تطبیق جدایی دین و سیاست از نگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی و سعدی شیرازی

محورهای موضوعی : شعر

نبی اله اراضی جمکرانی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، ایران)
محمدرضا شریفی ² (استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ایران)
سعید خیرخواه برزکی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/16 تاریخ پذیرش : 1399/09/16 تاریخ انتشار : 1399/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

اگرچه به اعتقاد برخی، ادبیات پارسی بعد از ورود اسلام به سرزمین ایران دو قرن سکوت را در پی داشت اما سیاست و اندیشه ایرانشهری همچنان روند حرکت خود را طی کرد. کسانی که امپراطوری ایران را به دست آوردند، با ساختار حکومتِ نو، آشنایی نداشته، لذا برای حکومت بر سرزمین‌های در اختیار، مجبور به بهره مندی از ساختار نظام سیاسی این امپراطوری بودند. آثاری که به عنوان سیاستنامه نوشته می‌شد، روش حکومت داری را به صورت مستقیم و غیر مستقیم به حاکمان تازه وارد آموزش می‌داد. شاهنامه فردوسی را می‌توان نمونه‌ای از این سیاستنامه‌ها دانست. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی، جدایی یا پیوستگی دین از سیاست را از نگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، به عنوان موضوعی پر چالش در عرصه سیاسی کشور بررسی کرده است. فردوسی دین و سیاست را دوتافته در هم طنیده می‌داند که پادشاهی بدون دینداری و دینداری بدون حمایت پادشاهی را غیر ممکن می‌داند؛ دین از نگاه شاهنامه همان اعمال نیک و بد نیاکان بشری به حساب می‌آید که معنای اسطوره را در پی دارد اما به صورت مستقیم به دلیل بار معنایی اسطوره این واژه در شاهنامه کاربرد ندارد.

چکیده انگلیسی:

Although some believe that Persian literature after the entry of Islam to Iran led to "two centuries of silence", the politics and thought of Iranshahri continued to pass its way. Those who gained the Persian Empire were unfamiliar with the structure of the new government, so they had to take advantage of the structure of political system of the empire to rule over the territories at their authority. Works that were written as a "Siyasatnameh" taught directly and indirectly the new rulers of governing. Ferdowsi's "Shahnameh" can be considered as an example of these policies. This analytical-descriptive study has examined the "separation or connection of religion with politics" from the perspective of Hakim Abolghasem Ferdowsi, as a challenging topic in the political arena of the country. Ferdowsi considers religion and politics as intertwined, which considers a kingdom without religiosity and a religion without the support of a kingdom impossible; From the point of view of "Shahnameh", religion is considered as the good and bad deeds of human ancestors, which has the meaning of myth, but it is not used directly in "Shahnameh" due to the semantic burden of myth.

منابع و مأخذ:

اسلامی، روح الله. 1397ش، سیاستنامه سعدی، تهران: انتشارات تیسا.

آشوری، داریوش. 1390ش، دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید.

تکمیل همایون، ناصر. 1388ش، حقوق و سیاست، از عقوبت سیاست تا بهشت دموکراسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

خاقانی شروانی، افضل الدین بدیل. 1388ش، دیوان اشعار، ضیاء الدین سجادی، تهران: انتشارات زوّار.

خُلدانی،آصف. 1396ش، تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان و شاهنامه فردوسی، تهران: انتشارات ققنوس.

دبیرسیاقی، محمد. 1388ش، برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر، تهران: نشر قطره.

رستگار فسایی، منصور. 1357ش، حکمت عملی از نظر سعدی، ناصرالدین شاه حسینی.

رضی، هاشم. 1396ش، اوستا کهن‌ترین گنجینه مکتوب ایران باستان، تهران: انتشارات بهجت.

زرشناس، شهریار. 1398ش، واژه نامه سیاسی- فرهنگی، قم: نشر معارف.

سعدی، مصلح الدین. 1384ش، کلیات به تصحیح محمد علی فروغی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوار.

سعدی، مصلح الدین. 1387ش، بوستان، غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی.

سعدی، مصلح الدین. 1391ش، کلیات سعدی، تهران: انتشارات آدینه سبز.

شمیسا، سیروس. 1396ش، شاهِ نامه‌ها، تهران: انتشارات هرمس.

طباطبایی، جواد. 1392ش، خواجه نظام الملک طوسی گفتار در تداوم فرهنگ ایرانی، تهران: انتشارات مینوی خرد.

عطار نیشابوری، فریدالدین. دیواناشعار، م.درویش، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.

فردوسی، ابوالقاسم. 1395ش، شاهنامه، تهران: فرهنگ و قلم.

گوبینو، آرتور. 1392ش، تاریخ ایرانیان دوره باستان، ابوتراب خواجه نوریان، تهران: سپهر ادب.

هینلز، جان. 1397ش، شناخت اساطیر ایران، ژاله آموزگار- احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه.

یاحقی، محمدجعفر. 1394ش، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: نشر فرهنگ معاصر.

 

مقالات

اسلامی، روح الله. 1397ش، «سیاستنامه و اندیشه سیاسی ایرانشهری»، مجله سیاستنامه، تهران، شرکت هم میهن فارس، صص163- 176.

Eslami, Ruhollah. 2018, Saadi Policy, Tehran: Tisa Publications.

Assyrian, Darius. 2011, Political Encyclopedia, Tehran: Morvarid Publications.

Takmil Homayoun, Nasser. 2009, Law and Politics, from the Punishment of Politics to the Paradise of Democracy, Tehran: Allameh Tabatabai University.

Khaghani Shervani, Afzaluddin Badil. 2009, Poetry Divan, Ziauddin Sajjadi, Tehran: Zovar Publications.

Kholdani, Asef, 2017, Ancient Iranian History and Culture and Ferdowsi's Shahnameh, Tehran: Ghoghnus Publications.

Dabirsiyaghi, Mohammad 2009, Converting Ferdowsi's Shahnameh narrative into prose, Tehran: Qatreh Publishing.

Rastegar Fasaei, Mansour. 1978, practical wisdom from Saadi's point of view, Nasreddin Shah Hosseini.

Razi, Hashem. 2017, Avesta, the oldest written treasure of ancient Iran, Tehran: Behjat Publications. Zarshenas, Shahriar. 2019, Political-Cultural Glossary, Qom: Maaref Publishing.

Saadi, Moslehuddin 2005, Generalities edited by Mohammad Ali Foroughi, second edition, Tehran: Zavar Publications.

Saadi, Moslehuddin 2008, Bustan, Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Kharazmi Publications.

Saadi, Moslehuddin 2012, Saadi Generalities, Tehran: Adineh Sabz Publications.

Shamisa, Sirus. 2017, Shahnameh, Tehran: Hermes Publications.

Tabatabai, Javad 2013, Khajeh Nezam-ol-Molk Tusi Speech in the Continuation of Iranian Culture, Tehran: Minavi Kherad Publications.

Attar Neyshabouri, Fridaldin. Poetry Divan, M. Darvish, Tehran: Javidan Publishing Organization. Ferdowsi, Abolghasem 2016, Shahnameh, Tehran: Farhang and Ghalam

Gobineau, Arthur. 2013, History of the Iranians of the Ancient Period, Aboutrab Khajeh Nourian, Tehran: Sepehr Adab.

Hinels, John. 2018, Recognition of Iranian Mythology, Jaleh Amoozgar - Ahmad Tafazli, Tehran: Cheshmeh Publishing.

Yahaqi, Mohammad Jafar 2015, Culture of Myths and Stories in Persian Literature, Tehran: Publishing of Farhang Moaser.

 Articles

Eslami, Ruhollah. 2018, "Policy and Political Thought of Iranshahri", Siyasatnameh Magazine, Tehran, Fars Homeland Company, pp. 163-176.