برنامه ریزی کاربری زمین و چگونگی تاثیر آن در کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

الهام امینی ¹ ()
فرح حبیب ² ()
غلامحسین مجتهدزاده ³ ()

تاریخ دریافت : 1387/02/27 تاریخ پذیرش : 1387/05/15 تاریخ انتشار : 1389/07/01

کلید واژه: برنامه ریزی کاربری زمین شهری, بافت شهر, آسیب پذیری در مقیاس شهر,

چکیده مقاله :

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و ضرورت توسعه مناطق شهری، چگونگی مقابله با بلایای طبیعی، یکی از نگرانی های مهم جوامع شهری می باشد. رشد شهری[1] در حال تغییر مستمر از شرایط زیست انسان بر زمین است. ابعاد و اندازة شهرهای امروز چه از نظر جمعیت ساکن و چه از حیث وسعت بی سابقه است. تغییرات عمده ای در ابعاد شهرها، نحوه استفاده از زمین و منابع آن و به دنبال آن اثرات نامطلوب محیطی ناشی از این تغییرات آشکار شده است. بررسی میزان آسیب ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه ریزی و شناسایی و کاهش خطرات شهری مربوط می شده است. در واقع می توان گفت علل عمده آسیب ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی توجهی و سهل انگاری در رعایت استاندارهای ایمنی سازه ها، در فقدان اصول، برنامه ها و طرح های شهرسازی مناسب نیز می بایست جستجو کرد. با شناخت نحوه عمل و رفتار زلزله در مناطق شهری و به کارگیری راهبردهای مناسب در زمینه برنامه های منطقه ای، برنامه ریزی و طراحی شهری، می توان خطر زلزله را در مناطق شهری به کمترین میزان کاهش داد. یکی از جنبه هــای مــؤثــر در جهت کاهش آسیب پذیری[2] مناطق شهری در برابر خطر زلزله، برنامه ریزی کاربری زمین[3] شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری است، که با وارد کردن موضوع ایمنی در برابر خطر زلزله در آن، می توان انعطاف پذیری مناطق شهری را در برابر خطر زلزله، افزایش داد. مقاله پیش روی درصدد بیان رابطه کاربری زمین شهری با آسیب پذیری شهر از زلزله است و موضوع اصلی آن تاکید بر لزوم این جنبه از برنامه ریزی شهری است. هدف از این نوشتار ضمن مشخص نمودن راهبردهای برنامه ریزی کاربری زمین، ارایه سیاست ها و معیارهای منعطف، ساده، منطقی و قوی جهت بهسازی بافت شهر[4] در مقابل زلزله است.

چکیده انگلیسی:

The growing population and necessary development of urban areas have raised major concern about how to minimize natural hazards in urban societies. Urban growth is changing constantly owing to the way of humanity lives on the earth. The size of both cities and their urban populations is unprecedented. Major changes in city sizes have altered the way land and its resources are used and manifestly led to undesirable environmental consequences. Examined casualties of and damages from earthquake in cities show that a high percentage of damages are directly or indirectly caused by unacceptability of planning and calculated risks to cities so as to reduce them. It can be said in actual fact that damages and casualties of earthquake are mainly caused not only by violated standards of structures but also by improper principals of urban planning (including design). Minimizing the risk of earthquake relies upon pre- and post- earthquake studies of urban plans (including design). A positive step forward in decreasing the vulnerability of urban areas to earthquake is considering urban land use planning as a central core of urban planning. An increased flexibility of urban areas to minimize earthquake risks depends on including proof against earthquake in urban planning. This paper attempts to show the relationship between urban land use and vulnerability of cities against earthquake, primarily focusing on the necessity of including the relationship in urban planning. Determining strategies for land use planning, this paper offers flexible, simple, logical and effective policies on and criteria for rehabilitating urban fabric