تجلّی اندیشه‌ها و دلتنگی‌های سیاسی در اشعار سیاوش کسرایی و بدر شاکر السیّاب

محورهای موضوعی : شعر

خیرالنسا محمدپور ¹ (استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/01/24 تاریخ پذیرش : 1400/03/19 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: بهشت گمشده, تنهایی, مرگ اندیشی, افکار سیاسی,

چکیده مقاله :

ادبیات انتقادی و اعتراضی منعکس کننده جهت گیری ها و دغدغه های معترضان علیه حاکمیت هاست. این اندیشه ها که خودآگاه و یا ناخودآگاه در آثار شاعران مجال ظهور می یابد؛ زمینه مشترکی را در ادبیات ملل مختلف فراهم کرده است. اشعار سیاوش کسرایی و بدر شاکر السیّاب(شاعر عراقی) به دلیل مواجه شدن با ناکامی‌های سیاسی مشابه از این جهت قابل بررسی است. یافته های پژوهش پیش رو حاکی از آن است که ناامیدی، دلتنگی و سرخوردگی سیاسی از بن مایه های اصلی اشعار هر دو شاعر است. هر دو با پناه بردن به حسرت و تنهایی، ابراز عشق به وطن، استفاده از اسطوره ها، گله از زمانه و مردم زمانه و ابراز انزجار از خائنان برای بیان دلتنگی های سیاسی خود بهره برده اند. هر دو به دنبال بهشت گمشده ای جهت رهایی از فضای سیاسی موجود هستند. احساس شکست، فریب خوردن، سرگشتگی و حتی پشیمانی در اشعار کسرایی بارزتر است. امید و ناامیدی در اشعار کسرایی پابه‌پای هم پیش می‌روند ولی در اشعار سیّاب با دو مرحله زندگی اش در ارتباط‌اند. تنهایی و مرگ اندیشی در اشعار هر دو شاعر وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Critical and objective literature reflects the orientations and concerns of protesters against the regimes or governments. These ideas that appear in the works of poets consciously or unconsciously provide a common ground in the literature of different nations. Poetries by Siavash Kasrai and Badr Shakir al-Sayyab (Iraqi poet) can be examined in this regard due to facing similar political failures. The findings of the present study indicate that despair, nostalgia and political frustration are the main themes of both poets’ poetries. Both have resorted to regret and loneliness, expressing love for the homeland, using myths, complaining about the times and the people of the time, and stating disgust with traitors to express their political nostalgia. Both are looking for a lost paradise to get rid of the existing political atmosphere. Feelings of failure, deception, confusion and even remorse are more pronounced in Kasrai's poems. Hope and despair go hand in hand in Kasrai's poems, but in Sayyab's poetries they are related to two stages of his life. loneliness and morbidity can be seen in both poets’ poetries.

منابع و مأخذ:

آبراهامیان، یراوند. 1385ش، ایران بین دو انقلاب، ترجمه کاظم فیروزمند و همکاران، تهران: نشر مرکز.

بلاطه، عیسی. 2007م، بدر شاکرالسیّاب؛ حیاته وشعره، چ 7، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

جحا، میشال خلیل. 1999م، الشعر العربی الحدیث، بیروت: دار الآداب.

راضی جعفر، محمد. 1999م، الإغتراب فی الشعر العراقی المعاصر؛ مرحلة الرّواد، الطبعة الاولی، دمشق: اتّحاد الکتاب العرب.

روزبه، محمدرضا. 1391ش، ادبیات معاصر ایران، چ5، تهران: نشر روزگار.

زرقانی، مهدی. 1391ش، چشم انداز شعر معاصر ایران، جریان شناسی شعر معاصر ایران در قرن بیستم، چ1 از تحریر2، تهران: نشر ثالث.

سیّاب، بدر شاکر. 2000م، دیوان، بیروت: دار العودة.

سیّاب، بدر شاکر. 2005م، دیوان، بیروت: دار العودة.

شریفی، فیض. 1391ش، شعر زمان ما، چ1، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.

شمیسا، سیروس. 1383ش، نقد ادبی، چ4، تهران: انتشارات فردوس.

عابدی، کامیار. 1379ش، شبان بزرگ امید بررسی زندگی و آثار سیاوش کسرایی، چ1، تهران: نشر کتاب نادر.

علی، عبدالرضا. 1978ش، الأسطورة فی شعر السیاب، بغداد: منشورات وزارة الثقافة والفنون.

عوض، ریتا. 1978ش، بدر شاکر السیّاب اسطوره پرداز شعر عرب، بغداد: المؤسسة للدراسات والنشر.

فرزاد، عبد الحسین. 1377ش، المنهج فی تاریخ الأدب العربی، تهران: سخن.

فرزاد، عبد الحسین.1380ش، شعر پویای معاصر عرب؛ رؤیا و کابوس، چ1، تهران: مروارید.

کسرایی، سیاوش. 1382ش الف، مجموعه شعر آوا، چ3، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1382ش ب، سنگ و شبنم: دوبیتی، رباعی، ترانه، چ4، تهران: نشر کتاب نادر.

کسرایی، سیاوش. 1382ش ج، با دماوند خاموش، چ4، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1382ش د، از قرق تا خروسخوان، چ4، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1382ش ه، مهره سرخ، چ5، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1385ش الف، آرش کمانگیر، چ8، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1385ش ب، خانگی، چ4، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1385ش ج، به سرخی آتش به طعم دود، چ4، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1385ش د، تراشه‌های تبر، چ4، تهران: نادر.

کسرایی، سیاوش. 1386ش، از آوا تا هوای افتاب مجموعه اشعار، چ2، تهران: نادر.

کلیاشتورینا، وراب. 1380ش، شعر نو در ایران، ترجمه همایون تاج طباطبایی، تهران: نگاه.

لنگرودی، شمس. 1390ش، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج2، چ6، تهران: نشر مرکز.

نعمان، خلف رشید. 1426ش، الحزن فی شعر بدر شاکر السیاب، ط1، بیروت: دار العربیة للموسوعات.

وحدت، فرزین. 1382ش، رویارویی فکری ایران با مدرنیّت، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.

 

مقالات

فرزاد، عبدالحسین. 1386ش، «نگاهی تطبیقی به شعر معاصر ایران و عرب»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال اول، شماره 1، صص 63-76.

معروف، یحیی و پیمان صالحی. 1390ش، «نقد توصیفی- تحلیلی اسطوره در شعر بدر شاکر السیّاب»، فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی، سال اول، شماره1، صص150-129.

Abrahamian, Ervand. 2006, Iran between two revolutions, translated by Kazem Firoozmand et al., Tehran: Markaz Publishing.

Balata, Issa. 2007, Bader Shakir Al-Sayyab; His Life and Poetry, vol. 7, Beirut: The Arab Foundation for Studies and Publishing.

Juha, Michel Khalil. 1999, Modern Arabic Poetry, Beirut: Dar Al-Adab.

Razi Jafar, Mohammad. 1999, Alienation in Contemporary Iraqi Poetry; The pioneer stage, first edition, Damascus: Union of Arab Writers.

Roozbeh, Mohammad Reza, 2012, Contemporary Iranian Literature, Tehran: Roozegar Publishing.

Zarqani, Mahdi 2012, The Perspective of Contemporary Iranian Poetry, The Flow of Contemporary Iranian Poetry in the 20^th Century, Tehran: 3^rd Edition.

Sayyab, Badr Shakir. 2000, Diwan, Beirut: Dar Al-Awda.

Sayyab, Badr Shakir. 2005, Diwan, Beirut: Dar Al-Awda.

Sharifi, Feyz. 2012, Poetry of our time, Tehran: Negah Publishing Institute.

Shamisa, Sirus. 2004, Literary Criticism, Tehran: Ferdows Publications.

Abedi, Kamyar. 2000, The Great Shepherd of Hope, A Study of the Life and Works of Siavash Kasrai, Tehran: Nader Book Publishing.

Ali, Abdul Reza 1978 - Myth in Poetry, Baghdad: Publications of the Ministry of Culture and Arts.

Avaz, Rita. 1978, Badr Shakir Al-Sayyab, mythologist of Arabic poetry, Baghdad: Foundation for Studies and Publishing.

Farzad, Abdul Hussein. 1998, Method in the History of Arabic Literature, Tehran: Sokhn Press

Farzad, Abdul Hussein. 2001, dynamic contemporary Arabic poetry; Dreams and Nightmares, Tehran: Morvarid Perss.

Kasrai, Siavash 2003 Collection of Ava Poetry, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2003, rock and dew: couplet, quatrain, song, Tehran: Nader book publishing.

Kasrai, Siavash 2003, with Silent Damavand, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2003, From Qoroq to Khorooskhan, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2003, Red Bead, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2006, Arash, The Archer, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2006, Domestic, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2006, In the Red of Fire to the Taste of Smoke, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2006, Ax Chips, Tehran: Nader book publishing

Kasrai, Siavash 2007, From Voice to Aftab Aftar Poetry Collection, Tehran: Nader book publishing

Kliyashturina, Varab. 2001, New Poetry in Iran, translated by Homayoun Taj Tabatabai, Tehran: Negah.

Langroudi, Shams. 1390, Analytical History of New Poetry, Vol. 2, Tehran: Markaz Publishing.

Vahdat, Farzin. 2003, Iran's intellectual confrontation with modernity, translated by Mehdi Haghighatkhah, Tehran: Qoqnoos Press

 

Articles

 

Farzad, Abdul Hussein 2007, "A Comparative Look at Contemporary Iranian and Arab Poetry", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, 1^st Year, No. 1, pp. 63-76.

Maroof, Yahya and Peyman Salehi. 1390, "Descriptive – analytical critique of myth in the poetry of Badr Shakir Al-Sayyab", Quarterly Journal of Comparative Criticism and Literature, 1^st Year, No. 1, pp. 150-129.