طراحی الگو برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش‌آموزان ابتدایی شهر تهران بر اساس رویکرد نظریه‌پردازی داده بنیاد

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

تیناب عباس هاشمی ¹ (دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)
اصغر شریفی ² (استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)
محمدنقی ایمانی ³ (استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/09/29 تاریخ پذیرش : 1399/03/23 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: هویت چندفرهنگی, پرورش هویت, دانش‌آموزان ابتدایی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر طراحی الگو برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش‌آموزان ابتدایی شهر تهران بود. این پژوهش کیفی است و با استفاده از رویکرد مبتنی بر نظریه‌پردازی داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری، نخبگان و خبرگان دانشگاهی، مدیران، معاونان و معلمان نمونه ابتدایی شهر تهران در سال 1397 بودند که از میان آنها 15 نفر به‌عنوان نمونه بر اساس اصل اشباع نظری و با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها با روش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری و روایی و پایایی آن با استفاده از روش توافق درون‌متنی و استفاده از دو کدگذار بررسی و تایید شد. تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته‌ها نشان داد که ابعاد و مولفه‌های پرورش هویت چندفرهنگی 9 بعد و 28 مولفه دارد که شامل شناخت هویت فرهنگی (تاریخ و حافظه فرهنگی، جغرافیای فرهنگی، دیانت، زبان و نظام اجتماعی)، محتوی (محتوای عاطفی، روانی و شناختی)، معلم (پداگوژی معلم و کلاس‌های ضمن خدمت)، زمان (رسمی و غیررسمی)، بسته آموزشی (کتاب درسی و برنامه‌های آموزشی و پرورشی)، ارزشیابی (کمی و کیفی)، روش‌های یاددهی و یادگیری (الگوهای اجتماعی یادگیری، یادگیری فردی، پردازش اطلاعات و الگوهای سیستم رفتاری)، محیط یادگیری (رسمی و غیررسمی) و هدف (توسعه سواد قومی، تبیین نگرش‌ها و ارزش‌ها، شایستگی‌های اجتماعی، رشد و توسعه فردی، توانمندی در مهارت‌ها و بهبود فردی برای اصلاح اجتماعی) بودند. بنابراین متخصصان و برنامه‌ریزان می‌توانند از ابعاد و مولفه‌های فوق برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش‌آموزان استفاده کنند.

منابع و مأخذ:

حمیدی‌زاده، کتایون و فتحی واجارگاه، کوروش. (1397). آموزش چندفرهنگی: تأملی بر تجارب ایده. تهران: انتشارات سمت.

خدابنده، سعید. پورصادق، ناصر و عسگری، ناصر. (1397). طراحی الگوی سکوت سازمانی مبتنی بر رویکرد نظریه‌پردازی داده بنیاد، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 12(1): 69-55.

خسروی، علی‌اکبر. بابایی، بهاره و عبدی، علی. (1392). بررسی تناسب مولفه‌های برنامه درسی مدارس با آموزش چندفرهنگی از دیدگاه مدیران و معلمان دوره متوسطه، همایش ملی آموزش و پرورش چندفرهنگی، ارومیه: انجمن مطالعات برنامه درسی ایران.

ذاکریان، مهدی. (1395). تعاملات میان رشته‌ای در روابط بین‌الملل، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

رحمانی، عذرا. فقیهی، علیرضا. حسینی‌مهر، علی و سرمدی، محمدرضا. (1395). اعتبارسنجی مولفه‌های آموزش چندفرهنگی برای طرح در برنامه درسی دوره ابتدایی. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(4): 88-73.

صادقی، علیرضا. (1390). طراحی الگوی برنامه درسی چندفرهنگی تربیت معلم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

صالحی امیری، سیدرضا و حسین‌زادگان، زهره. (1389). جهانی‌شدن فرهنگی و تاثیرات آن بر فرهنگ ایران. پژوهشنامه، 57: 46-9.

فتحی واجارگاه، کوروش و شفیعی، ناهید. (1386). ارزیابی کیفیت برنامه درسی دانشگاهی (مورد برنامه درسی آموزش بزرگ‌سالان)، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 2(5): 125-117.

قربان‌نژاد، ناهیده و عبدلی سلطان احمدی، جواد. (1392). بررسی جایگاه نمادهای آموزش چندفرهنگی در کتاب‌های درسی بخوانیم پایه چهارم و ششم ابتدایی در سال تحصیلی 92-91، همایش ملی آموزش و پرورش چندفرهنگی، ارومیه: انجمن مطالعات برنامه درسی ایران.

منافی شرف‌آباد، کاظم و زمانی، الهام. (1391). نقش نظام آموزش و پرورش در توسعه فرهنگ جامعه، فصلنامه مهندسی فرهنگی، 7(74-73): 59-48.

مهرمحمدی، محمود. (1393). برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. تهران: انتشارات سمت.

هواس‌بیگی، فاطمه. صادقی، علیرضا. ملکی، حسن و قادری، مصطفی. (1396). آموزش چندفرهنگی در کتاب‌های درسی فارسی (خوانداری) دوره آموزش ابتدایی ایران، دوفصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، 6(11): 174-141.

یعقوبی، سلام. احمدی، سه‌رکاو و قادری، مصطفی. (1392). ابعاد و مولفه‌های کثرت‌گرایی فرهنگی در برنامه درسی ایران و جهان، همایش ملی آموزش و پرورش چندفرهنگی.

Banks, J. A., & Gay, G. (2015). Multicultural education a renewed paradigm of transformation and call to action, New York & London: Roultedge.

Crow, C. L. (2005). Multicultural education: equity pedagogy on perception and practices of emerging secondary teachers, A Dissertation of Doctor of Philosophy, University of Baylor.

Ezeife, A. N. (2013). Culture-sensitive mathematics: The Walpole Island Experience, Dissertation, Aboriginal Policy Research Consortium International, Western University.

Gay, G. (2010). Culturally responsive teaching: Theory, research & practice, Teachers College Press.

Hall, B. (2010). Multicultural education. International Journal of Multicultural Education, (12)2: 1-3.

Kamshia, C. (2017). Integrating multiculturalism in education for the 2020 classroom: Moving beyond the melting pot of festivals and recognition months, Journal for Multicultural Education, 11(1): 31-36.

Manning, M. T. (2005). Multicultural organization development: benchmarking progress towards diversity in higher education, A Dissertation of Doctor of Philosophy, University of Kent state.

Valimaa, J., & Ylijoki, O. (2008). Cultural perspectives on higher education, New York: Springer Publication.

Zeki, A. (2019). Critical multicultural education and preservice teachers’ multicultural attitudes, Journal for Multicultural Education, 13(1): 106-118.