تحلیلی بر احساس تعلق اجتماعی دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان)

محورهای موضوعی : آموزش عالی

جواد صادقی جعفری ¹ (استادیارجامعه شناسی، عضو هیئت علمی گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکدۀ فرهنگ و ارتباطات ، دانشگاه سوره،تهران،ایران (نویسندۀ مسئول))
پگاه شینی میرزاده ² (کارشناسی ارشد، رشته مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه خاتم، تهران)

تاریخ دریافت : 1402/02/31 تاریخ پذیرش : 1402/06/04 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: تعلق اجتماعی, تعلق عاطفی, تعلق دینی, اعتماد نهادی, تعلق عملی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف مقاله بررسی میزان احساس تعلق به جامعه ایران در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان و عوامل مرتبط با آن است. روش: روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری 6258 نفر دانشجوی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 1401-1400 در دوره‌های تحصیلات تکمیلی است. حجم نمونه 270 نفر (با درنظرگرفتن خطای آلفای 05/0 و خطای بتای 20/0) تعیین و از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای استفاده شد. برای سنجش میزان احساس تعلق اجتماعی از پرسش‌نامه صادقی جعفری و همکاران (1397) استفاده شد. اعتبار درونی پرسش نامه با محاسبه شاخص AVE (اعتبار همگرا) انجام شد. اندازه ضریب آلفای کرونباخ (پایایی) برای مؤلفه های تعلق عاطفی و تعلق عملی 85/0 و 84/0 و برای کل مقیاس 89/0 به دست آمد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های تی تک نمونه ای، تی گروه های مستقل، تحلیل واریانس و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد؛ میانگین نمره تعلق اجتماعی 81/2 از 5 است و آزمون تی تک نمونه‌ای، تعمیم این یافته را به جامعه آماری تأیید کرد. دانشجویان متأهل نسبت به دانشجویان مجرد و دانشجویان گروه علوم‌انسانی نسبت به سایر گروه ها احساس تعلق بالاتری دارند. وضعیت اقتصادی دانشجویان (وضع اشتغال و پایگاه اجتماعی - اقتصادی) ارتباطی بااحساس تعلق آن‌ها ندارد. نمودار مدل معادله ساختاری، اثر مستقیم تعلق دینی و اعتماد نهادی را بر تعلق اجتماعی به ترتیب 37/0 و 39/0 نشان داد. درحالی‌که ضریب تعیین مدل 44/0 به دست آمد. همچنین مجموع اثرات مستقیم و غیرمستقیم تعلق دینی 57/0 است. نتیجه گیری: احساس تعلق اجتماعی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان از حد متوسط (مقیاس) کمتر است و دو متغیر تعلق دینی و اعتماد نهادی بر آن تأثیر مثبت دارد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: This article was conducted aiming to investigate the sense of belonging to the Iranian society in Isfahan University post-graduate students and its related factors. Method: The method of research is a survey, and the statistical population consists of 6258 studying students in the academic year of 2021-2022 in post-graduate study courses. The sample size of 270 people (considering the alpha error of 0.05 and beta error of 0.20) was determined and the quota sampling method was used. To measure the sense of social belonging, the questionnaire of Sadeghi Jafari et al. (2018) was used. The internal validity of the questionnaire was calculated by the AVE (convergent validity) index. Cronbach's alpha coefficient (reliability) for emotional belonging and practical belonging components was 0.85 and 0.84 and for the total scale was 0.89. Data analysis was done using one sample t-tests, independent samples t-tests, analysis of variance, and modeling of structural equations.Findings: The findings indicates that; The average score of social belonging is 2.81 out of 5 and the one sample t-test confirmed the generalization of it to the statistical population. Married students have a higher sense of belonging than the single students and students of humanities field have a higher sense of belonging than others. The economic status of students (employment and socioeconomic status) has no relation to their sense of belonging. The diagram of the structural equation model indicates the direct effect of religious belonging and internal trust on social belonging, respectively 0.37 and 0.39. While the coefficient of determination of the model was 0.44. Also, the sum of direct and indirect effects of religious belonging are 0.57. Conclusion: The sense of social belonging in post-graduate students of Isfahan University is below the average (scale) and two variables of religious belonging and internal trust, positively affect it.

منابع و مأخذ:

اسمیت، فلیپ. رایلی، الِگزندر. (1394). نظریه فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

اوفه، کلاس. (1389). چگونه می‌توان به شهروندان  اعتماد داشت، در سرمایه اجتماعی، اعتماد و دموکراسی، تهران: شیرازه.

بهشتی، صمد. حق مرادی، محمد. (1395). احساس تعلق به ایران در میان اقوام ایرانی، جامعه‌شناسی کاربردی، 28 (67): 25-40.

بیدل، پریناز. محمودزاده، علی‌اکبر. (1391). بررسی میزان تعلق اجتماعی مردم به جامعه ایران و رابطه آن با اعتماد اجتماعی و فردگرایی؛ مطالعه موردی شهر مشهد، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 5 (18): 63-31.

حبیبی، آرش و کلاهی، بهاره. (1401). مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی (آموزش کاربرد نرم افزار LISREL)، تهران: جهاد دانشگاهی.

دورماگن، ژان – ایو. موشار، دانیل. (1399). مبانی جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: انتشارات آگه.

رحیمی، روح اله. انصاری، مجتبی. بمانیان، محمدرضا. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1398). رابطه حس تعلق به مکان و مشارکت در ارتقای سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های غیررسمی، معماری و شهرسازی پایدار، 8 (1): 29-15

ریتزر، جرج . (1392). مبانی نظریه جامعه‌شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمی پرست، تهران: انتشارات ثالث

شارون، جوئل. (1385). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

شیروانی ناغانی، مینا. ادریسی، افسانه. مشیر استخاره، زهرا سادات. (1401). بررسی رابطه بین تعلق به شهر و رفاه ذهنی شهروندان تهرانی، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 12 (42): 34-1

صادقی جعفری، جواد. آرمنده، فاطمه. (۱400). بررسی رابطۀ میان تأثیرپذیری از تبلیغات لوازم آرایشی و خود شیءانگاری در زنان، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 19 (67): 224-193 

صادقی جعفری، جواد. یزدخواستی، بهجت. اجتهادی، مصطفی. (1396). تحلیل جامعه‌شناختی پیش‌نیازهای فرهنگی تقویت جامعه مدنی در ایران (مطالعه موردی شهر تهران)، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، 9 (72): 41-80

صادقی جعفری، جواد. یزدخواستی، بهجت. اجتهادی، مصطفی. (۱۳۹۷). تحلیلی بر احساس تعلق مردم به جامعه در حال تغییر ایران و عوامل موثر بر آن، مجله جامعه‌شناسی ایران، 19 (1): ۲۶-۳

صلواتی زاده، بهرام. (1399). سالنامه مهاجرتی ایران، تهران: دانش‌بنیان فناور

صلواتی زاده، بهرام. (1400). سالنامه مهاجرتی ایران، تهران: دانش‌بنیان فناور

فتاحی،تورج. حسین زاده، علی حسین و امینی، یوسف. (1401). تبیین جامعه‌شناختی میزان تاثیرگذاری فرهنگ سیاسی بر مطالبه‌گری مدنی شهروندان اهواز، پژوهشنامه علوم سیاسی، 18(1): 168-139.

فراستخواه، مسعود. (1394). ما ایرانیان (زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی)، تهران: نشر نی.

قاضی مرادی، حسن. (1385). در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران: نشر اختران.

کوئن، بروس. (1399). مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت

نیکخواه، هدایت اله. سرافراز، پرنیان. ولی‌پور، زهرا. (1399). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس تعلق شهروندان به شهر، موردمطالعه: شهر بندرعباس، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10 (35): 102-70

Antonsich, M. (2010). Searching for belonging–an analytical framework, Geography compass, 4(6): 644-659.

Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation, Psychological bulletin, 117(3):497.

Castles, S., De Haas, H., & Miller, M. J. (2014). The age of migration: International population movements in the modern world, Guilford Press.

Fenster, T. (2005). Gender and the city: the different formations of belonging. In: Nelson, L. and Seager, J. (eds) A Companion to Feminist Geography, Oxford: Blackwell.

James, B. (2004). Community attachment: Determinants, indicators and measures, Center for Research, Evaluation and Social Assessment: Wellington, New Zealand.

Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., & Collier, P. (1992). Sense of belonging: A vital mental health concept, Archives of psychiatric nursing, 6(3), 172-177.‏

Hussain, M., Johnson, A. E., Hua, J., Hinojosa, B. M., Zawadzki, M. J., & Howell, J. L. (2021). When belongingness backfires: experienced discrimination predicts increased cardiometabolic risk among college students high in social belonging. Journal of Behavioral Medicine, 51: 1-8.

Laczko, Leslie S (2005) National and Local Attachments in a Changing World System: Evidence from an International Survey, International Review of Sociology, 15 (3): 517-528.

Lim, Chaeyoon, & Putnam, Robert.D. (2010). Religion, Social Networks, and Life Satisfaction, American Sociological Review, 75 (6): 914-933.

Mallet-García, M. L., & García-Bedolla, L. (2021). Immigration Policy and Belonging: Ramifications for DACA Recipients’ Sense of Belonging, American Behavioral Scientist, 22(6): 127-148.

McMillan, David W  & Chavis, David M (1986), Sense of community: A definition and theory, Journal of Community Psychology, 14: 6-23.

Moftizadeh, N., Zagefka, H., & Barn, R. (2022). Negotiating social belonging: A case study of second‐generation Kurds in London: Journal of Community & Applied Social Psychology, 32(6): 1087-1098.

Narayan, D., & Cassidy, M. F. (2001). A dimensional approach to measuring social capital: development and validation of a social capital inventory, Current sociology, 49(2): 59-102.‏

Ng, M. K., Yeung, T. C., Kwan, M. P., Tieben, H., Lau, T. Y. T., Zhu, J., & Xu, Y. (2022). Place qualities, sense of place and subjective well-being: A study of two typical urban neighbourhoods in Hong Kong, Cities & health, 6(6): 1122-1133.

Pollini, Gabriele (2000), ‘Social belonging’, in Encyclopedia of Sociology, eds E. F. Borgatta & R. J. V. Montgomery, Macmillan, New York.

Pollini, G. (2005). Elements of a theory of place attachment and socio-territorial belonging, International Review of Sociology—Revue Internationale de Sociologie, 15(3): 497-515.

Stroope, S. (2011). How culture shapes community: Bible belief, theological unity, and a sense of belonging in religious congregations, The Sociological Quarterly, 52(4): 568-592.

Turunen, E., & Hiilamo, H. (2022). Sense of belonging among people outside of working life in Finland, International Journal of Sociology and Social Policy, 5(2): 125-142.