بررسی میزان آلودگی سرب و روی در خاک‌ های سطحی اطراف شهرک صنعتی شکوهیه قم

محورهای موضوعی : آلودگی خاک

سعید ملک محمدی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان ، ایران)
آزیتا بهبهانی نیا ² (استادیار گروه محیط زیست واحدرودهن، دانشگاه آزاد اسلامی ، رودهن، ایران ( نویسنده مسئول مکاتبات))
مریم فراهانی ³ (استادیار گروه محیط زیست واحدرودهن، دانشگاه آزاد اسلامی ، رودهن، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/08/30 تاریخ پذیرش : 1397/06/14 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: آلودگی, شهرک صنعتی, سرب, خاک, قم,

چکیده مقاله :

در این تحقیق میزان آلودگی خاک های اطراف شهرک صنعتی شکوهیه استان قم به فلزات سرب و روی تعیین شد. از روش نمونه برداری تصادفی نمونه هایی از 10 ایستگاه در شعاع 5 کیلومتری شهرک صنعتی شکوهیه قم تهیه و غلظت سرب و روی در نمونه ها بوسیله دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. با استفاده از نرم افزارArcGIS پهنه بندی سرب و روی در منطقه مورد مطالعه تعیین شد. میانگین غلظت سرب و روی در خاک بین ایستگاههای مختلف نمونه برداری شده در منطقه مورد مطالعه به ترتیب، 03/13 و 0/811 میلیگرم بر کیلوگرم می باشد. نتایج نشان داد، در ایستگاه شماره 1 میانگین غلظت روی 60/1 و سرب 98 میلیگرم بر کیلوگرم و بیش از استاندارد می باشد ولی در سایر ایستگاهها کمتر از حد استاندارد بدست آمد.. علت این پدیده می تواند نزدیکی این منطقه به جاده اصلی (اتوبان قم- تهران) می باشد. بر اساس نقشه پراکنش غلظت سرب در خاک سطحی نیز بالاترین غلظت سرب در خاک منطقه مورد مطالعه در دامنه 1/50 100 میلیگرم بر کیلوگرم در جنوب غربی شهرک صنعتی می باشد و با دور شدن از این بخش آلودگی خاک سطحی نسبت به سرب کاهش می یابد. بالاترین غلظت روی در خاک منطقه مورد مطالعه در دامنه 00/7 9 میلیگرم بر کیلوگرم در جنوب غربی شهرک صنعتی شکوهیه قم قرار داشته و با دور شدن از این بخش آلودگی خاک سطحی نسبت به روی کاهش می یابد

چکیده انگلیسی:

In this research, the amount of soil contamination in Shokhoyeh industrial city of Qom province was determined to lead and zinc metals. Using random sampling method, samples of 10 stations in 5 km distance of Shomkhoyeyeh industrial city of Qom were prepared and lead and zinc concentrations were determined by atomic absorption spectroscopy. Using ArcGIS, the lead-zinc zoning was determined. The mean concentration of lead and zinc in the soil between the stations that were sampled in the study area was 13.03 and 811.0 mg/kg, respectively. The results showed that, at station 1, the mean concentration of zinc is 60.1 and lead is 98 mg / kg and more than standard, except for station 1, lead and zinc levels at other stations were lower than the standard.  The reason for this phenomenon can be near the main road (Qom-Tehran). According to the distribution map of lead concentration in surface soil, the highest concentration of lead in the study area is in the range of 1.50 to 100 mg / kg. In the southwest industrial town and bypassing this section, surface contamination decreases with lead. The highest zinc concentration in the studied area was in the range of 7.00 - 9 mg/kg. In the southwest of Shokoieh industrial city of Qom and Bypassing this section, soil contamination decreases with zinc.

منابع و مأخذ:

        1-        کرباسی عبدالرضا, معطر فرامرز, منوری سیدمسعود, مسیبی سعیده سادات. اثرآلودگی هوا بر غلظت عناصر سنگین در خاک پارک ملت. مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست. زمستان 1388 , دوره  11 , شماره  4 (مسلسل 43) ; از صفحه 51 تا صفحه 63 .

        2-        دیانی محمود، محمدی جهانگرد، نادری مهدی، تجزیه و تحلیل زمین آماری غلظت سرب، روی و کادمیم درخاک های حومه سپاهان شهر واقع در جنوب اصفهان. مجله علمی پژوهشی آب و خاک، 1388. جلد 23. شماره 4.

        3-        گراوند مجتبی ، قاسمی حبیب الله ،  حافظی ناصر،  مقدس ارزیابی ژئوشیمیایی و زیست محیطی فلزات سنگین در خاک های حاصل از شیست های‎ ‎گرگان فصلنامه علوم زمین.1391. شماره 86

        4-       Misra, S. G., Dinesh Mani, 2009.Soil Pollution, Published by S.B. Nangia, New Delhi.

        5-        دیانی محمود، نادری مهدی، محمدی جهانگرد. پهنه ﺑﻨﺪی ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺮب، روی و ﻛﺎدﻣﻴﻢ در ﺧﺎک ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داده. ﻫﺎی. ﻣﺎﻫﻮاره. Landsat ETM+. در ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن. مجله علمی پژوهشی آب و خاک. 1389. جلد 24، شماره2. 286-296

        6-        خسروی الهام ,  هودجی مهران , اعتمادی فر مسعود.  بررسی ارتباط بین غلظت فلزات سنگین سرب و روی در خاک برخی اراضی استان اصفهان با بیماری مولتیپل اسکلروز. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. 1393.  دوره 32، شماره 275: 160-169

        7-        تقی پور مرضیه، ایوبی شمس اله، خادمی حسین. تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی غلظت کل نیکل و مس در خاکهای سطحی اطراف همدان به روش زمین آمار. مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک. 1389. جلد هفتم شماره دوم. 69-87

        8-        Issak, E.H., and Srivastava, R.M. 1989. An Introduction to Applied Geostatistics. Oxford University Press, New York, 561p.

        9-        موحدی راد زهرا. تجزیه و تحلیل  زمین شناسی و تغییرات مکانی روی، سرب ، کادمیم و نیکل در خاکهای سطحی استان قم. پایان نامه کارشناسی ارشد کشاورزی دانشگاه اصفهان. 1387. صفحه 173

      10-      Jiachun, S., Haizhen, W., Jianming, X., Jianjun, W., Xingmei, L., and Haiping, Z. 2007. Spatial distribution of heavy metal in soil: A case study of changing, China. Environ Geol. 52. 1-10.

       11-      لقمان خدا کرمیامین گلشاهی ، مجید افیونی ، نوراله میرغفاری ، علیرضا سفیانیان۱پهنه بندی غلظت فلزات سنگین کروم، کبالت و نیکل در خاکهای سه زیر حوزه آبخیز استان همدان با استفاده از فناوریهای GIS و زمین آمار. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 1390. / سال پانزدهم / شماره پنجاه و هشتم

      12-      Klute, A. 1986. Methods of soil analysis, part I, physical and mineralogical methods.Second edition. Soil Science Society of America INC. Wisconsia. USA.

      13-      Stalikas, C.D., Pilidis, G.A., and Tzouwara-Karayanni, S.M. 1999. Use of a sequential extraction scheme with data normalisation to assess the metal distribution in agricultural soils irrigated by lake water. Sci. Total Environ. 236: 7-18.

      14-      Baker, D.E., and Amacher, M.C.1982. Nickel, Copper, Zinc and Cadmium. PP. 323- 334. In: A.L. Page, R.H. Millers and D. R. Keeney (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2: chimical and microbiological properties. 2nd ed., Agronomy Monograph No. 9, American Socitey of Agronomy, Madison, WI.

       15-      شهبازی علی ، سفیائیان علیرضا ،  میرغفاری نوراله ،عین قلایی  محمد رضا.  بررسی آلودگی فلزات سنگین خاک با استفاده از شاخص های فاکتور آلودگی ، زمین انباشتگی و شاخص جامع فاکتور آلودگی (مطالعه موردی: شهرستان نهاوند). فصلنامه محیط زیست و توسعه. 1391. سال سوم، شماره 5، 31-39

       16-      بهبهانی نیا، بررسی آلودگی فلزی حاصل از سوخت های فسیلی در خاکهای اطراف جاده تهران- دماوند . مجله علمی پژوهشی زیست بوم گیاه. 1388. شماره هفدهم، 45-56

      17-      Boudaghi, H., Yonesian, M., Mahvi, A.H., Mohammadi, M., Dehghani, M., and Nazmara, Sh. 2012. Survey of concentration cadmium, lead and arsenic on soil paddy and underground water and its relationship with chemical fertilizer in Ghaemshahr Çity. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 1:21. 20-28.

      18-      Zhong, L., Liu, L., Yang, J. 2010. Assessment of heavy metals contamination of paddy soil in xiangyin county china, Environmental Science, 17-20.

       19-      پورنیا، محسن. موسوس میرحسن. جاسمی زرگانی زینب.  بررسی آلودگی فلزات سنگین در خاک های سطحی اطراف شهرک . فصلنامه  علوم تکنولوژی محیط زیست. صنعتی شماره 2 اهواز. دوره 17، شماره 4، زمستان 1394، صفحه 23-3