ساختارهای گفتمان‌مدار آیات مربوط به قیامت درسه جزء اول قرآن

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

الخاص ویسی ¹ (استادیار گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، ایران)
آزاده عبادی ² (دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان انگلیسی، واحدآبادان، آبادان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/06/15 تاریخ پذیرش : 1395/06/15 تاریخ انتشار : 1395/01/13

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در این پژوهش که عمدتاً متن‌محور و کیفی است، آیات مربوط به قیامت جزءهای اول تا سوم قرآن مجید از منظر تحلیل گفتمان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از پژوهش حاضر تشخیص ساختارهای گفتمان‌مدار است که هنگام سخن‌گفتن از روز قیامت به کار می‌روند و دیگر اینکه این ساختارها چه مفاهیم و حقایقی را درباره روز قیامت به مخاطب منتقل می‌کنند. در همین راستا تمام آیات مربوط به روز قیامت جزء اول تا سوم قرآن به روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. ساختارهای گفتمان‌مدار بکاررفته در این آیات عبارت بودند از تعدی، وجهیت، کنش تعهدی و جملات پرسشی با کارکرد غیرمستقیم. بررسی ساختارهای مورد نظر در این جستار به این نتایج منجر شده است: قاطعیت خداوند هنگام سخن گفتن از روز رستاخیز، هشدار و سعی در بیداری غافلان، تأکید خداوند بر سهمگین و وحشتناک بودن روز قیامت برای اخطار و هشدار به انسان‌ها، قطعی و حتمی بودن وقوع قیامت.

چکیده انگلیسی:

The present article which is almost a text – based and qualitative one has studied the verses which were Doomsday – related from first to third chapters of Holy Quran from discourse analysis point of view. The aim of the present paper is to recognize the discourse – based structures while talking about the Doomsday; another goal is that what concepts and facts would be transferred about the Doomsday by these structures. Thus all the verses relating to Doomsday from first to third chapters were studied in descriptive – analytical method. The discourse – based structures in these verses were almost outrage, promising actions and question form sentences with an indirect application. The results of the abovementioned structures survey are as follows: God’s decisiveness in talking about the Doomsday, alerting and attempting in warning the unawares, God’s emphasis the horribly of the Doomsday for the sake of warning people and certainty of the Doomsday.

منابع و مأخذ:

کتابنامه

العموش، خلود. 1388، گفتمان قرآن؛ بررسی زبان‌شناختی پیوند متن و بافت قرآن(مطالعه موردی سوره بقره)، ترجمه سیدحسین سیدی، تهران: انتشارات سخن. 

تاجیک، محمدرضا. 1379، گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.

یارمحمدی، لطف الله. 1383، گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران: انتشارات هرمس.

 

مقالات

باستانی، سوسن و مژگان دستوری. 1386، «بررسی تأثیر جنسیت در گفتمان، مطالعه موردی دو ترجمه معاصر قرآن»، فصلنامه پژوهش زنان، دوره 5، شماره 3، زمستان، صص 5-13.

رضایی، والی. 1382، «کاربردشناسی جمله‌های پرسشی در زبان فارسی»، فصلنامه زبان‌شناسی، .سال هجدهم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1382.

سیدی، سیدحسین و غلامرضا رئیسیان. 1391، «واژه به مثابه ابزار تحلیل گفتمان قرآن»، فصلنامه علوم قرآن و حدیث، سال 44، شماره 189.

فرزانه، سیدبابک. 1389، «صور جمال در ساختار جمله‌های مجهول قرآن»، صحیفه مبین، شماره 47، بهار و تابستان 1389، صص 105-86.

 

References

Fairclough, Norman (1992), Discourse and Social change, Polity: London.

 -------------------------(1995), Critical Discourse Analysis, Longman: London.

--------------------------(2001), Critical Discourse Analysis as a Method Social Scientific Research in Wodak, Ruth, Mayer, Michael, Methods of Critical Discourse Analysis, SAGE Publications Ltd: London: 121 - 139.

--------------------------(2003), Analyzing Discourse: Textual Analysis for social research, Routledge Publishing: London.

 

Johnstone, Barbara (2008), Discourse Analysis, Blackwell Publishing.

Richardson, John E (2007), Analyzing Newspapers: An Approach From Critical Discourse Analysis, Palgrave Publishing: New York

Searle. J. R. (1999) Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language,

Cambridge University Press, Cambridge, New York and  Melbourne.

Van Dijk, T. (1998) Ideology, a Multidisciplinary approach, Sage Publications LTD: London

Yule, George (2000) pragmatics, fifth edition, Oxford University.