حزن ممدوح از نگاه دین اسلام در آیات و روایات
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
محمد عالیوند
1
(کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش گرایش تعلیم و تربیت اسلامی)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
تبیین دقیق حد و مرز اندوه یکی از ضــرورت‌های جامعه اسلامی است که نقش مهمی در سلامت روح و درون انســـان دارد و این حقیقت، پژوهش در مورد آن را ضروری می‌نماید، مسأله اصلی تحقیق بررسی حزن ممدوح از دیدگاه اسلام با توجه به آیات و روایات است. در قرآن کریم، حزن و مشتقات آن ۴۲ بار به کار رفته است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و در استفاده از ابزار تحقیق به روش تحقیق کتابخانه‌ای انجام گرفته است و بر آن است تا ضمن پرداختن به مبحث شناخت حزن به بیان انواع حزن در حیطه‌های مختلف از نظر آیات و روایات بپردازد، در قرآن و روایات حزن در خصوص امــور معنوی مخصوصاً دعـا و مناجات و گریه برای مصیبت اهل بیت عصمت و طهـارت(ع)، و یادآوری آخرت توصیـه شده است و آن را موجب صفای قلب دانسته و به همراه حــزن حالتی را در انسان ایجاد می‌کند که ما از آن به حزن فرح بخش تعبیر می‌کنیم.
Accurate explanation of the limits of grief is one of the necessities of Islamic society that has an important role in the health of soul and inner of human being, and this fact makes the research necessary for it. The main issue of the research is the study of praised grief from the perspective of Islam according to verses and hadiths. In the Holy Quran, grief and its derivatives are used 42 times. This research has been conducted in a descriptive-analytical method and in the use of research tool in a library research method and it intends to express the types of grief in different areas in terms of verses and hadiths while studying the issue of recognizing grief. In the Quran and narrations, grief is recommended regarding spiritual matters, especially prayer and litany and weeping for the calamity of the Ahl al-Bayt, infallibility and purity (PBUH), and the remembrance of the Hereafter and it is considered as the purity of heart and it creates a state in man together with grief from which we interpret it as refreshing.
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله. ۱۳۸۸ش، شرح نهج البلاغه، غلامرضا لایقی، تهران: کتاب نیستان.
ابن ب‍اب‍وی‍ه، محمد بن علی. ۱۳۹۵ش، الخصال، ترجمه محمدعلی کوشا، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر.
ابن س‍ع‍د، محمد بن س‍ع‍د. ۱۳۶۵ش، الطبقات الکبیر، ترجمه م‍ح‍م‍ود م‍ه‍دوی دام‍غ‍ان‍ی، تهران: نشر ن‍و.
ابن ش‍ع‍ب‍ه، حسن بن علی. ۱۳۹۴ش، تح‍ف العقول، ترجمه محمدعلی کوشا، قم: مؤسسه علمی‌فرهنگی دار الحدیث، اداره تدوین متون ترویجی.
ابن طاووس، علی بن م‍وس‍ی. ۱۳۸۳ش، اللهوف، ترجمه عقیقی بخشایشی، قم: ن‍وی‍د اسلام.
ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
اسنوی، محمد بن حسن. 1310ش، حیاة القلوب فی کیفیة الوصول الی المحبوب، قاهره: بی نا.
انصاری، عبدالله بن محمد. 1408ق، کتاب منازل السائرین، بیروت: بی نا.
آمدی، عبدالواحد بن تمیمی. بی تا، تصنیف غرر الحکم ودرر الحکم، تحقیق مصطفی درایتی، مکتب الاعلام الاسلامی.
بقلی، روزبهان. ۱۳۶۰ش، شرح شطحیات، ج۱، هانری کربن، تهران: بی نا.
بی‍ه‍ق‍ی ن‍ی‍ش‍اب‍وری ک‍ی‍دری، محمد بن حسین. ۱۳۷۴ش، مص‍ب‍اح الشیعة وم‍ص‍ب‍اح ال‍ش‍ری‍عة، قم: م‍ؤس‍سة الام‍ام ال‍ص‍ادق(ع).
پای‍ن‍ده، اب‍وال‍ق‍اس‍م. ۱۳۹۲ش، نهج الفصاحة، ترجمه کاظم عابدینی مطلق، قم: ندای دوست.
جرجانی، علی بن محمد. ۱۴۱۱ق، التعریفات، ج۱، قاهره: بی نا.
حر ع‍ام‍ل‍ی، محمد بن حسن. ۱۳۶۴ش، وسائل الشیعة، م‍ت‍رج‍م: علی ص‍ح‍ت، تهران: ن‍اس.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. ۱۳۳۲ش، المفردات فی غریب القرآن، تهران: بی نا.
ری شهری، محمد. ۱۳۸۴ش، میزان الحکمة، چاپ پنجم، بی جا: دار الحدیث.
سب‍ح‍ان‍ی ت‍ب‍ری‍زی، ج‍ع‍ف‍ر. ۱۳۸۵ش، راه‍ن‍م‍ای حقیقت، تهران: م‍ش‍ع‍ر.
شریف الرضی، محمد بن حسین. 1414ق، نهج البلاغه، قم: هجرت.
شیخ صدوق. ۱۳۷۶ش، الأمالی، چاپ ششم، تهران: کتابچی.
طب‍رس‍ی، علی بن حسن. ۱۳۵۸ش، مجمع البیان، ترجمه و نگارش از علی کاظمی، تهران: فراهانی.
طریحی، فخرالدین بن محمد. ۱۳۶۲ش، مجمع البحرین، تهران: بی نا.
طیب، عبدالحسین. 1378ش، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
عس‍ک‍ری، سیدم‍رت‍ض‍ی. ۱۳۹۵ش، مرآة العقول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
عمید، حسن. 1358ش، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.
قرائتی، محسن. 1383ش،تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرش‍ی، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر. ۱۳۵۴ش، قام‍وس قرآن، تهران: بی نا.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن. ۱۴۰۸ق، الرسالة القشیریة، ج۱، معروف زریق و علی عبدالحمید بلطه‌جی، بیروت: بی نا.
کاشی، عبدالرزاق. ۱۳۷۹ش، لطائف الاعلام فی اشارات اهل الالهام، ج۱، مجید هادی‌زاده، تهران: بی نا.
کل‍ی‍ن‍ی، محمد بن ی‍ع‍ق‍وب. ۱۳۹۰ش، اصول الکافی، ترجمه عباس حاجیانی دشتی، قم: موعود اسلام.
مجلسی، م‍ح‍م‍د‌ب‍اق‍ر بن م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی، بی تا، بحار الانوار، تهران: بی نا.
مظاه‍ری، علی اک‍ب‍ر. ۱۳۸۸ش، از اوج آسمان، قم: پارسایان.
مقریزی، احمد بن علی. ۱۳۷۸ش، إمتاع الأسماع بما للنبی صلی‌الله علیه و سلم من الأحوال والأموال، بیروت: دار الکتب.
مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۸۲ش، برگزیده تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
موس‍وی گ‍رم‍ارودی، سیدم‍ح‍م‍دص‍ادق. 1380ش، فرهنگ ف‍ارس‍ی ع‍اش‍ورا، تهران: بی نا.
نراق‍ی، احمد بن م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی. ۱۳۶۲ش، مع‍راج ال‍س‍ع‍ادة، مش‍ه‍د: ندای اسلام.
نراق‍ی، م‍ه‍دی بن اب‍ی‌ذر. 1394ش، جام‍ع ال‍س‍ع‍ادات، ترجمه کریم فیضی، قم: قائم آل محمد(ص).
_||_
The Holy Quran.
Nahjolbalagha
Ibn Abi Al-Hadid, Abdul Hamid Ibn Heba Allah. 2009, Explanation of Nahjolbalaghah, Gholamreza Layeghi, Tehran: Neystan Book.
Ibn Babuyeh, Muhammad Ibn Ali. 2016, Al-Khasal, translated by Mohammad Ali Koosha, Qom: Dar Al-Hadith Scientific and Cultural Institute, Publishing Organization.
Ibn Sa'd, Muhammad Ben Sa'd. 1986, Al-Tabqata Al-Kabir, translated by Mahmoud Mahdavi Damghani, Tehran: No Publishing.
Ibn Shia, Hasan Ibn Ali. 2015, Tahaf Al-Oghul, translated by Mohammad Ali Koosha, Qom: Dar Al-Hadith Scientific-Cultural Institute, Department of Compilation of Extension Texts.
Ibn Tavoos, Ali Ibn Musa. 2004, Al-Lahouf, translated by Bakhshayeshi Aghiqi, Qom: Navid Islam.
Ibn Manzur, Muhammad ibn Mokaram. 1414 AH, Arabic language, Beirut: Dar Sader.
Snawi, Muhammad bin Hassan 1310, Haya Al-Gholub Fi Keyfiya Al-Vosul Ela Al-Mahbub, Cairo: Bina.
Ansari, Abdullah bin Mohammad 1408 AH, Book of the houses of pilgrims, Beirut: Bina.
Amadi, Abdul Wahed bin Tamimi. No date, Tasnif Gharar al-Hakam Va Dorar al-Hakam, research by Mustafa Derayati, Maktab al-Alam al-Islami.
Baqli, Roozbehan. 1981, Explanation of Shathiyat, Vol. 1, Henry Carbon, Tehran: Bina.
Beihaghi Neyshaburi Keidari, Mohammad Ben Hossein 1995, Mesbah Al-Shia Va Mesbah Al-Sharia, Qom: Imam Al-Sadegh Foundation (AS).
Payandeh, Abu al-Qasim. 2013, Nahj Al-Fasaha, translated by Kazem Abedini Motlagh, Qom: Nedaye Doost.
Jorjani, Ali Ibn Muhammad. 1411 AH, Definitions, vol. 1, Cairo: Bina.
Horr Ameli, Muhammad bin Hassan. 1985, Vasael Al-Shiya, translator: Ali Sehat, Tehran: Nass.
Ragheb Isfahani, Hussein Ibn Muhammad. 1953, Al-Mufradat Fi Gharib Al-Quran, Tehran: Bina.
Rey Shahri, Mohammad 2005, Mizan al-Hakama, fifth edition, no place: Dar al-Hadith.
Sobhani Tabrizi, Ja'far. 2006, A Guide to Truth, Tehran: Mashar
Sharif al-Razi, Muhammad ibn Husayn. 1414 AH, Nahj al-Balaghah, Qom: Hejrat.
Sheikh Saduq. 1997, Al-Amali, sixth edition, Tehran: Ketabchi.
Tabarasi, Ali Ben Hassan. 1979, Al-Bayan Assembly, translated and written by Ali Kazemi, Tehran: Farahani.
Tarihi, Fakhruddin Ibn Muhammad. 1983, Al-Bahrain Assembly, Tehran: Bina.
Tayyib, Abdul Hussein 1999, Atib al-Bayyan Fi Tafsir al-Quran, Tehran: Islamic Publications.
Askari, Seyed Morteza. 2016, Merat Al-Oghul, Tehran: Islamic Bookstore.
Amid, Hassan. 1979, Dictionary of Amid, Tehran: Amirkabir Publications.
Qaraati, Mohsen 2004, Tafsir Noor, Tehran: Cultural Center of Lessons from the Quran.
Gharash, Ali Akbar, 1975, Dictionary of the Qur'an, Tehran: Bina.
Qashiri, Abdul Karim Ibn Hawazan. 1408 AH, Al-Rasalah al-Qashiriyyah, vol 1. Maruf Zarigh and Ali Abdolhamid Boltaji, Beirut: Bina
Kashi, Abdul Razzaq 2000, Lataef al-A'lam Fi Esharat Ahl al-Ilham, vol. 1, Majid Hadi Zadeh, Tehran: Bina.
Kelini Muhammad Ben Yaghub. 2011, Usul al-Kafi, translated by Abbas Hajiani Dashti, Qom: Moeod Islam.
Majlesi, Mohammad Baqir bin Mohammad Taqiyya, Bita, Bihar Al-Anwar, Tehran: Bina.
Mazaheri Ali Akbar. 2009, From the top of the sky, Qom: Parsayan.
Maghrizi, Ahmad Ibn Ali 2009, Emta Al-Asma Bema Lelnabi Sali Allah Alayhe Va Salam Men Al-Ahval Va Al-Amval, Beirut: Dar al-Kitab.
Makarem Shirazi, Nasser. 2003, Selected Sample Interpretation, Tehran: Islamic Bookstore.
Mousavi Garmaroudi, Seyed Mohammad Sadiq. 2001, Ashura Persian Dictionary, Tehran: Bina
Naraghi, Ahmad Ben Mohammad Mahdi, 1983, Meraj Al-Saadat, Mashhad: Nedaye Islam
Naraghi, Mahdi Ben Abizar, 2015, Jame'at al-Saadat, translated by Karim Feizi, Qom: Qaem Al-Muhammad (PBUH).
