مقایسه اشعار مشاهیر آذربایجانی در عرفان و تصوف

محورهای موضوعی : شعر

فاطمه بیگم سیدعصایی ¹ , سید مجید تقوی ²

1 - دانشجوی دکتری ادب غنایی
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

تاریخ دریافت : 1398/05/25 تاریخ پذیرش : 1398/05/25 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در ارتباط با شناخت هنروری حافظ و نظامی در استفاده از معانی مجازی در کاربرد اصطلاحات عارفانه و خلق اشعار عرفانی به بررسی سروده‌های غزلی مشاهیر قرن ششم نیز پرداخته شد تصوف نظری و عرفان مدرسی آمیخته با آراء فلسفی و کلام، شاهکارهای بزرگ شعر عرفانی سنایی آغازگر عرفان، خاقانی و نظامی در وسعت معنایی گسترده رقم خورد که موجب تکامل بلندای عرفان با ترکیب‌های مناسب و ارتقاء معنا شد، گویی تصوف قرن شش خاقانی و نظامی را بر دروازه این مسلک با تأسی از سنایی نشاند. در این مقاله از خاقانی و نظامی با آوردن اصطلاحات در عبارات معمولی و سخن ناگفتن از وصال حقیقی در ابتدای ورود وادی شوریدگان است. شیوه سخن در شعر خاقانی در عین آراستگی از تکلف خالی نیست. خاقانی و نظامی هر دو با استفاده از طرزی توانا در آفرینش ترکیبات بدیع چون پیر مغان و دیر مغان با تعبیری دلنشین و عارفانه خلقی جدید و معجزگون را در سخن از خود به یادگار گذاشته‌اند و همچون چراغی فراسوی ادوار بعد در بدل عرفان شرعی به نظری نقشی ارزنده ایفا نموده‌اند.

چکیده انگلیسی:

Many studies on odes and verses by famous poets of sixth century have been done relating Hafez and Nizami's art of applying figurative meanings in mystical poetries. The present article is on the beginning path of berserks; it offers expressions in usual phrases and sentences about beloved's real patcher. Khaqani's speaking and versing method is straight. Khaqani and Nizami both were capable to create rhetoric combinations such as Moqan's elder with a pleasant and miraculous accent and play as a light for next generations.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

اسلامی ندوشن، محمدعلی. 1382ش، از رودکی تا بهار، درباره بیست و دو شاعر بزرگ ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات نغمه.

اشرف زاده. 1382ش، عطار و دیگران، چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.

بهار، محمدتقی. 1382ش، بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

حمیدیان، سعید. 1376ش، گنجینه حکیم نظامی گنجه­ای، به تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ اول، تهران: نشر قطره.

خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل بن علی نجّار. 1357ش، تحفة العراقین، به تصحیح یحیی قریب، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل بن علی نجّار. 1382ش، دیوان، به کوشش ضیاء الدین سجادی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات زوار.

خبره زاده، علی اصغر. 2536ش، ادب و اندیشه، چاپ اول، تهران: انتشارات آبان.

ذوالفقاری، حسن. 1394ش، یکصد منظومه عاشقانه فارسی، چاپ دوم، تهران: نشر چرخ.

زرین کوب، عبدالحسین. 1363ش، سیری در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات نوین.

سجادی، سید ضیاء الدین. 1378ش، مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.

شمیسا، سیروس. 1382ش، سبک شناسی شعر، چاپ نهم، تهران: انتشارات فردوس.

صفا، ذبیح الله. 1367ش، تاریخ ادبیات در ایران از میانه قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم، ج2، چاپ هشتم، تهران: انتشارات فردوس.

عمید زنجانی، عباسعلی. 1366ش، پژوهشی در پیدایش و تحولات تصوف و عرفان، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

غنی، قاسم. 1388ش، تاریخ تصوف در اسلام، چاپ اول، تهران: انتشارات زوار.

فروزانفر، بدیع الزمان. 1350ش، سخن و سخنوران، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.

معین، محمد. 1384ش، مزدیسنا و ادب پارسی، به کوشش مهدخت معین، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مؤتمن، زین العابدین. 1364ش، شعر و ادب فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زرین.

نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤید. 1338ش، دیوان قصاید و غزلیات نظامی گنجوی، به کوشش سعید نفیسی، چاپ اول، تهران: کتابفروشی فروغی.

نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤید. 1381ش، کلیات نظامی گنجوی، مطابق با نسخه تصحیح شده وحید دستگردی، چاپ اول، تهران: نشر پیمان.

یوسفی، غلام حسین. 1392ش، چشمه روشن دیداری با شاعران، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات علمی.

 

 

 

Eslamie Nadoshan, Mohammad Ali (1382), from Rudaki to Bahar, about twenty two great Iranian poets, 1^st ed. Tehran. Naghmeh pub.

Ashrafzadeh (1382), Attar and et al. Mashhad, Islamic Azad University Press

Bahar, Mohammad Taghi (1382), Bahar and Persian Literature, by the efforts of Mohammad Golbnan, Science and Culture Publishing, 3^rd edition, Tehran.

Hamidian, Sa'id, (1376), Nizami's Treasure, edited by Hassan Vahid Dastgerdi, 1^st ed. Ghatreh Pub, Tehran.

Khaghani Shervani, Afzalodin Badil Ibn Ali Najjar, (1357), Tohfa Al-Araqin, Edited by Yahya Qarib, 2^nd ed. Amir Kabir Pub, Tehran.

Khaghani Shervani, Afzalodin Badil Ibn Ali Najjar (1382), Divan, by attempt of Zia Al Din Sajjadi, 7^th ed. Zavar Pub, Tehran.

Khabar Zadeh, Ali Asghar, (2536), Literature and Thought, 1^st ed. Aban Pub, Tehran.

Zolfaghari, Hasan, 1394, One hundred Persian romantic poems, 2^nd ed. Charkh pub. Tehran.

Zarrin Koub, Abdolhossein (1363), "A Study on Persian Poetry", 1^st ed. Novin Pub. Tehran.

Sajjadi, Seyyed Ziauddin (1378), An Introduction to the Basics of Sufism and mysticism, 7^th ed. SAMT Pub, Tehran.

Shamisa, Sirous (1382), Stylistics of Poetry, 9^th ed. Ferdows Pub, Tehran.

Safa, Zabihollah (1367), History of Literature in Iran from the Middle of the 5th Century to the Beginning of the 7th Century, 2nd ed. Ferdows Pub.Tehran.

Amid Zanjani, Abbas Ali (1366), A Study on the Origins and Transformations of Sufism and Sufism, 1st ed. Amir Kabir Pub, Tehran.

Ghani, Qasim (1388), "The History of Sufism in Islam", 1st ed., Zavvar Pub, Tehran.

Forouzanfar, Badi'-Al Zaman (1350), Speech and Speakers, Kharazmi Pub, 2nd ed. Tehran.

Moein, Mohammad (1384), Zoroastrianism and Persian literature, by Mahdokht Moein's efforts, 4^th ed. Tehran University Press, Tehran.

Mo'tamen, Zain al-Abedin (1364), Persian Poetry and Literature, 2^nd ed. Zarrin Pub. Tehran.

Nizami Ganjavi, Abu Mohammad Ilyias Ibn-Yusuf Ibn zaki Ibn Mo'yid (1338), Ganjavi sonnets and Odes Diwan, by the efforts of Saeed Nafisi, Foroughi Bookstore, 1^st ed. Tehran.

Nizami Ganjavi, Abu Mohammad Ilyias Ibn-Yusuf Ibn zaki Ibn Mo'yid, (1381), Complete Works of Nizami, Corrected by Vahid Dastgerdi, Peyman Pub. 1^st ed. Tehran.

Yousefi, Gholam Hossein, (1392), A Bright Spring with Poets, 13^th ed. Elmi Pub, Tehran.