بررسی سلامت‌زیست ساکنین محلات حاشیه‌نشین از ابعاد امنیت غذایی و سلامت تغذیه (مورد پژوهش؛ محلة شادقلی‌خان قم)

محورهای موضوعی : کالبدی

حسین حاتمی نژاد ¹ (عضو هیأت علمی دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران)
علی مهدی ² (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران، پژوهشگر پژوهش‌های کاربردی مرکزآموزش مدیریت دولتی)
معصومه مهدیان بهنمیری ³ (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه گلستان، مدرس دانشگاه پیام نور واحد هادی شهر)

تاریخ دریافت : 1398/06/03 تاریخ پذیرش : 1398/06/03 تاریخ انتشار : 1392/02/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده امروزه مقولة سلامت زیست شهری در پرتو دسترسی به تغذیه سالم و امنیت غذایی با توجه به رشد روزافزون جمعیت، شهرنشینی، مهاجرت، فقر و حاشیه نشینی که به روند غالب جهان، به ویژه درکشورهای توسعه نیافته تبدیل شده، از اساسی ترین مسائل مطرح در مباحث جغرافیای پزشکی و توسعة پایدار می باشد. از این رو مقاله حاضر با هدف بررسی امنیت غذایی و سلامت تغذیه(مصرف گوشت، شیر، میوه و سبزیجات، به عنوان مهم ترین گروه های غذایی مؤثر بر سلامت افراد)که مسائل مطرح در زمینه بررسی سلامت زیست افراد است و با تدوین فرضیة به نظر می رسد حاشیه نشینان شادقلی خان از تنوع غذایی و سلامت تغذیه مناسبی برخوردار نمی باشند. به مطالعه موارد مذکور در یکی از مهم‌ترین محلات حاشیه‌نشین شهرقم(شادقلی خان) می پردازد. روش مطالعه در مقالة حاضر، بر مطالعات میدانی و تحلیلی-توصیفی استوار بوده و تعداد380 پرسشنامه نیز بر اساس مدل کوکران درمیان ساکنین توزیع شد، طوری که نظرات سرپرست‌ خانوارهای محل‌ه از طریق پرسشنامه به دست آمده است. در ادامه جهت تحلیل پرسش نامه از نرم افزار SPSS و آزمون هایی چون آزمون Chi-Square,Mann-Whitne استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان می دهدکه به علت ضعف مفرط اجتماعی، فرهنگی، بویژه اقتصادی، ساکنین محله مورد مطالعه، دسترسی مناسبی به امنیت غذایی و سلامت تغذیه ندارند که این عوامل منجر به اُفت سلامت زیست اهالی ساکن در محل شده است.

منابع و مأخذ:

منابع

آزادبخت، لیلا، اسماعیل­زاده، احمد(1387)، تنوع غذایی: شاخصی از سلامت و کفایت تغذیه­ای، مجله علمی دانشگاه علوم پژشکی قزوین، سال سیزدهم، شماره دوم، صص97-88 .

اعظم­زاده شورکی، مهدی و صادق خلیلیان(1389)، بررسی اثر سیاست­های پولی برقیمت غذا در ایران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد24، شماره 2،صص184-177 .

بختیاری، صادق، نصراللهی، خدیجه و مصطفی عمادزاده(1381)، سیاست‌های تعدیل اجرا شده در برنامه اول عمرانی و امنیت غذایی در استان اصفهان، پژوهشنامه بازرگانی، 134-99 .

بختیاری، صادق و زهرا حقی(1382)، بررسی امینت غذایی و توسعه انسانی در کشورهای اسلامی، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال یازدهم، شماره 44 و 43، صص52-22.

سلطان­زاده، محمدحسین(1387)، تغذیه سالم، ماهنامه کودک، ماهنامه آموزش، اطلاع رسانی، شماره45 .

شکوئی، حسین(1382)،فلسفه­های محیطی ومکتب­های جغرافیایی، انتشارات گیتاشناسی، جلددوم، تهران.

شکوری، علی(1383)، امنیت غذایی و دسترسی به آن در ایران، پژوهش نامه علوم اجتماعی، شماره24، پژوهش­نامه علوم اجتماعی، شماره 24، صص160-133.

عابدین­درکوش، سعید(1364)،درآمدی بر اقتصاد شهری، چاپ اول، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، تهران.

قادری مطلق، قرنی(1387)، علل شکل­گیری اسکان غیررسمی در شهرمهاباد؛ مطالعه موردی: کانی صوفیه رشید، دانشگاه تهران، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.

کرم­سلطانی، زهرا، درستی، احمدرضا، اشرافیان، سیاسی، فریدون وابوالقسم جزایری(1386)، چاقی و امنیت غذایی درکودکان دبستانی شهر یزد، مجله دانشکده­ پزشکی، دانشگاه تهران، دوره65، شماره7، صص 76- 68.

محلاتی، صلاح­الدین(1380)، ارتباط تنگاتنگ و خطرناک فرهنگ، اقتصاد، سیاست و نظام غذایی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص630-615 .

محمدپورکلده، محمود، فولادوند، مرادعلی ومهران آوخ­کیسمی(1389)، عدم امنیت غذایی به­عنوان عامل خطرجهت چاقی درخانم­های کم­درآمد بوشهری، فصلنامه طب جنوب، سال13، شماره4 ،صص 272-263 .

محمدزاده، آسیه، درستی مطلق، احمدرضا و محمدرضا اشرافیان(1389)، رابطه امنیت غذایی با عوامل اجتماعی- اقتصادی و وضعیت وزن و جوانان، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، سال پنجم، شمارة 1، بهار 1389، صص62-5 .

میرمیران، پروین، آزادبخت، لیلا و فریدون عزیزی(1383)، شاخص تغذیه سالم و ارتباط آن با کفایت رژیم غذایی در نوجوانان تهران: مطالعه قند و لیپید تهران، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، سال یازدهم، شماره 43، صص840- 829 .

میره، محمد(1384)، بررسی وساماندهی اسکان غیررسمی درشهرقم؛ مورد، شیخ­آباد، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تهران .

هوشیارراد، آناهیتا و معصومه غفارپور(1385)، سبدغذایی مطلوب پیشنهادی کشور، مطالعات و یافته­های اولیه، انتشارات انستیتو و تحقیقات تغذیه­ای و صنایع غذایی کشور، چاپ دوم .

هیل، مایکل(1387)، محیط زیست و سیاست اجتماعی، مترجمان حسین حاتمی­نژاد وسهراب امیریان، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران .

یوسفی، عبدارضا و همکاران(1386)،ترویج تغذیه سالم، فصلنامه بهروز، سال هجدهم، شماره سوم، پاییز 1386 .

یزدی­زاده، بهاره و همکارن (1388)، بهره­برداری از پژوهش­ها برای تصمیم­گیری­های نظام سلامت، مجله پژوهشی حکیم، تابستان 1388، دوره دوازدهم، شماره دوم، صص10- .

Ali, S.I, Hall K.R, Aronson,K. Philip L(2009), Humanitarian engineering in Mylai Balaji Nagar: An integrated water, environment and public health project for slums in the Indian Subcontinent, www.Elsevier.com, pp.418-427 .

Arimah, Benche(2010), the face of urban poverty ,Explaining the Prevalence of Slums in Developing Countries, united nation university.

Asthana Sheena(1995),Variation in Poverty and Health Between Slum Settlement:Contadictiory Findings From Visakhapantnam, India, www . Elsevier.com,Vol.40. No 2, pp.177-188 .

Chakraborty,Raja, Kaushik Bose, Samiran Bisai(2009), Relationship of Family Income and House Type to Body Mass Index and Chronic Energy Deficiency Among Urban Bengalee Male Slum Dwellers of Kolkata, India, www.Elsevier.com,pp. 45-75 .

Chowdhury,Farhat Jahan Nurul Amin A.T.M(2006), Environmental assessment in slum improvement programs:Some evidence from a study on infrastructure projects in two Dhaka slums, www.Elsevier.com, pp. 530-552 .

Lall, Somik, Mattias, Lundberg and Zmarak Shalizi (2008),Implications of alternate policies on welfare of slum dwellers: Evidence from Pune, India, Journal of Urban Economics, www. Elsevier .com, pp.56-73 .

Nijman ,Jan(2008),Against the odds:Slum rehabilitation in neoliberal Mumbai , www.elsevier.com/locate/cities,73-85 .

Ozener, Bariş and Bernhard Fink(2010), Facial symmetry in young girls and boys from a slum and a control area of Ankara, Turkey, journal Evolution and Human Behavior , www.elsevier.com, pp. 436-441 .

Semba, Richard, SaskiadePee, Klaus Kraemer, KaiSun, Andrew Thorne Lymanb, Regina Moench-Pfanner, MayangSari, Nasima Akhter and Martin W. Bloem(2009),Journal of Int.J.Hyg.Environ.Health 212,www.elsevier.pp.387-397.

Taleshi,mostaf,(2009),Informal Settlements and Sustainable Urban Development Case Study:Metropolis of Mashhad in Northeastern of Iran, World Applied Sciences Journal ,IDOSI PublicationsWorld Applied Sciences Journal 7(10):1235-1238, 2009 .

Tsujita ,yuko(2009),deprivation of education in urban areas: a basic profile of slum children in delhi ,india.institute of developing economies.ide discussion paper no.199.

Verhagen, Hans, Vos, Ellen, Francl, Sheila , Heinonen, Marina and Henk van Loveren(2010), Status of nutrition and health claims in Europe, journal homepage: www.elsevier.com/ locate/yabbi,pp 6-15 .

Zhao,Y, S. Cui,J. Yang,W. Wang, A.Guo, Y.Liu,W. Liang (2010), Basic Public Health Services Delivered in an Urban Community:a Qualitative Study, www .Elsevier.com,pp. 1-10

www.health news.com

www.pezeshk.us

www.world food.com

www.google earth.com