آیین پذیرایی از مهمان در شاهنامه فردوسی و اودیسه هومر
محورهای موضوعی : شعر
اسفندیار نریمانی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
شاهنامه فردوسی و اودیسه هومر دو نمونه از کهن‌ترین و نام‌آورترین حماسه‌های جهان و نمایش‌گر بسیاری از آیین‌های ایرانیان و یونانیان باستان هستند. آیین پذیرایی و نکوداشت مهمان یکی از آیین‌هایی است که برگزاری شایسته و درست آن، در میان مردمان دو سرزمین بسیار مهم بوده است و اجرای مراحل مختلف آن چون استقبال، شستن دست‌ها، چیدن خوان، به گرمابه بردن، آماده کردن بستر، بدرقه و... با دقت و ظرافت صورت می‌گرفت. در شاهنامه مراحل مختلف پذیرایی از مهمان با خرده‌بینی، گستردگی و تشریفات بسیار برگزار می‌شود. در شاهنامه بسته به آنکه میزبان یا میهمان، پادشاه، شاهزاده یا پهلوان باشد، این آیین به گونه‌ای دیگر بر پا می‌شود. این آیین در نزد یونانیان حتی جنبه سپند و مینوی داشته و با اساطیر و باورهای کهن آنان در پیوند بوده است. در این جستار ما با یادکرد نمونه‌هایی از پنج داستان شاهنامه فردوسی(فریدون، منوچهر، سیاوش، رستم و سهراب، رستم و اسفندیار) و نمونه‌هایی از اودیسه به سنجش و بررسی چگونگی برگزاری این آیین در این دو اثر پرداخته‌ایم.
Ferdowsi's "Shahnameh" and Homer's "Odyssey" are two samples of the world's oldest and most famous epics and represent many of the ancient Iranian and Greek traditions. The guests’ reception is one of the rituals that has been very important among the people of two lands and its various stages such as welcoming, washing the hands, decorating (food) table, taking to the bathroom, preparing the bed, convoying and so on which were done with special care and delicacy. Various stages of entertaining and guests’ reception are held with a lot of optimism ceremonies widely in “Shahnameh”. In the mentioned book, depending on the host or guest, the king, the prince or the hero, this tradition is performed in a different way. According to the Greeks, this religion even had the aspect of Sepand and Minovi and was associated with their ancient myths and beliefs. This paper, reviewes examples from five stories in "Shahnameh" by Ferdowsi (Fereidoon, Manouchehr, Siavash, Rostam and Sohrab, Rostam and Esfandiar) and examples from "Odyssey to check the tradition of guests’ serving.
حسینی. زهرا. 1388ش، اسطوره و جلوه‌های اساطیری در شاهنامه فردوسی، تهران: حق شناس.
خالقی مطلق، جلال. 1388ش، سخن‌های دیرینه، به کوشش علی دهباشی، جلد 3، تهران: افکار.
سید صادق، سید محمود و سید عمادالدین موسوی. 1391ش، آداب و آیین در شاهنامه، تهران: پژوهش‌های ادبی. انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی.
صفا، ذبیح الله. 1369ش، حماسه سرایی در ایران، جلد5، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم. 1379ش، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: دایرة المعارف اسلامی.
نوروزی پناه، علی. 1368ش، فردوسی و هومر، تهران: چیستا، شماره 64.
هومر. 1379ش، اودیسه، ترجمه میر جلال الدین کزازی، تهران: مرکز.
_||_Ferdowsi, Abolqasem (2000) Shahnameh. Proofread by Jalal Khaleqi Motlaq. Tehran. Islamic Encyclopedia
Homer, (2000). Odyssey. Translated by Mirjalal al-Din Kazzazi. Tehran. Central
Hosseini. Zahra. (2009). Myth and mythological manifestations in Ferdowsi’s Shahnameh. Tehran. Haghshenas
Khaleqi Motlaq. Jalal (2009). Ancient Words. An Attempt by Ali Dehbashi. Tehran. Afkar, Vol. 3
Noroozi Panah, Ali. (1989). Ferdowsi and Homer. Tehran. Chista. No. 64
Safa, Zabihollah. (1990). Epic Storytelling in Iran. Tehran. Amir Kabir. Vol. 5
Seyyed Sadeq, Seyyed Mahmoud and Mousavi, Seyyed Emad al-Din. (2012). Rites and Rituals in Shahnameh. Tehran. Literary Research. Shahid Beheshti University Scientific Association of Persian Language and Literature
