تبیین علل شهرت روایت حفص از عاصم در قرائت قرآن

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

فرزانه علیزاده ¹ , سیده فاطمه حسینی میر صفی ² , سیده فاطمه حسینی میر صفی ³

1 - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، تهران، ایران
3 - دکتری تخصصی ،استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1397/11/21 تاریخ پذیرش : 1401/03/28 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: آیات قرآن, تاریخچه, راویان, اختلاف قرائت, دولت عثمانی,

چکیده مقاله :

اختلاف قرائت و میزان تاثیرگذاری آن در فهم قرآن پدیده ای است که در کنار نزاع های تاریخی، آثار انکار ناپذیری بر علوم قرآنی تا عصرحاضر داشته است. آنچه به نظر می رسد پرداختن به این موضوع را با اهمیت جلوه می دهد این است که بعد از گذشت سالها هنوز مشخص نشده، ارجحیت یافتن یک قرائت بر دیگر قرائات به چه علتی بوده است. بر این اساس، تحقیق حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه ای و رویکردی تاریخی نشان می دهد که ابهام در برخی گزارش های تاریخی مربوط به علل گسترش و ترویج برخی قرائت های خاص در جهان اسلام و شاخص شدن قرائت عاصم از روایت حفص به علت رسمی شدن این قرائت در امپراتوری عثمانی و انتشار چاپی قرآن کریم مطابق با قرائت عاصم بوده است. لذا توجه به دیگر قرائات برای گریز از مبالغه ای که برخی در مورد رواج روایت این قرائت کرده اند، ضروری است.

چکیده انگلیسی:

Differences in Quran recitation and the role of Quran recitation in understanding the book have certainly influenced the Quranic sciences to the modern age despite historical controversies. Yet, there is no consensus over the reasons for prioritizing one recitation over the others. Drawing on library studies and adopting a historical approach, the present study aimed to shed some light on the issue that ambiguity in some historical reports arises from particular Quran recitations in the Islamic world, the widespread use of Aasem’s recitation method according to  Hafs , adopted as the formal recitation method in the Ottoman Empire, and the publication of the Holy Quran based on Aasem’s recitation method. Therefore, other recitation methods should be taken into account to avoid an unfair exaggerated account of the above recitation method.  

منابع و مأخذ:

ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکمله لکتاب الصله،( 1415ق)، لبنان : دارالفکر،

ابن الندیم، الفهرست ،(1348 ق)،  مصر

ابن عساکر،علی بن حسن،تاریخ دمشق الکبیر،( 1421ق) بروت: دارالحیاءاالتراث العربی،

ابن مجاهد،ابوبکر، السبعه فی القرائات، ( 1400ق) قاهره: دارالمعارف،

أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی، أبو عبد الله ، فضائل، (1403  ق )بیروت: موسسه الرساله ،

بارانی، محمدرضا ،تاریخ امپراطوری عثمانی، (1393 )تهران:مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)،

بخاری، محمد بن اسماعیل ، التاریخ الکبیر،( 1377ق )،بیروت: دارالکتب العلمیه ؛

بغدادی، احمد بن علی،تاریخ بغدادی،(  1417ق)بیروت:دارالکتب العلمیه،

پارچه باف، کریم و دیگران، تحلیل و بررسی تقسیم بندی های ارائه شده در قرائات قرآن، ( 1391 )پژوهش های قرآن و حدیث، شماره2، پاییز و زمستان

حموده،عبدالوهاب، القرائات و اللهجات، ( 1930م  )،مصر: مکتبة النهضة المصریة

دانی،  عثمان بن سعید، التیسیر فی القرائات السبع، ( 1930ق)، بیروت: دارالکتب العلمیه،

دانی،  عثمان بن سعید، جامع البیان،(  1428ق ) امارات: جامعه الشارقه،

ذهبی ، شمس الدین، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام ،( 1413ق)، بیروت: دار الکتاب العربی ،

ذهبی ، شمس الدین، معرفه القراء،( 1416ق)، استانبول: مرکز البحوث الاسلامیه،

زنجانی، ابو عبدالله ،تاریخ القرآن، (1388 ق) بیروت

سیر تکاملی تاریخ قرآن و تفسیر محمد حیدری و دکتر یوسف فضایی، تهران بی تا

شوشتری، محمد تقی، قاموس الرجال،(1378)، قم: موسسه نشر اسلامی

شیخو، لویس، تاریخ فن الطباعة فی الشرق،( 1995)، بیروت

صدر ، سید حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الإسلام کاظمین، ( 1354ق)، بی جا،  

عجلی،احمد بن عبدالله،تاریخ الثقات،( 1405ق )،بیروت: دارالباز،

علامه حلی، حسن بن یوسف، مقدمه نویس محمود بستانی،( 1412ق)، مشهد: آستان قدس رضوی،

فضلی، عبدالهادی، القرائات القرانیه،( 1405ق)، بیروت: دارالقلم،

کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی ،( 1407ق )،  تهران: دار الکتب الإسلامیة

معرفت، محمد هادی، التمهید  فی علوم قرآن،(1388)،  قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید

مفلح القضاء، محمد احمد و اخرون، مقدمات فی علم القرائات، ( 1422ق )، عمان: دارالعمار

منصوری، عبدالله عثمان علی،علم القراءات فی الیمن، (1425ق)، الصنعا، جامعه الصنعاء

وقفی پاشا، احمد، لهجۀ عثمانی،( 1293ق)، استانبول

عبدالصبور، شاهین، تاریخ قرآن، ( 1382)،ترجمه حسین سیدی، مشهد: آستان قدس رضوی

Abdolsbur, Shahin.The History of the Qur'an, translated by Hossein Seyydi, Mashhad (2003). Astan Quds Razavi

Ahmed ibn Mohammed ibn Hanbal ibn Hilal ibn Asad al-Shaibani, Abu Abdullah. Virtues (1983).Beirut, alresale Institution.

Ajlali, Ahmed ibn Abdullah. History of trust (1985). Beirut: Dar Al-baz.

Allameh Helli, Hassan ibn Youssef. Introduction by Mahmoo Blasati(1992). Mashhad: Astan Quds Razavi.

Baghdad, Ahmed Ben Ali. Baghdad history (1996). Beirut, Dar Al-kotob Al Elmiyah.

Barani, Mohammad Reza. History of the Ottoman Empire (2014). Tehran: International Center for the Translation and Publishing of Al-Mustafa.

Bokhari, Mohamed Ben Ismail. Great History (1958). Beirut, Dar Al-kotob Al Elmiyah.

Dani, Othman ibn Said. Facilitation in the seven readings (1930). Beirut, Dar Al-kotob Al Elmiyah.

Dani, Othman ibn Said. Jameel Bayan (2007). Emirate: University of Sharjah.Dar Al-fekr.

Fadali, Abd-al-HadiQur'anic Readings (1985). Beirut: Dar al-Qalam.

Hamouda, Abdel Wahab. Readers and dialects (1930). Egypt, Egyptian Renaissance Library

Heydari, Muhammad and fazaeei, Yusuf () the evolution of the history of the Qur'an and the interpretation of. Tehran, moealefin.

Ibn Abbar, Mohammed ibn Abdullah. Supplement to the seleh book (1995). Lebanon:

Ibn al-Nadim. Al-Fahrst (1930). Egypt.

Ibn Assaker, Ali bin Hassan, History of the Great Damascus (2000). Beirut, Dar ahia Altras Al-Arabiya.

Ibn Mujahid, Abubakr. The seven in the readers (1980). Cairo: Dar Al-maarif.

Karimi, Reza. Abd alvahab, Sahrodi. Amamzade, Ahmad. Investigating the recitation of Hafs Asim in his commentary and its jurisprudential effects (based on the interpretations of Tabari, Fakhrrazi and Qarabi). (2011). Master's Thesis. Kharazmi University, Faculty of Literature and Human Sciences

Kulini, Muhammad ibn Ya`qub ibn Ishaqal-Kafi(1987). Tehran: Dar Al-kotob Al Eslamiyah.

Maaref, Majid. An Introduction to the History of the Difference of Quranic Readings(1998). Articles and reviews, 63: 7-30.  

Mansoori, Abdullah Othman Ali. Readings in Yaman (2004). Sanaa, University of Sanaa.

Marefat, Muhammad Hadi. The Preamble in Qur'anic Sciences (2009). Qom: Altmaid Publishing Cultural Institute.

Muflih al-Qudah, Muhammad Ahmad. Introductions in the science of reading (2001). Amman: Dar al- Amar.

Parckh Baf, Karim. Analysis and Interpretation of the Divide of the Holy Qur'an in the Reading of the Qur'an (2012). Quranic and Hadith research, 45(2): 19- 38.

Pishvaei, farideh & Yousefi Aghdam, Mohammad Sadegh. Investigating the document of hafz reading from asem(2015). Quranic research, 21(78): 106-127.

Sadr, Seyyed Hassan. The founder of al-Shi'a Lalum al-Islāma Kazimin(1935).

Sheikho, Louis. History of Printing Art in the East (1995). Beirut.

Shooshtari, Mohammad Taghi. Ghumaz al-Rjal (1999). Qom: Islamic Publishing Institute.

Vaghfi Pasha, Ahmad. Ottoman dialect (1876).Istanbul.

Vojdani, Saeeide. Mostafid, Hamid. Askari, Kazem. Comparison of the narration of two narrators of Assam (Hafs bin Soleyman-Abu Bakr Branch of Ben Ayash). (2009). Master's Thesis, Faculty of Osoul Al-Din. 

Zahabi, Shamsuddin. History of Islam and the obit of grandee (1993). Beirut, Dar Al-kotob Al Elmiyah.

Zahabi, Shamsuddin. Knowledge of Readers (1996). Istanbul, Center for Islamic Research.

Zanjani, Abu Abdullah. History of the Qur'an (1968). Beirut.