تحلیل و اعتبارسنجی فهرست ابن عباس در ترتیب نزول سوره‌های قرآن
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
علیرضا صدرالدینی احمدیانی
1
(دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث.دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی.تهران.ایران)
مژگان سرشار
2
(استادیار گروه علوم قرآن و حدیث،دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی ،واحد علوم و تحقیات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران(نویسنده مسئول)sarshar2008@gmail.com)
مریم حاجی عبدالباقی
3
(استادیار گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشکده الهیات و معارف اسلامی ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی.تهران.ایران)
کلید واژه: فهرست ابن عباس, عصر رسالت, تقدم و تاخرآیات, ترتیب نزول سوره‌ها,
چکیده مقاله :
چکیده: برخی از مفسران و دانشمندان علوم قرآنی معتقدند تفسیر بر وفق ترتیب سوره‌ها، برترین روش فهم قرآن و خدمت بدان است؛ چون بدین وسیله می‌توان حالات و مراحل نزول را به شکلی روشن و دقیق پی گرفت و بدین ترتیب خواننده در فضای نزول قرآن و شرایط و مناسبات و غایات و مفاهیم آن قرار می‌گیرد و حکمت نزول برایش نمایان می‌شود. لذا از صدر اسلام برخی از صحابه و تابعان، درصدد جمع‌آوری قرآن بر اساس ترتیب نزول برآمدند. در این میان فهرستی که ابن عباس بنا به نقل عطاء خراسانی از ترتیب نزول سوره‌های قرآن ارایه کرده است، از اعتبار بیشتری برخوردار است.عبدالله بن عباس شاگرد ممتاز علی (ع) بوده و تفاسیری که از آیات گوناگون قرآن ارایه کرده، موقعیت ممتاز تفسیری او را نسبت به دیگر صحابه به خوبی نشان می‌دهد. در این مقاله با شواهد قرآنی، تاریخی و روایی نشان داده شده است که فهرست مذکور نیز دارای ضعف‌های بسیاری می‌باشد، و تقدم و تاخر سوره‌ها در آن فهرست با مشکلات جدی رو به رو است. در ضمن تقدم و تاخر سوره‌ها در آن فهرست، لزوما به معنای تقدم و تاخر آیات آن سوره‌ها نیست؛ برای روشن شدن این مطلب نیز چندین مثال بیان شده است.
Abstract Some commentators and scholars of Quranic sciences believe that interpreting according to the order of the surahs is the best way to understand the Quran and serve it; Because in this way, the states and stages of revelation can be clearly and accurately understood, and in this way, the reader is placed in the space of the revelation of the Quran and its conditions, relationships, purposes, and concepts, and the wisdom of the revelation is revealed to him. Therefore, from the beginning of Islam, some companions and followers tried to collect the Quran based on the order of descent. In the meantime, the list provided by Ibn Abbas based on the narration of Ata Khorasani of the order in which the surahs of the Quran were revealed is more reliable. Abdullah ben Abbas was a distinguished student of Ali (PBUH) and his interpretations of various verses of the Qur'an have a privileged position in interpretation. It shows him well compared to other Companions. In this article, it has been shown with Quranic, historical and narrative evidence that the mentioned list also has many weaknesses, and the priority and delay of the surahs in that list is facing serious problems. In addition, the precedence and backwardness of the surahs in that list does not necessarily mean the precedence and backwardness of the verses of those surahs; Several examples have been given to clarify this matter.
