بررسی تاثیر مدیریت فضا و آماده سازی زمینه های محیطی در پیشگیری از وقوع جرم و رفتار غیر مسئولانه در کلانشهرها(نمونه موردی، شهر مشهد)
محورهای موضوعی : جغرافیای شهری
1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه پیام¬نور، تهران، ایران
کلید واژه: مشهد, پیشگیری از جرم, ساماندهی فضایی, موقعیت‌گرایی, رفتارهای غیر مسئولانه,
چکیده مقاله :
تاکنون مطالعات مربوط به حوزه پیشگیری از جرم، بر مولفه‌های انسانی و اجتماعی توجه نموده‌اند و بر شرایط و زمینه‌های محیطی تاکید کمتری داشته‌اند. به همین منظور، در این بررسی تاثیر زمینه‌های محیطی در کانون توجه قرارگرفت و راهکارهای مکانی-فضایی معرفی گردید. این بررسی با روش پیمایشی و توصیفی-تحلیلی به انجام رسید. داده‌های مورد نیاز در بخش تعیین علل از نمونه‌ای به حجم 50 نفر از متخصصان و در بخش میدانی به صورت مشاهده 90 عملکرد در 37 فضای عمومی شهر مشهد گردآوری شد. این داده‌ها با استفاده آمار توصیفی و استنباطی(آزمون خی دو در سطح احتمال کمتر از 5 درصد)، نظریه پنجره‌های شکسته، فعالیت روزمره و موقعیت-گرایی در قالب رویکردهای هرمنوتیکی، مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که بسیاری از رفتارهای انسان، تحت تاثیر عنصر ناخودآگاه بر اساس شواهد بیرونی و به خصوص وضعیت محیطی بروز می کند. به همین دلیل، نمونه‌های مورد بررسی در این پژوهش بدون این که بدانند در سه موقعیت، وسوسه در برابر برداشتن وجه نقد، تخلفات راهنمایی و رانندگی و توجه به حفظ محیط زیست، با توجه به شرایط محیطی، رفتارهای کاملا متفاوتی نشان دادند. مطابق یافته‌های این بررسی، چنانچه شرایط محیطی به نحوی ساماندهی گردد که ناخوآگاه افراد را به این حقیقت ترغیب نماید که قانون و نظم مشخصی در فضا حاکم است، آنان را وادار می‌سازد که رفتار هنجارمند و مسئولانه‌ای را در پیش بگیرند.
Introduction: So far, studies related to the field of crime prevention have paid attention to human and environmental components. However, the executive solutions in this field have been more general and impractical. Accordingly, this study tried to examine the impact practical solutions by conducting field and real experiments as well as emphasizing the environmental context.
Materials and Methods: This study was conducted by survey and descriptive-analytical methods. The required data were collected from a sample of 50 experts and observations of the behavior of 30 citizens in the causal and field sections, respectively. These data were analyzed using broken window theory, daily activity and positioning.
Results and Discussion The results showed that many human behaviors occur under the influence of the unconscious element. This element imposes certain behaviors and actions on the person, using external evidence, especially the environmental situation (in which the person is), without being realized. For this reason, the samples investigated in this study, showed completely different behaviors according to environmental conditions in three situations of temptation to withdraw cash, traffic violations and attention to environmental protection without knowing it. According to the findings of this study, it can be said that when suburban areas, etc. are introduced as crime centers in newspapers and news, in fact, they give the address of the crime scene to the perpetrators, not really the criminological environments. According to the findings of this study, marginalization in itself is not effective in committing crime. What causes crime is the environmental and social conditions in these areas. In fact, the mentioned conditions create the illusion in criminals that control and care is low. For this reason, it shows the cost of committing a crime lower than usual.
Conclusion The proposed framework in this paper suggests that unusual human behavior particular unsustainable behavior and effects have their roots in mental heuristics shaped by natural selection to handle social exchange. The writer has tried to show how moral accounting and the balancing heuristic, apparently present in social exchange processes, can explain how people and decision makers think and act in response to environmental conditions and the reactions of others. Specifically, a reason why people sometimes harm the environment although they try to do good, is that the balancing heuristic makes them believe “environmentally friendly” behavior can compensate for unsustainable behavior. The strategies proposed can hopefully help toward reducing the negative effects of this inherited cognitive handicap. As a result, if the environmental conditions are organized in such a way as to subconsciously persuade people to the fact that there is a certain law and order, it will force them to behave normally and responsibly.
اعظمی، ﻫ.، روستا، م. (1391). بررسی و تحلیل تأثیر نابرابری‌ها بر امنیّت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کلانشهر مشهد. پژوهش¬های جغرافیای انسانی، شماره 3، تهران.
امانپور، س.، شجاعیان، ع.، شنبه¬پور مادوان، ف. (1394). تحلیل جغرافیایی کانون¬های جرم¬خیز در مناطق شهری اهواز (مورد مطالعه: جرایم اجتماعی). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، شماره 11، تهران.
بازرگان، م.، رهنما، م.، اجزای شکوهی، م.، زرقانی، ﻫ. (1396). شناسایی و تحلیل فضایی کانون¬های جرم¬خیز سرقت در کلان¬شهر مشهد. مجلّة پژوهش¬های جغرافيای سياسي، شماره 4، تهران.
بهزیستی خراسان رضوی. (1399). وضعیت معتادان متجاهر، بهزیستی خراسان رضوی. مشهد: اداره کل بهزیستی خراسان رضوی.
پورغلامی، م.، بارانی پسیان، و.، عبادی¬نژاد، س.ع.، (1399). تحلیل فضایی وقوع جرم کلاهبرداری مالی شهروندان در فضای مجازی شهر تهران. فصلنامه شهر تاب¬آور، شماره 1، تهران.
پیله¬ور، ع.، پوراحمد، الف. (1383). روند رشد و توسعه کلان شهرهای کشور، مطالعه موردی: شهر مشهد. پژوهش¬های جغرافیایی، شماره 48، تهران.
حاتمی، ی.، ذاکرحقیقی، ک. (1399). تأثیرگذاری فضاهای کالبدی بر احساس امنیت اجتماعی در محلات شهری، مطالعۀ موردی: شهر همدان. آمایش جغرافیایی فضا، شماره 36، گرگان.
خواجه¬شاهکویی، ع.، قربانی، الف.، دهداری، م.، معمری، الف. (1399). تعیین و سنجش شاخص‌های جرم و بزهکاری در سطح شهرستان‌های استان فارس با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه. آمایش جغرافیایی فضا، شماره 36، گرگان.
دادگستری استان خراسان رضوی. (1399). جرایم خشن در مشهد. مشهد: دفتر پیشگیری از جرم دادگستری.
دربان¬آستانه، ع.، عسگری، ح.، قربانی، ف. (1392). تحلیل فضایی و پهنه‌بندی احساس امنیت روستاییان. آمایش جغرافیایی فضا، شماره 9، گرگان.
رشیدیان، ع.، هژیرالساداتی، ه.، شیخ¬الاسلامی، ع.، قربانی، م. (1399). مدل مفهومی عوامل مؤثر بر كاهش جرم در حاشيه شهر مشهد. فصلنامه مطالعات راهبردي، شماره 88، تهران.
ریحان، م. (1392). بررسی و تحلیل مکانی-فضایی کانون¬های جرم و بزهکاری(مورد مطالعه سرقت از منزل در شهر ارومیه با استفاده از جی آی اس. فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان غربی، شماره 21، ارومیه.
سلطانی، ش.، شیخ¬اسلامی، ع.، اصغری، ع. (1401). شناسایی و تحلیل پیشرانهای پیشگیری از جرم در محلات شهری تهران در راستای توسعۀ امنیت پایدار با استفاده از معادلات ساختاری فازی؛ مورد پژوهی: منطقۀ 17 تهران. مجله نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، شماره 4، 87-51.
سیدزاده¬ثانی، م.، کرمانی، س. (1392). ترس از جرم در مشهد: میزان و عوامل، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره 2، مشهد.
شماعی، ع.، قنبری، ع.، عین¬شاهی، م. (1392). تحليل فضايي جرايم شهري در مناطق بيست و دو گانه کلان¬شهر تهران. پژوهش¬هاي راهبردي مسائل اجتماعي ايران(پژوهش¬هاي راهبردي امنيت و نظم اجتماعي)، شماره 2، تهران.
صابری¬فر، ر. (1402). بررسی تاثیر شاخص‌های قابلیتی و کارکردی شهرداری در حضور و مشارکت شهروندان (نمونۀ موردی: شهرداری مشهد)، جغرافیا و آمایش شهری و منطقه¬ای، شماره، 46.
صابری¬فر، ر. (1400). بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت¬های ناکارآمد شهری(نمونه موردی شهر مشهد)، مطالعات جامعه¬شناختی شهری، شماره 38، دهاقان.
صابری¬فر، ر.، رسولی، م. (1392). جرم¬خيزي، ترس از وقوع جرم و تاثير آن بر کيفيت زندگي در محلات شهري ( نمونه موردي: شهر بيرجند). همايش ملي خراسان جنوبي نظم و امنيت (خراسان جنوبي شناسي انتظامي، فرصت ها و چالش ها). بیرجند: نیروی انتظامی و دانشگاه بیرجند.
صالحی، الف. (1382). تحلیل استراتژیک کارآمدی ماده 10 قانون نوسازی و عمران شهری. نشریه مدیریت شهری، شماره 14، تهران.
صدیق اورعی، غ. (1391). ایران چگونه اینگونه شد؟ مجموعه نشست¬های مربوط به آسیب شناسی اجتماعی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
صدیق اورعی، غ.، نوغانی دخت بهمنی، م.، بابایی، غ. (1389). تحلیل جامعه¬شناختی پدیده وندالیسم(نمونه پژوهی شهر مشهد). نخستین همایش ملی عملی-کاربردی پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه، مشهد: دانشگاه مشهد.
فلسون، م.، کلارک، ر. (1388). فرصت و بزهکاری، نگرشی کاربردی برای پیشگیری از بزهکاری. ترجمه: محسن کلانتری و سمیه قزلباش. زنجان: نشر دانش.
فولادیان، م.، رضایی¬بحرآباد، ح. (1398). نگاهی به آسیب‌های اجتماعی و جرائم در حاشیه شهر مشهد و بررسی عوامل تسهیل کننده آن. جامعه¬شناسی مسائل اجتماعی ایران، شماره 7، مشهد.
فیرزوی م.، مدانلوی، جویباری، ح. (1400)و. اکاوی آسیب¬های اجتماعی در محلات فرسوده شهری(نمونه موردی: منطقه سه شهر ساری). آمایش جغرافیایی فضا، شماره 24، گرگان.
کشتکار، ل. (1393). واکاوی شاخص¬های محیطی-کالبدی موثر در وقوع جرم در شهر اهواز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی، محدوده کلانتری¬های 15 و 16. پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، استاد راهنما علی شجاعیان. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
کلانتری، م.، قزلباش، س.، یغمایی، ب. (1389). بررسی جغرافیایی کانون¬های جرم¬خیز شهر زنجان. پژوهش¬های جغرافیای انسانی، شماره 74، تهران.
مافی، ع. (1379). تحليل فضايي توزيع جرم و جنايت در شهر مشهد. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 129، مشهد.
مشکینی، الف. زیاری، ک.، کلانتری، م.، پرهیز، ف. (1392). تحلیل فضایی-کالبدی ناهنجاری¬های اجتماعی در مناطق اسکان غیررسمی، مورد مطالعه، منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد در شهر زنجان. پژوهش¬های جغرافیای انسانی، شماره 2، تهران.
مولوی گنجه، س. (1386). کمبود توقفگاه¬های عمومی و تاثیر آن در وقوع سرقت وسایل نقلیه یا لوازم آن در بخش مرکزی شهر زنجان. مجله اصلاح و تربیت، شماره 69، تهران.
مویدی، م. (1391). تحقق پایداری اجتماعی از طریق طراحی و ایجاد فضاهای عمومی شهری سرزنده انسان محور، همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگر. قزوین: دانشگاه آزاد قزوین.
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران. (1398). گزارش عملکرد نیروی انتظامی. مشهد: فرماندهی انتظامی استان خراسان رضوی.
ورنامه گاردین. (2012). مجموعه گزارش¬هایی در ارتباط با توریسم جنسی در مشهد. گاردین شماره 13، لندن.
وزارت کشور. (1399). گزارشی از آسیب¬های اجتماعی کشور. تهران: معاونت اجتماعی وزارت کشور.
وفایی، الف. (1397). بررسی عوامل مؤثر در ارتقای کیفیت سلامت مسکن و محیط مسکونی، مورد مطالعه شهر مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، استاد راهنما: رستم صابری¬فر، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جغرافیا.
References
Amanpour, Saeed, Shojaeian, Ali and Shanbehpour Madavan, Fereshteh. (2015). Geographical analysis of crime hotspots in urban areas of Ahvaz (Case study: social crimes). Journal of Disciplinary Geography, Volume 3, Number 11, Tehran. (In persian)
Azami, Hadi and Rosta, Mojtaba. (2012). Study and analysis of the impact of inequalities on social, economic and political security of Mashhad metropolis. Human Geography Research, Volume 2, Number 3, Tehran. (In persian)
Bargh, John. (2017). Before You Know It: The Unconscious Reasons We Do What We Do, Atria, New York.
Bazargan, Mehdi, Rahnama, Mohammad Rahim, Ajzae Shokouhi, Mohammad and Zarghani, Hadi. (2017). Spatial identification and analysis of robbery centers in Mashhad metropolis. Journal of Political Geography Research, Volume 2, Number 4, Tehran. (In persian)
Bergstrom, Carl and West, Jevin. (2020). Calling Bullshit: The Art of Skepticism in a Data-Driven, Random House, World. New York.
Capra, Feritjof and Luisi, Peir Luigi. (2014). The Systems View of Life: A Unifying Vision, Cambridge University Press, Cambridge.
Chetty, R. and Hendren, N. (2018). The Impacts of Neighborhoods on Intergenerational Mobility I: Childhood Exposure Effects, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 133, No. 3, 1107–1116, https://doi.org/10.1093/qje/qjy007
Darbane Astaneh, Alireza. Askari, Heshmatullah and Ghorbani, Fatemeh. (2013). Spatial analysis and zoning of villagers' sense of security. Geographical planning of space, third period, number nine, Gorgan. (In persian)
Dunnage, John. (2018). The Work of Cesare Lombroso and its Reception: Further Contexts and Perspectives, Crime, History and Societies, Vol. 22, No. 2.
Felson, Marcus, and Clark, Ronald Wei. (2001). Opportunity and delinquency, a practical approach to crime prevention. Translation: Mohsen Kalantari and Somayeh Ghezelbash. Zanjan, Danesh Publishing. (In persian)
Firozi, Mohammadali and Madanloo Joibari, H. (2021). Investigation of Social Damages in Dilapidated Urban Neighborhoods (Case Study: District Three of Sari City). Geographical arrangement of space, seventh period, number twenty-four, Gorgan. (In persian)
Fouladian, Majid and Rezaei Bahrabad, Hassan. (2019). A look at social harms and crimes in the suburbs of Mashhad and a study of its facilitating factors. Sociology of Social Issues in Iran, Volume 3, Number 7, Mashhad. (In persian)
Guardian News Papper. (2012). A collection of reports related to sex tourism in Mashhad. Guardian No. 13, London. (In persian)
Habibia, S. and Asadi, N. (2011). Causes, results and methods of controlling urban sprawl, Procedia Engineering, 21, 133 – 141.
Hatami, Yasir, Zaker Haghighi, Kianosh. (2020). The effect of physical spaces on the feeling of social security in urban areas. Case study: Hamadan city. Geographical arrangement of space, tenth volume, number thirty-six, Gorgan. (In persian)
Home Office. (2000). Criminal statistics, England and Wales, Government Statistical Service, Longman, London.
Justice of Khorasan Razavi Province. (2020). Violent crimes in Mashhad. Mashhad, Office of Crime Prevention of Justice. (In persian)
Kalantari, Mohsen, Ghezelbash, Somayeh and Yaghmaei, Bamshad. (2010). Geographical study of crime centers in Zanjan. Human Geography Research, Volume 20, Number 74, Tehran. (In persian)
Kalantari, Mohsen, Tavakoli, Mahdi. (2007). Identification and analysis of urban crime hotspots. Quarterly journal of police crime prevention studies, Volume 2, Number 2, Tehran. (In persian)
Keshtkar, Leila. (2014). Analysis of environmental-physical indicators affecting the occurrence of crime in the city of Ahvaz using geographic information system, case study, the area of 15 and 16 police stations. Master Thesis in Geography, Supervisor Ali Shojaeian . Ahvaz, Shahid Chamran University. (In persian)
Khaja Shahkooi, Alireza, Ghorbani, Amir Dehdari, Mostafa and Moammari, Ebrahim. (2020). Determining and measuring crime and delinquency indicators in the cities of Fars province using decision-making techniques. Geographical arrangement of space, tenth volume, number thirty-six, Gorgan. (In persian)
Mafi, Ezzatullah. (2000). Spatial analysis of crime distribution in Mashhad. Journal of Mashhad Faculty of Literature and Humanities, Volume 30, Number One Hundred and Twenty-ninth, Mashhad. (In persian)
Meshkini, Abolfazl, Ziari, Keramatoallah, Kelantary, Mohsen and Parhiz, Faryad. (2013). Spatial-physical analysis of social anomalies in informal settlement areas, the study, informal settlement area of Islamabad in Zanjan. Human Geography Research, Volume 45, Number 2, Tehran. (In persian)
Ministry of Interior. (2020). A report on the social harms of the country. Tehran, Social Deputy of the Ministry of Interior. (In persian)
Moayedi, Mohammad. (2012). Realization of social sustainability through the design and creation of vibrant human-centered urban public spaces, National Conference on Humanistic Architecture and Urban Planning, Qazvin, Qazvin Azad University. (In persian)
Mohajerpour, Amir Mohammad, Pourbabaei, Shokooh, Shokooh, Heshmati, Shirin, Seyyed Mehdi, Saberi. (2015). Prevalence of Violent Crimes Due to Psycho stimulant Substances (Crystal) in Criminals Referred to Psychiatric Examinations Department of Tehran Branch of LMO in 2013. Legal Medicine Organization, 22 (2), 103-109. (In persian)
Moulavi Ganja, Sajjad. (2007). Lack of public parking lots and its impact on the occurrence of theft of vehicles or their equipment in the central part of Zanjan. Journal of Correction and Education, Volume 15, Number 69, Tehran. (In persian)
Petrella, L. (2004). Urban Space and Security Policies: Between Inclusion and Revitalization, UN Habitat, WUF, Barcelona, Spain.
Pilevar, Aliasghar and Poorahmad, Ahmad. (2004). The growth and development trend of the country's metropolises, a case study: Mashhad. Geographical Research, No. 48, Tehran. (In persian)
Pourgholami, Mohammad Reza, Barani Pesyan, Vahid and Ebadi Nejad, Seyed Ali. (2020). Spatial analysis of the occurrence of the crime of financial fraud of citizens in cyberspace in Tehran. Tabatavar Quarterly, Volume 2, Number 1, Tehran. (In persian)
Rashidian, Alireza, Hujir al-Sadati, Haniyeh, Shaykh al-Islami, Abbas and Ghorbani, Mahmoud. (2020). Conceptual model of factors affecting crime reduction in the suburbs of Mashhad. Quarterly Journal of Strategic Studies, Volume 28, Number Eighty-Eight, Tehran. (In persian)
Rayhan, Mohammad. (2013). Spatial-spatial analysis of crime and delinquency centers (a case study of burglary in the city of Urmia using GIS. Quarterly Journal of West Azerbaijan Law Enforcement, Volume 6, Number 21, Urmia. (In persian)
Saberifar, Rostam and Rasooli, Massoud. (2013). Crime, fear of crime and its effect on quality of life in urban areas (Case study: Birjand). South Khorasan National Conference on Order and Security (Khorasan Disciplinary Southology, Opportunities and Challenges). Police and Birjand University. (In persian)
Saberifar, Rostam. (2021). The effect of deprivation on social well-being in dysfunctional urban contexts (case study of Mashhad), Urban Sociological Studies, Volume 11, Number 38, Farmers. (In persian)
Saberifar, Rostam. (2022). The study of factors affecting the level of fear of crime in residential neighborhoods, a study on scarcity trap theory (Case study: Ahwaz city). Urban and regional policy, Volume 1, Number 1, Ahvaz Islamic Azad University. (In persian)
Saberifar, Rostam. (2023). Investigating the Effect of Capability and Functionality Indicators of the Municipality on the Presence and Participation of the People (Case study: Municipality of Mashhad). Geography and Terrotorial Spatial Arrangement, , Volume 13, Number 46, Zahedan Uiniversity. (In persian)
Salehi, Ismail. (2003). Strategic efficiency analysis of Article 10 of the Urban Renovation and Development Law, Journal of Urban Management, No. 14, Tehran. (In persian)
Sayedzadehsani, Mehdi, and Kermani, Saeed. (2013). Fear of Crime in Mashhad: Extent and Factors, Journal of Criminal Law, Volume 4, Number 2, Mashhad. (In persian)
Sediq Orei, Gholamreza, Noghani Dokht Bahmani, Mohsen and Babaei, Gholamreza. (2010). Sociological analysis of the phenomenon of vandalism (sample study in Mashhad). The First National Conference on Practical Crime Prevention of the Judiciary, Mashhad, University of Mashhad. (In persian)
Shamaei, Ali, Ghanbari, Ali Asghar and Ainshahi, Mirza Mohammad. (2013). Spatial Analysis of Urban Crimes in Twenty-Two Areas of Tehran. Strategic Research on Social Issues in Iran (Strategic Research on Security and Social Order), Volume 2, Number 2, Tehran. (In persian)
Siddiq Orei, Gholamreza. (2012). How did Iran become like this? A set of sessions related to social pathology. Mashhad, Ferdowsi University of Mashhad. (In persian)
Soltani, Sharam, Shaykh al-Islami, Abas, Asghari, Abdolreza. (2022). Development of sustainable security in the light of crime prevention model for urban areas (Emphasis on District 17 of Tehran), Quarterly of New Attitudes in Human Geography (Autumn), Volum 14, Number 4. (In persian)
Tabari, Parinaz, Shabanikiya, Hamidreza, Bagheri, Nasser, Bergquist, Robert, Hashtarkhani, Soheil. (2020). Paediatric, pedestrian road traffic injuries in the city of Mashhad in north-eastern Iran 2015–2019: a data note. BMC Research Notes, 13, 1-3.
The police force of the Islamic Republic of Iran (PFIRI). (2019). Performance report of the police force. Mashhad, Disciplinary Command of Khorasan Razavi Province. (In persian)
Times, E. (2015). Holy Spider review – Iranian crime thriller takes real case and makes it implausible, 3, 21.
Wacquant, L. (2019). Class, Ethnicity and State in the Making of Urban Marginality, in: Class, Ethnicity and State in the Polarized Metropolis, Palgrave, Macmillan.
Welfare of Khorasan Razavi. (2021). Status of addicts, Welfare of Khorasan Razavi. Mashhad, General Department of Welfare of Khorasan Razavi. (In persian)
Withe, R. (2023). Environmental crime and the harm prevention criminalist, School of Social Sciences, 3, 1-12.
Wu, Xiaolin and Zhang, Xi. (2016). Automated Inference on Criminality using Face Images, ArXiv, 12, 12-19.
