تبین اثرات پاندمی کرونا بر میزان زیست‌پذیری (مورد مطالعه: مناطق روستایی شهرستان زاهدان)
محورهای موضوعی :
آمایش سرزمین
احمد حجاریان
1
(دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
سهیلا دالوندی
2
(دانشجوی ارشد مدیریت توسعه پایدار روستایی)
تاریخ دریافت : 1400/10/21
تاریخ پذیرش : 1401/02/11
تاریخ انتشار : 1400/10/01
کلید واژه:
زیست‌پذیری,
شهرستان زاهدان,
کرونا,
خانوارهای روستایی,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: ویروس کرونا عامل یکی از بیماری های واگیردار و عفونی سده بیست و یکم است که از اواخر دسامبر 2019 از وهاان چین به سراسر جهان گسترش یافت و آثار و تبعات بسیاری بر ساختار های اجتماعی، اقتصادی و محیطی مناطق مختلف از جمله مناطق روستایی داشته است. مناطق روستایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این بحران، آمادگی کمتری دارند. لذا هدف این پژوهش ارزیابی اثرات ویروس کرونا بر زیست پذیری خانوارهای روستایی در شهرستان زاهدان است.روش بررسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام می پذیرد. جامعه آماری تحقیق را خانوارهای روستایی شهرستان زاهدان تشکیل می دهد که با توجه به پراکندکی روستاها و تعداد زیاد آن ها تعداد 20 روستا به صورت تصادفی به عنوان روستای نمونه انتخاب شدند که بر طبق سرشماری سال 1395، این روستاها جمعا 4456 خانوار برابر با 18365 تن جمعیت داشته است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 354 تن به عنوان نمونه انتخاب شده است.یافته ها: برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص های زیست پذیری خانوارهای روستایی با میانگین 763/2 پایین تر از وضعیت مطلوب ارزیابی شده اند. بررسی اثرات همه گیری ویروس کرونا بر شاخص ها و متغیر های زیست پذیری خانوارهای روستایی نشان داد که همه گیری ویروس کرونا بیشترین تاثیر را با ضریب بتای 398/0- بر زیست پذیری اقتصادی و کمترین تاثیر را با ضریب بتای 147/0- بر متغیر زیست پذیری محیطی دارد.بحث و نتیجه گیری: ویروس کرونا بر میزان زیست پذیری نواحی روستایی تاثیرگذار بوده است.
چکیده انگلیسی:
Background and Aim: Coronavirus is one of the most contagious and infectious diseases of the 21st century, which has spread from China to the rest of the world since late December 2019 and has had many effects on the social, economic and environmental structures of various regions, including rural areas. Rural areas, especially in developing countries, are less prepared to deal with the direct and indirect impact of this crisis. Therefore, the aim of this study was to evaluate the effects of corona virus on the livelihood of rural households in Zahedan.Methods: This research is applied in terms of purpose and in terms of nature and method of descriptive-analytical work, which is done in two ways: library study and field survey. The statistical population of the study consists of rural households in Zahedan city. Due to the dispersion of villages and their large number, 20 villages were randomly selected as the sample village.Results: According to the 2016 census, these villages have a total of 4456 households equal to It had a population of 18,365, of which 354 were selected using the Cochran's formula. Multivariate regression analysis and one-sample t-test were used to analyze the findings. The results showed that the livability indices of rural households with an average of 2.763 were lower than the desired situation. The study of the effects of coronavirus epidemic on indicators and variables of viability of rural households showed that the coronavirus epidemic had the greatest effect with a beta coefficient of -0.398 on economic viability and the least effect with a beta coefficient of -0.147 on the variable It has environmental viability.Discussion and Conclusion: Corona virus has affected the viability of rural areas
منابع و مأخذ:
اسدپور، زهره. 1395. برسی اثرات توسعه گردشگری بر کیفیت زندگی تواحی روستایی (مطالعه موردی: روستای کریک شهرستان دنا، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: بهرام ایمانی، دانشگاه محقق اردبیلی.
افراخته، حسن؛ جلالیان، حمید؛ انوری، آرزو؛ منوچهری، ایوب(1395)، تحلیل نقش سرمایه اجتماعی در زیست‌پذیری روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب، راهبردهای توسعه روستایی، جلد 3، شماره 4، صص 441-415.
جمعه‌پور، محمود؛ طهماسبی تهرانی، شهرزاد(1392)، تبیین میزان زیست‌پذیری و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهری، مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شهریار، برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 60-49.
حیدری، محمدتقی؛ شماعی، علی؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ سلیمانی، محمد؛ احدنژاد روشنی، محسن(1396)، تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری، مورد مطالعه: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان، فضای جغرافیایی، سال17، شماره 57، صص25-1.
خراسانی، محمدامین؛ رضوانی، محمدرضا(1392)، سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهری، مطالعه موردی: شهرستان ورامین، توسعه روستایی، دوره پنجم، شماره یک، صص 110-89.
خراسانی، محمدامین؛ رضوانی، محمدرضا؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ رفیعیان، مجتبی(1391)، سنجش و ارزیابی زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری، مورد مطالعه: شهرستان ورامین، پژوهش‌های روستایی، دوره سه، شماره 12، صص 110-85.
رشیدی ابراهیم حصاری، اصغر؛ موحد، علی؛ تولایی، سیمین؛ موسوی، میرنجف(1395)، تحلیل فضایی منطقه کلانشهری تبریز با رویکرد زیست‌پذیری، فضای جغرافیایی اهر، سال 16، شماره 54، صص 176-155.
زنگنه، مهدی؛ خاوری، عاطفه؛ بنی‌اسد(1397)، سنجش و ارزیابی میزان زیست‌پذیری سکونتگاه‌های شهری مناطق مرزی، مورد مطالعه: تربت جام، شهر پایدار، دوره یک، شماره دوم، صص46-31.
سجاسی قیداری؛ حمداله؛ رومیانی، احمد؛ صانعی، سمیه(1395)، بررسی آثار اجرای طرح‌های هادی روستایی بر زیست‌پذیری جوامع محلی، مطالعه موردی: دهستان‌های گیلوان و چورزق در استان زنجان، برنامه‌ریزی فضایی، سال ششم، شماره دوم، صص 96-75.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان کرمان، 1395، مرکز آمار ایران، ایران.
شیخ الاسلامی، علیرضا؛ کیانی، ساسان؛ حاتمیانی، وحید(1395)، تحلیل زمینه‌های زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری، مورد مطالعه: شهرستان درود، کنگره بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی معاصر جهان، کد cio مقاله: WCCEAU01_239.
صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمداله(1393)، بررسی رابطه زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی بر تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراه تپه و پالیزان، مدیریت بحران، شماره ششم، صص 44-37.
عیسی‌لو، علی‌اصغر؛ بیات، مصطفی؛ بهرامی، عبدالعلی(1393)، انگاره‌های زیست‌پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی، مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک، مسکن و محیط روستا، شماره 146، صص 120-107.
غفاریان بهرمان، محمد؛ پریزادی، طاهر؛ شماعی، ع؛ خطیبی‌زاده، محمدرضا؛ شهسوار، امین(1395)، تحلیل فضایی زیست‌پذیری محلات شهری (مورد مطالعه: منطقه18 تهران). پژوهش‌های محیط زیست، دوره هفت، شماره 14، صص 58-45.
قراگوزلو، هادی؛ شوقی، مرضیه(1397)، ارزیابی سطوح زیست‌پذیری نواحی روستایی، مورد مطالعه: بخش کاکی شهرستان دشتی، جغرفیا و روابط انسانی، دوره یک، شماره سه، صص 368-354.
محمدی استادکلایه، امین؛ خراسانی، محمدامین؛ پهلوان‌زاده، حمیده(1396)، تحلیل و سنجش آثار اسکان مجدد بر زیست‌پذیری جوامع روستایی، مورد مطالعه: روستاهای سیل‌زده شرق استان گلستان، مسکن و محیط روستا، شماره 160، صص 70-59.
Argent, N., Tonts, M., Jones, R., Holmes, J(2009), Rural Amenity And Rural Change In Temperate Australia: Implications For Development And Sustainability, Journal For Geography, 4(2), Pp: 15-28.
Anderson R, (2020). Economic Impacts of COVID-19 on Food and Agricultural Markets, une 2020, DOI:10.13140/RG.2.2.17630.66881, Project: Forest Economics: Markets
Badland, H., Whitzman, L. A., Butterworth, H. (2014) Urban Liveability: Emering Lesson From Australian For Exploring The Potential For Indicators To Measure The Social Determinants Of Health, Social Science And Medicine, No 111, Pp: 64-73
Chang, O. D. Najarian, A. S. M. & Wright, K. M. (2018). Understanding the Association Between Spirituality, Religiosity, and Feelings of Happiness and Sadness Among HIVPositive Indian Adults: Examining Stress-Related Growth as a Mediator, Journal of Religion and Health, 57 (3): 1052- 1061.
Faiz, A., Faiz, A., Wang, W., Bennet, Ch. (2012). Sustainable Rural Rods For Livelihalk, And Livability, Journal Procedie-Social And Behavioral Sciences, No, 53, Pp: 1-8.
Gough, M (2015), Reconciling Livability And Sustainability: Conceptual And Practical Implications For Planning, Journal Of Planning Education And Research, Vol. 35(2), Pp: 145-160.
Hankins, Katherine B(2009), The Disappearance Of The State From “Livable” Urban Spaces, Antipode Vol. 41 No. 5 2009 Issn 0066-4812, Pp 845–866.
Idrus, Sh., Hadi, A. S., Harman Shah, A. H., Mohamed, A. F.(2008), Spatial Urban Metabolism For Livable City, Blueprints For Sustainable Infrastructure Conference, 9-12 December 2008 Auckland, Nz.
Larice, M, Z (2005), Great Neighborhoods: The Livability And Morphology High Density Neighborhoods In Urban North America.
Lau Leby J & Hashim, A. H. (2010), Liveability Dimensions And Attributes: Their Relative Importan The Eyes Of Neighbourhood Resid Dents, Journal Of Construchion In Developing Countries.
Litman, T. A (2004) Economic Value Of Walkability, World Transport Policy & Practice, Volume 10. No1, Pp: 5-14.
Lotfi, S., Koohsari, M.J,(2009). Measuring Objective Accessibility To Neighborhood Facilities In The City, A Case Study: Zone6 In Tehran, Vol26, Pp 133-140.
Phillipson J; Gorton M, Turner R; Shucksmith M, Aitken-McDermott K, Areal F; Cowie P, Hubbard C, Maioli S,. McAreavey R, Souza-Monteiro D, Newbery R, Panzone L, Rowe F, Shortall S. The COVID-19Pandemic and It's Implications for Rural Economies. Sustainability 2020, 12, 3973.
OECD (2019), Going Digital: Shaping Policies, Improving Lives, OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/9789264312012-
Rawals Vikas, Manish Kumar, Ankur Verma and Jesim Pais (2020). COVID-19 Lockdown: Impact on agriculture and rural economy, Agriculture, COVID- 19, Featured Themes, Human Development, slider.
Song Yang (2011), A Livable City Study In China: Using Structural Equation Models, Thesis Submitted In Statistics, Department Of Statistics Uppsala University.
Southworth, M,(2011). Measuring The Livable City. Built Environment, No29, Vol4, Pp343-354.
Upadhyay, P(2016), Envisaged For Sustainable Rural Development: Viability And Challenges Of Rural Tourism In Nepal, Repositioning, 1(1), Pp: 37-52.
Usdot (United States Department Of Transportation), (2009). Partnership Sets Forth Six Livability Principles’ To Coordinate Policy, Press Release. Us Department Of Transportation, Office Of Public Affairs, Dot 80-0916 June 2009. Dot.Gov/Affairs/2009/Dot8009.Htm.
Wang, Y., Zhu, Y., Yu, M. (2019). Evaluation And Determinants Of Satisfaction With Rural Livability In China’s Less-Developed Eastern Areas: A Case Study Of Xianju County In Zhejiang Province, Ecological Indicators, Vol 104, Pp: 711- 722.
Wheeler, M. (2001): Planning Sustainable And Livability Cities, Stephen 20. Www. Cam Sys. Com|Kh Experts-Livability. Htms.
_||_
اسدپور، زهره. 1395. برسی اثرات توسعه گردشگری بر کیفیت زندگی تواحی روستایی (مطالعه موردی: روستای کریک شهرستان دنا، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: بهرام ایمانی، دانشگاه محقق اردبیلی.
افراخته، حسن؛ جلالیان، حمید؛ انوری، آرزو؛ منوچهری، ایوب(1395)، تحلیل نقش سرمایه اجتماعی در زیست‌پذیری روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب، راهبردهای توسعه روستایی، جلد 3، شماره 4، صص 441-415.
جمعه‌پور، محمود؛ طهماسبی تهرانی، شهرزاد(1392)، تبیین میزان زیست‌پذیری و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهری، مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شهریار، برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 60-49.
حیدری، محمدتقی؛ شماعی، علی؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ سلیمانی، محمد؛ احدنژاد روشنی، محسن(1396)، تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری، مورد مطالعه: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان، فضای جغرافیایی، سال17، شماره 57، صص25-1.
خراسانی، محمدامین؛ رضوانی، محمدرضا(1392)، سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهری، مطالعه موردی: شهرستان ورامین، توسعه روستایی، دوره پنجم، شماره یک، صص 110-89.
خراسانی، محمدامین؛ رضوانی، محمدرضا؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ رفیعیان، مجتبی(1391)، سنجش و ارزیابی زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری، مورد مطالعه: شهرستان ورامین، پژوهش‌های روستایی، دوره سه، شماره 12، صص 110-85.
رشیدی ابراهیم حصاری، اصغر؛ موحد، علی؛ تولایی، سیمین؛ موسوی، میرنجف(1395)، تحلیل فضایی منطقه کلانشهری تبریز با رویکرد زیست‌پذیری، فضای جغرافیایی اهر، سال 16، شماره 54، صص 176-155.
زنگنه، مهدی؛ خاوری، عاطفه؛ بنی‌اسد(1397)، سنجش و ارزیابی میزان زیست‌پذیری سکونتگاه‌های شهری مناطق مرزی، مورد مطالعه: تربت جام، شهر پایدار، دوره یک، شماره دوم، صص46-31.
سجاسی قیداری؛ حمداله؛ رومیانی، احمد؛ صانعی، سمیه(1395)، بررسی آثار اجرای طرح‌های هادی روستایی بر زیست‌پذیری جوامع محلی، مطالعه موردی: دهستان‌های گیلوان و چورزق در استان زنجان، برنامه‌ریزی فضایی، سال ششم، شماره دوم، صص 96-75.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان کرمان، 1395، مرکز آمار ایران، ایران.
شیخ الاسلامی، علیرضا؛ کیانی، ساسان؛ حاتمیانی، وحید(1395)، تحلیل زمینه‌های زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری، مورد مطالعه: شهرستان درود، کنگره بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی معاصر جهان، کد cio مقاله: WCCEAU01_239.
صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمداله(1393)، بررسی رابطه زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی بر تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراه تپه و پالیزان، مدیریت بحران، شماره ششم، صص 44-37.
عیسی‌لو، علی‌اصغر؛ بیات، مصطفی؛ بهرامی، عبدالعلی(1393)، انگاره‌های زیست‌پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی، مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک، مسکن و محیط روستا، شماره 146، صص 120-107.
غفاریان بهرمان، محمد؛ پریزادی، طاهر؛ شماعی، ع؛ خطیبی‌زاده، محمدرضا؛ شهسوار، امین(1395)، تحلیل فضایی زیست‌پذیری محلات شهری (مورد مطالعه: منطقه18 تهران). پژوهش‌های محیط زیست، دوره هفت، شماره 14، صص 58-45.
قراگوزلو، هادی؛ شوقی، مرضیه(1397)، ارزیابی سطوح زیست‌پذیری نواحی روستایی، مورد مطالعه: بخش کاکی شهرستان دشتی، جغرفیا و روابط انسانی، دوره یک، شماره سه، صص 368-354.
محمدی استادکلایه، امین؛ خراسانی، محمدامین؛ پهلوان‌زاده، حمیده(1396)، تحلیل و سنجش آثار اسکان مجدد بر زیست‌پذیری جوامع روستایی، مورد مطالعه: روستاهای سیل‌زده شرق استان گلستان، مسکن و محیط روستا، شماره 160، صص 70-59.
Argent, N., Tonts, M., Jones, R., Holmes, J(2009), Rural Amenity And Rural Change In Temperate Australia: Implications For Development And Sustainability, Journal For Geography, 4(2), Pp: 15-28.
Anderson R, (2020). Economic Impacts of COVID-19 on Food and Agricultural Markets, une 2020, DOI:10.13140/RG.2.2.17630.66881, Project: Forest Economics: Markets
Badland, H., Whitzman, L. A., Butterworth, H. (2014) Urban Liveability: Emering Lesson From Australian For Exploring The Potential For Indicators To Measure The Social Determinants Of Health, Social Science And Medicine, No 111, Pp: 64-73
Chang, O. D. Najarian, A. S. M. & Wright, K. M. (2018). Understanding the Association Between Spirituality, Religiosity, and Feelings of Happiness and Sadness Among HIVPositive Indian Adults: Examining Stress-Related Growth as a Mediator, Journal of Religion and Health, 57 (3): 1052- 1061.
Faiz, A., Faiz, A., Wang, W., Bennet, Ch. (2012). Sustainable Rural Rods For Livelihalk, And Livability, Journal Procedie-Social And Behavioral Sciences, No, 53, Pp: 1-8.
Gough, M (2015), Reconciling Livability And Sustainability: Conceptual And Practical Implications For Planning, Journal Of Planning Education And Research, Vol. 35(2), Pp: 145-160.
Hankins, Katherine B(2009), The Disappearance Of The State From “Livable” Urban Spaces, Antipode Vol. 41 No. 5 2009 Issn 0066-4812, Pp 845–866.
Idrus, Sh., Hadi, A. S., Harman Shah, A. H., Mohamed, A. F.(2008), Spatial Urban Metabolism For Livable City, Blueprints For Sustainable Infrastructure Conference, 9-12 December 2008 Auckland, Nz.
Larice, M, Z (2005), Great Neighborhoods: The Livability And Morphology High Density Neighborhoods In Urban North America.
Lau Leby J & Hashim, A. H. (2010), Liveability Dimensions And Attributes: Their Relative Importan The Eyes Of Neighbourhood Resid Dents, Journal Of Construchion In Developing Countries.
Litman, T. A (2004) Economic Value Of Walkability, World Transport Policy & Practice, Volume 10. No1, Pp: 5-14.
Lotfi, S., Koohsari, M.J,(2009). Measuring Objective Accessibility To Neighborhood Facilities In The City, A Case Study: Zone6 In Tehran, Vol26, Pp 133-140.
Phillipson J; Gorton M, Turner R; Shucksmith M, Aitken-McDermott K, Areal F; Cowie P, Hubbard C, Maioli S,. McAreavey R, Souza-Monteiro D, Newbery R, Panzone L, Rowe F, Shortall S. The COVID-19Pandemic and It's Implications for Rural Economies. Sustainability 2020, 12, 3973.
OECD (2019), Going Digital: Shaping Policies, Improving Lives, OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/9789264312012-
Rawals Vikas, Manish Kumar, Ankur Verma and Jesim Pais (2020). COVID-19 Lockdown: Impact on agriculture and rural economy, Agriculture, COVID- 19, Featured Themes, Human Development, slider.
Song Yang (2011), A Livable City Study In China: Using Structural Equation Models, Thesis Submitted In Statistics, Department Of Statistics Uppsala University.
Southworth, M,(2011). Measuring The Livable City. Built Environment, No29, Vol4, Pp343-354.
Upadhyay, P(2016), Envisaged For Sustainable Rural Development: Viability And Challenges Of Rural Tourism In Nepal, Repositioning, 1(1), Pp: 37-52.
Usdot (United States Department Of Transportation), (2009). Partnership Sets Forth Six Livability Principles’ To Coordinate Policy, Press Release. Us Department Of Transportation, Office Of Public Affairs, Dot 80-0916 June 2009. Dot.Gov/Affairs/2009/Dot8009.Htm.
Wang, Y., Zhu, Y., Yu, M. (2019). Evaluation And Determinants Of Satisfaction With Rural Livability In China’s Less-Developed Eastern Areas: A Case Study Of Xianju County In Zhejiang Province, Ecological Indicators, Vol 104, Pp: 711- 722.
Wheeler, M. (2001): Planning Sustainable And Livability Cities, Stephen 20. Www. Cam Sys. Com|Kh Experts-Livability. Htms.
