بازتاب صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) در آثار عطار نیشابوری
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیعلی ابوعلی 1 , محمد شفیعی 2 , حسن شعبانی آزاد 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران
2 - استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران
کلید واژه: عرفان, قرآن, تقوا, امامت, لیلة المبیت,
چکیده مقاله :
عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی در آثارش به مدح امام علی(ع) پرداخته است. عطار نیشابوری در آثار خویش در برشمردن صفات و سیره قرآنی امام علی(ع) اظهار ناتوانی کرده، شجاعت و دلاوری ایشان را بی همتا، وجود دین و دنیا را از وجود پربرکت ایشان دانسته و او را سرچشمه فضائل و نیکی‌ها می‌داند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای به بررسی برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که سند قرآنی دارند، در آثار ایشان می‌پردازیم. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر برخی از صفات و سیره امام علی(ع) که عطار در آثارش به آن‌ها پرداخته عبارت‌اند از اخلاص و تقوای امام، ذکر داستان لیلة المبیت، بخشیدن انگشتر در نماز به سائل، عظمت مقام امام علی(ع)، وارث و برادر انبیای الهی، امامت امام علی(ع) و مسأله جانشینی و شفا دادن امام.
Attar Neyshabouri, one of the famous poets of Persian literature in the seventh century, has included mystical themes extensively in his works. Despite having the Shafi'i religion, he has praised Imam Ali (as) in his works. In his works, Attar Neyshabouri has expressed his inability to enumerate the attributes and Qur'anic practices of Imam Ali (AS), considers his courage and bravery as unique, considers the existence of religion and the world as his blessed existence, and considers him as the source of virtues. In this article, with a descriptive-analytical method based on library information, we examine some of the attributes and manners of Imam Ali (AS) who have a Quranic document in his works. Based on the findings of the present study, some of the attributes and practices of Imam Ali (AS) that Attar has dealt with in his works are Imam's sincerity and piety, mentioning the story of Laylat al-Mobit, giving a ring to prayer, the greatness of Imam Ali (AS), heir and the brother of the divine prophets, the Imamate of Imam Ali (AS) and the issue of succession and healing of the Imam.
کتابنامه
اسماعیلی، رضا. 1395ش، ویژگی‌های شعر آیینی و فاطمی، تهران: مهتاب.
جوادی آملی، عبدالله. 1393ش، تفسیر تسنیم، چاپ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء.
دوانی، علی. 1348ش، علی(ع) چهره درخشان اسلام، چاپ پنجم، تهران: انتشارات حقایق.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1383ش، زبور پارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگه.
صنعتی نیا، فاطمه. 1349ش، مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی عطار، گیلان: انتشارات زوار.
طباطبائی، محمد حسین. 1363ش، المیزان، چاپ بیست و یکم، قم: انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین. 1374ش)، تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1298ش، اسرارنامه، تهران: بی نا.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1323ش، مظهر العجائب ومظهر الأسرار، تهران: بی نا.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1354ش، مصیبت نامه، تهران: کتابخانه مرکزی.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1355ش، الهی نامه، چاپ اول، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1373ش، منطق الطیر، نسخه خطی، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1381ش، دیوان، به کوشش منصور جهانگیر، چاپ چهارم، تهران: انتشارات نوبهار.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1381ش، منطق الطیر، به کوشش داود رواسانی، تهران: انتشارات خاشع.
عطار نیشابوری، فرید الدین. 1384ش، اسرارنامه، به کوشش محمد حسین مجد، تهران: انتشارات خاشع.
قرائتی، محسن. 1388ش، تفسیر نور، چاپ اول، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محدثی خراسانی، زهرا. 1388ش، شعر آیینی و تأثیر انقلاب اسلامی بر آن، تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
نوروزی، بتول. 1383ش، از ملک تا ملکوت، تهران: انتشارات سرافراز.
مقالات
احمدی بیغش، خدیجه و طاهره محسنی. 1397ش، «فلسفه وجود و ویژگی‌های امام از دیدگاه تفاسیر فریقین»، فصلنامه مطالعات قرآنی دانشگاه آزاد جیرفت، دوره 9، شماره 35.
امیری خراسانی، احمد. 1379ش، «سیمای امام علی(ع) در شعر خواجوی کرمانی»، مجله فرهنگ، شماره 33- 36.
تقی نژاد، مهین پری. 1395ش، «سیمای امام علی علیه السلام در ادبیات عرب و پارسی»، مجله تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال سوم، شماره 7.
زارع، آفرین و مرضیه کهندل جهرمی. 1390ش، «سیمای امام علی(ع) در قصیده عینیه عبدالباقی العمری»، مجله پژوهشنامه علوی، سال دوم.
زارع، آفرین. 1390ش، «بررسی سیمای امام علی و خلافت ایشان در قصیده جلجلیه عمرو عاص»، مجله سفینه، شماره 30.
عرب، عباس و شیرین سالم. 1391ش، «سیمای امام علی(ع) در اشعار سید حمیری»، مجله لسان مبین، شماره 8.
مرادی، ایوب و سارا چالاک. 1389ش، «سیمای امام علی علیه السلام در شعر سنایی»، مجله نامه پارسی، شماره 53.
نیساری تبریزی، رقیه. 1385ش، «سیمای امام علی در مثنوی معنوی»، مجله ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 3.
_||_Ismaili, Reza 2016, Characteristics of Ritual and Fatimid Poetry, Tehran: Mahtab.
Javadi Amoli, Abdullah 2014, Tafsir Tasnim, fourth edition, Qom: Esra Publishing Center.
Davani, Ali 1969, Ali (AS) The Brilliant Face of Islam, Fifth Edition, Tehran: Haghayegh Publications. Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2004, Persian Zivar, Second Edition, Tehran: Agha Publications. Sanati Nia, Fatemeh. 1970, source of stories and allegories of Masnavi Attar, Gilan: Zavar Publications.
Tabatabai, Mohammad Hussain 1984, Al-Mizan, 21st edition, Qom: Islamic Publications.
Tabatabai, Mohammad Hussein (1995), Tafsir Al-Mizan, Translator: Mohammad Baqer Mousavi, Fifth Edition, Qom: Qom Seminary Teachers Association, Islamic Publications Office.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 1298, Asrarnameh, Tehran: Bina.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 1944, The Manifestation of Wonders and the Manifestation of Mysteries, Tehran: Bina.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 1975, Mosibatnameh, Tehran: Central Library.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 1976, Elahinameh, first edition, Tehran: Islamic Bookstore.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 1994, Mantiq al-Tair, manuscript, first edition, Tehran: University Publishing Center.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 2002, Divan, by Mansour Jahangir, fourth edition, Tehran: Nobahar Publications.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 2002, Mantiq al-Tair, by Davood Ravasani, Tehran: Khashe Publications.
Attar Neyshabouri, Fariduddin. 2005, Asrarnameh, by Mohammad Hossein Majd, Tehran: Khashe Publications.
Qaraati, Mohsen 2009, Tafsir Noor, first edition, Tehran: Cultural Center of Lessons from the Quran. Majlesi, Mohammad Baqir 1403 AH, Bahar Al-Anvar, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. Mohaddesi Khorasani, Zahra. 2009, Ritual Poetry and the Impact of the Islamic Revolution on It, Tehran: Ashura Cultural Complex.
Nowruzi, Batool. 2004, From Property to Kingdom, Tehran: Sarafraz Publications.
Articles
Ahmadi Beighash, Khadijeh and Tahereh Mohseni. 2018, "Philosophy of Existence and Characteristics of the Imam from the Perspective of Fariqin Interpretations", Quarterly Journal of Quranic Studies, Jiroft Azad University, Volume 9, Number 35.
Amiri Khorasani, Ahmad 2000, "The image of Imam Ali (AS) in the poetry of Khajavi Kermani", Farhang Magazine, No. 33-36.
Taghinejad, Mahin Pari. 2016, "The Image of Imam Ali (as) in Arabic and Persian Literature", Journal of New Research in Humanities, Third Year, No. 7.
Zare, Afarin and Marzieh Khandel Jahromi. 2011, "The image of Imam Ali (AS) in the ode of Abdul Baqi Al-Omari", Alavi Research Journal, second year.
. 1390Zaea, Afarin, 2011, "Study of the image of Imam Ali and his caliphate in the ode of Jaljaliye Omar and As", Safineh Magazine, No. 30.
Arab, Abbas and Shirin Salem. 2012, "The image of Imam Ali (AS) in the poems of Seyyed Humairi", Mobin Language Magazine, No. 8.
Moradi, Ayub and Sara Chalak. 2010, "The Image of Imam Ali (as) in Sanai Poetry", Persian Letter Magazine, No. 53.
Nesari Tabrizi, Roghayeh. 2006, "The image of Imam Ali in the Masnavi Manavi", Journal of Mystical Literature and Mythology, No. 3.
