نماد حیوانی شیر در مذهب و اساطیر ایران باستان و ادبیات منظوم فارسی

محورهای موضوعی : شعر

مژگان نیکویی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران)
علیرضا قوجه زاده ² (استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران)
معصومه خدادادی مهابادی ³ (استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/23 تاریخ پذیرش : 1399/06/23 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در ادبیات هر قومی شگردهای مختلفی برای جلب توجه خواننده و تأثیرگذاری بجا به کار گرفته می‌شود. یکی از این شیوه‌های ادبی کاربرد نماد و سمبل در متون نظم است تا نویسنده با زبانی نمادین و غیر مستقیم هدف مورد نظر خود را به خواننده انتقال دهد. استفاده از نماد حیوانات یکی از این موارد است که به شکل گسترده برای بیان مطلبی و توجیه هدفی و یا القای باوری خاص به کار برده می‌شود. در این مقاله به بررسی نماد حیوانی شیر می‌پردازیم. تا کنون نماد شیر در تاریخ و هنر و ادبیات مورد پژوهش واقع شده است؛ اما وجوه عرفانی و دینی این نماد کم‌تر مورد توجه واقع شده است. هدف مقاله حاضر بررسی این نماد از وجوه دینی و عرفانی و ادبی می‌باشد، تا با تکیه بر یافته‌های علمی بتوان خواننده را به درک درستی از نمادهای حیوانی شیر رهنمون شد.

چکیده انگلیسی:

In the literature of each ethnic group, different techniques are used to attract the reader's attention and influence. One of these literary methods is the use of symbol in symbolic texts so that the author conveys his intended purpose to the reader in symbolic and indirect language. The use of animal symbols is one of the cases that is most widely used for expressing and justifying a goal or instilling a particular belief. In this article, we examine the animal symbol of the lion. So far, the symbol of the lion has been studied in history, art and literature; But the mystical and religious aspects of this symbol have received less attention. The purpose of this article is to study this symbol from religious, mystical and literary aspects, so that the reader can be guided to understand the animal symbols of the lion based on scientific findings.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

اسدی طوسی. 1389ش، گرشاسب نامه، تصحیح: حبیب یغمایی، ویراستار: پرویز یغمایی، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب.

تسلیمی، علی. 1391ش، رباعی‌های خیام و نظریه کمیّت زمان، چاپ نخست، تهران: کتاب آمه.

حافظ، شمس الدین محمد. 1382ش، دیوان حافظ، به اهتمام علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی، چاپ سوم، تهران: انتشارات زوّار.

رودکی. 1391ش، دیوان رودکی، توضیح و نقد و تحلیل اشعار: کامل احمدنژاد، ویراستار: محمد نجاری، سیاوش مرشدی، چاپ اول، تهران: کتاب آمه.

سعدی. 1375ش، بوستان سعدی، تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

شاه نعمت الله ولی. 1393ش، دیوان اشعار، مصحح: عزیز الله علیزاده، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس.

عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد. 1386ش، منطق الطیر، به اهتمام سید صادق گوهرین، چاپ بیست و چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

فردوسی. 1390ش، شاهنامه، چاپ پنجم، تهران: انتشارات هرمس.

مولوی، جلال الدین محمد بن محمد. 1396ش، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد الف. نیکلسون، چاپ هفتم، تهران: انتشارات هرمس.

نظامی گنجه‌ای. 1376ش، مخزن الأسرار، تصحیح و حواشی: حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ دوم، تهران: نشر قطره.

 

مقالات

رشیدی، هدایت. بهار و تابستان1392ش، «نمادهای جاندار در قرآن»، مجله مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال چهل و پنجم، شماره پیاپی90، صص 88-65.

فاتحی، سیّدحسن و مرتضی قائمی، بی بی راحیل سنسبلی. 1395ش، «یادکرد حیوانات در نهج‌البلاغه؛ کارکرد حقیقی و تصویرآفرینی هنری»، دوفصلنامه علمی پژوهشی کتاب قیّم، سال ششم، شماره چهاردهم.

The Holy Quran.
Approach to rhetoric.
Asadi Tusi. 2010, Garshasbnameh, Edited by: Habib Yaghmaei, Editor: Parviz Yaghmaei, Second Edition, Tehran: Donyaye Ketab
Taslimi, Ali 2012, Khayyam's quatrains and the theory of quantity of time, first edition, Tehran: Ameh book.
Hafez, Shamsuddin Mohammad 2003, Hafez Divan, by Allameh Mohammad Qazvini and Dr. Ghasem Ghani, third edition, Tehran: Zavar Publications.
Rudaki. 2012, Roudaki Divan, Explanation, Critique and Analysis of Poems: Kamel Ahmadinejad, Editor: Mohammad Najjari, Siavash Morshedi, First Edition, Tehran: Ameh Book.
Saadi. 1996, Saadi Bustan, correction and explanation: Gholam Hossein Yousefi, fifth edition, Tehran: Kharazmi Publishing Company.
Shah Nematullah Wali. 2014, Poetry Divan, Editor: Azizullah Alizadeh, First Edition, Tehran: Ferdows Publications.
Attar Neyshabouri, Sheikh Farid al-Din Muhammad. 2007, Mantiq al-Tair, by Seyed Sadegh Goharin, 24th edition, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
Ferdowsi. 2011, Shahnameh, fifth edition, Tehran: Hermes Publications.
Movlavi, Jalaluddin Muhammad bin Muhammad 2017, Masnavi Manavi, edited by Reynold A. Nicholson, seventh edition, Tehran: Hermes Publications.
Nezami Ganjei. 1997, Makhzan Al-Asrar, correction and margins: Hassan Vahid Dastgerdi, by Saeed Hamidian, second edition, Tehran: Qatreh Publishing.

 

Articles
Rashidi, Hedayat. Spring and Summer 2013, "Living Symbols in the Qur'an", Journal of Islamic Studies: Quran and Hadith Sciences, Forty-fifth Year, Consecutive Issue 90, pp. 88-65
Fatehi, Seyed Hassan and Morteza Ghaemi, Bibi Rachel Sunsabli. 2016, "Mentioning animals in Nahj al-Balaghah; Real Function and Artistic Illustration ", Qayem Book, Scientific and Research Bi-Quarterly, Year 6, Number 14.