کاربستِ نمایه‌های تصویری در سوره‌ی مبارکه‌ی طه، بر اساس مؤلفه‌های هنری تشبیه، استعاره ومجاز

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

مالک عبدی ¹ , زهره نور محمد نهال ²

1 - دانشگاه ایلام
2 - دانشجوی دکتری زبان وادبیات عرب. دانشگاه لرستان

تاریخ دریافت : 1401/04/12 تاریخ پذیرش : 1402/08/01 تاریخ انتشار : 1402/11/01

کلید واژه: تصویرپردازی, سوره طه, استعاره ومجاز, قرآن کریم, تشبیه,

چکیده مقاله :

قرآن کریم شاهکاری بی‌بدیل و تکرار ناشدنی است که به دلیل دارا بودن مفاهیم والا که در ساختاری بی‌نظیر در دسترس همگان قرار گرفته، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. همه‌ی مفاهیم این کتاب مقدس در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارند و یکی از روش‌های زیبا‌سازی آن، تصویرپردازی هنری برای هر رویداد است تا بدین شیوه، مخاطب به درک و دریافتی بهتر از پیام قرآن برسد. بنابراین واکاوی تصویرپردازانه‌ی محتواهای قرآنی و تبیین نحوه‌ی کاربست‌ این تصاویر در القای مفاهیم هدایتگرانه ضرورتی انکارناپذیر است. در ذیل بررسی بافتهای معنایی این کتاب آسمانی به جلوه‌های خاصی از پردازشگری تصویری در سوره مبارکه طه می‌رسیم که به مدد استفاده از شگردهای هنری در قالب سطوح تشبیهی، مجازی واستعاری به شکل خاصی نمود یافته است. پژوهش حاضر با رهیافتی توصیفی- تحلیلی پس از تبیین مفهوم کلی تصویر و بیان ویژگی‌های تصاویر قرآنی درصدد بررسی ساز و کار بیانی تصویرهای هنری و عناصر ساختاری در سوره طه، به‌عنوان یکی از ابزارهای بیان آموزه‌های انسانی و اخلاقی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که برجسته‌ترین مؤلفه-های تصویرپردازی در این سوره که نقش بی‌بدیلی در چارچوب‌مندیِ مفاهیم سوره داشته‌اند در قالب تصویرگری‌های تشبیهی، استعاری و مجازی تبلور یافته است. همچنین قرآن کریم از طریق تصویرسازی ذهنی، مفاهیم انتزاعی را عینی می‌سازد تا وضوح آنها در ذهن مخاطب، بیشتر و درنتیجه تعامل مخاطب با متن بهتر گردد و در این راستا قرآن بر یک گونه‌ی خاص از تصویرسازی تکیه نمی-کند؛ بلکه از گونه‌های متنوعی از تصاویری که در درون بافت با هم در تعاملند، بهره می‌جوید.

چکیده انگلیسی:

The Holy Quran is a unique and unrepeatable masterpiece which has been under the care of researchers because of consisting magnificent meaning which in an unparalleled construction is available for everyone. All of the meanings of this Sacred Book are at the peak of fluency and eloquence, and one of its embellishment methods is artistic illustration for every event and hereby the addressee reaches to a better understanding and comprehension of the massage of The Quran. So it is necessary to study the Illustration of Quranic contents and explain the ways of applying these illustrations in instillation of its steering meanings. The present research with a descriptive-analytic approach intends to investigate, after explaining the general meaning of illustration and the characters of Quranic illustrations, the expressional modus operandy of artistic illustrations and structural elements in Surah Taaha as a one of instruments of describing human and moral doctrines. The results of our inquiry will show that the most eminent of constituents of the illustrations in this Surah consist of allegory, metaphor and imagery. The Holy Quran also makes the pure abstract meanings concrete by conceptual depicting so that they get more clarity in the mind of addressee and consequently his mutual reaction with the Holy Text becomes better and concrete. It must be mentioned that, in this direction, The Holy Quran doesn’t rely only on a specific kind of depicting but also uses different and various kinds of pictures which in the same context are in mutual reaction.