بازتاب مضامین «نی‌نامه» مولانا در شعر معاصر عرب(با تکیه بر دیوان شش شاعر نام‌آور)

محورهای موضوعی : شعر

امیر مقدم متقی ¹ (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران(دانشیار).)
پرویز احمدزاده ² (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران(استادیار).)
حلیمه زبرجد ³ (کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، آذربایجان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/11/09 تاریخ پذیرش : 1395/11/09 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

بررسی تأثیرپذیری از اندیشه‌های متعالی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در ادبیات ملل این امکان را فراهم می‌آورد که بتوان انعکاس آثار عرفانی او را در آیینه اشعار دیگران دید و بر کمال و نقص آن واقف شد. جستار حاضر در صدد است تا جلوه‌هایی از مضامین نی‌نامه مولانا را که عمده‌ترین محور بحث آن جدایی نی از نیستان و اشتیاق بازگشت به سوی آن هست، در شعر جبران خلیل جبران، خلیل حاوی، عبدالوهاب بیاتی، ابراهیم ناجی، حسین مجیب مصری و محمود درویش بررسی قرار دهد و میزان تشابه و یا تباین آن‌ها را تبیین سازد. پرسش اصلی مقاله این است که شاعران مذکور، به هنگام سخن گفتن از نی، تا چه حدودی به معانی و مضامین نی‌نامه نزدیک می‌شوند و آن‌ها را چگونه بیان می‌دارند؟

چکیده انگلیسی:

Studying the affectability of Molana's thoughts in nations' literature creates the possibility to observe the reflection of his mystical works in others' poetries mirror in order to be aware of the completeness and incompleteness. The present article aims to survey the manifestation of Molana's "The Song of the Reed" concepts – in which the most important subject is the separation of reed and the canebrake and the enthusiasm of return – in Gibran Khalil Gibran, Khalil Hawi, Abdolvahab Bayati, Ibrahim Naji, Hossein Mojib Almesri and Mahmood Darwish's poetries. It also attempts to express their similarities and differences. The main question of this article is that how much the abovementioned poets look at "The Song of the Reed" while talking about the reed.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

اسوار، موسی. 1380ش، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ(پیشگامان شعر امروز عرب)،چ1، تهران: سخن.

بیاتی، عبدالوهّاب. 1995م، الأعمال الشعریة، ج1، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

بیضون، حیدر توفیق. 1991م، محمود درویش شاعر الأرض المحتلة، ط1، بیروت: دار الکتب العلمیة.

جعفری تبریزی، محمدتقی. 1373ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمد بلخی، تهران: اسلامی.

جبر، جمیل. 1983م، جبران فی عصره وآثاره الادبیّة والفنیة، ط1، بیروت: مؤسسه نوفل.

جبران، جبران خلیل. 1994م، المجموعة الکاملة المؤلّفات، تقدیم جمیل جبر، ط1، بیروت: دار الجیل.

حاوی، خلیل. 1993م، المجموعة الکاملة، ط1، بیروت: دار العودة.

درویش، محمود. 1983م، دیوان، ج2، بیروت- لبنان: دار العودة.

دسوقی، شتا ابراهیم. 1996م، مثنوی جلال الدین مولوی، ج1، قاهره: المجلس الأعلی الثقافیة.

دهخدا، علی اکبر. 1383ش، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1386، نردبان شکسته، چ3، تهران: سخن. 

زمانی، کریم. 1377ش، شرح جامع مثنوی معنوی، چ4، ج1، بی‌جا: اطلاعات.

شفیعی کدکنی، محمّدرضا. 1380ش، شعر معاصر عرب، چ1، تهران: سخن.

شیمل، آنه ماری. 1386ش، شکوه شمس سیری در افکار مولانا، ترجمه حسن لاهوتی، چ1، تهران: علمی و فرهنگی

عزام، عبدالوهّاب. 1946م، فصول من المثنوی، قاهره: موسسه هنداوی للتّعلیم والثّقافة.

عنایت خان. 1998م، ید الشّعر؛ خمسة شعراء متصوّفة من فارس، ترجمة عن الانکلیزیة وقدّم له د. عیسی علی العاکوب، دمشق: دار الفکر.

فروزانفر، بدیع الزّمان. 1375ش، شرح مثنوی شریف، چ7، تهران: زوّار.

کفافی، محمد عبدالسلام. 1966م، مثنوی جلال الدّین الرومی شاعر الصوفیّة الاکبر، بیروت: المکتبة العصریة.

مجیب المصری، حسین. 1955م، دیوان شمعة وفراشة، قاهره: مکتبة الجامعة.

مولوی بلخی. 1365ش، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، چ4، ج1، تهران: مولی.

ناجی، ابراهیم. 1980م، دیوان، بیروت: دار العودة.

 

مقالات

بهجت، أحمد. 1395ق، «مثنوی جلال الدّین الرومی»، مجلة منبر الاسلام، العدد 7، صص181-179.

بهیج علی غریب. 1977م، «شخصیّات عربیة: ابراهیم ناجی شاعر الحبّ والاطلال»، مجلة الجدید،العدد127، صص21-19.

پروینی، خلیل. 1389ش. «نظریه ادبیات تطبیقی اسلامی»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی،صص 80-55.

عابدی جزینی، مهدی. صیف 1393ش، «تأثیر الرمزیّة الشّعر الفارسی وأنماطه الشّکلیّة فی شعر حسین مجیب المصری»، مجلة اضاءات نقدیة، السنة الرابعة، العدد14، صص 135-115.

عبد الموجود، عبد الحافظ. 1367ق)، «دراسات التحلیلیة: جلال الدین رومی»، مجلة الرسالة، العدد 795، صص1097-1095.

عقّاد، عامر. 1383ق، «صوفی شاعر و شاعر صوفی لحظات مع صاحب المثنوی»، مجلة منبر الاسلام، العدد1، صص 129-127.

مقدم متقی، امیر. 1390ش، «ظاهرة الغاب فی الشعر العربی الرومانسی»، مجلة الجمعیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، العدد20، صص 61-84.