavior in Egypt: Is There a Role for Islamic Environmental Ethics? Journal of business Ethics. 65, pp. 373-390.
   
   
   15. Lyons, E., Breakwell, G.M.1994. Factors predicting environmental concern and indifference in 13- to 16 year olds. Environmental and Behavior, 26(2).
   
   
   16. MacDonald,W. L.,1994. Gender differences in environmental concern and indifferences in 13 to 16 years olds. Environmental and Behavior, 26(2).
   
   
   17. Salehi, S., 2007. Knowledge and environmentally significant behavior,  Leeds University.
   
   
   18. Kalantar, Kh., Shabanali ,H. , Asadi, A., & H. Movahed Mohamadi.,2007. Investigating factors affecting Environmental Behavior of Urban Residents, A case study in Tehran city, Iran, American Journal of Environmental Sciences 3(2) pp. 67-74.
   
   


4. صالحی، صادق و کریم زاده، سارا ، "تحلیلی بر رابطه بین نگرش نوین زیست محیطی و مصرف انرژی خانگی" 1391،  نشریه علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، سال نهم، شماره چهارم، تابستان 1391.
   
   
   1. Stern,P.C.,1992. Psychological dimensions of global environmental change. Annual Review of Psychology, 43, pp. 269-302.