نقش مناطق آزاد تجاری، بازرگانی و سیاسی در گسترش تجارت بین الملل و روابط سیاسی کشورها (مطالعه موردی منطقه آزاد قشم)

محورهای موضوعی : کالبدی

مسعود جزء جهانشاهی ¹ (کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران)
سجاد علی فرجا ² (دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران)
عباس نجفی ³ (دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران)
علی ناصری منش ⁴ (مدرس دانشگاه محقق اردبیلی ، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/10/03 تاریخ پذیرش : 1396/10/03 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده تجارت بین المللی گسترده و روابط سیاسی وسیع و گسترده و استراتژیک با کشورها مهم‌ترین استراتژی دولت ها برای رسیدن به سطح مطلوب توسعه و رشد و پیشرفت و بهره مندی از تکنولوژی های روز دنیا به حساب می آید؛ اما مهم تر از هدف اتخاذ تاکتیک های مناسب برای رسیدن به این اهداف است. در سطح داخلی هم بایستی سعی کرد مقدماتی را برای این کار فراهم کرد که با توجه به شرایط هر کشوری نوع ان فرق می کند. ایجاد مناطق آزاد تجاری و اقتصادی یکی از مهم‌ترین این تاکتیک‌ها به شمار می‌رود. سؤال اصلی مقاله این است که نقش مناطق آزاد تجاری، بازرگانی و سیاسی در گسترش تجارت بین المللی و روابط سیاسی کشورها (مطالعه موردی منطقه آزاد قشم) چگونه است؟ از زمان اعلام قشم به‌عنوان منطقه آزاد بیش از ۷ سال مى‌گذرد و با تصویب قانون چگونگى اداره مناطق آزاد تجارى - صنعتى در شهریور ۱۳۷۲ و تأسیس سازمان منطقه آزاد قشم، فعالیت‌هاى گوناگونى به‌منظور فراهم آوردن زیربناهاى مورد نیاز براى توسعه همه جانبه جزیره قشم آغاز شد. بر اساس آمارهای موجود مناطق آزاد تجاری سه‌گانه ایران طی ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۰ تنها توانسته‌اند ۴۸۳ میلیون دلار درآمد ارزی کسب کنند که تنها ۷/۸۳ میلیون دلار آن از محل صادرات کالا به خارج از کشور بوده است. از این سهم منطقه آزاد چابهار ۷/۱۲ میلیون دلار، منطقه آزاد کیش حدود ۱۰۷ میلیون دلار و منطقه آزاد قشم حدود ۳۶۳ میلیون دلار بوده است. ارقام فوق بیانگر آن است که از مجموع صادرات کالا از مناطق آزاد تجاری کشور، منطقه آزاد قشم توانسته است تا ۹۵ درصد این میزان را به خود اختصاص دهد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. روش جمع‌آوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای و استفاده از مقالات علمی - پژوهشی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری و استفاده از جداول و نمودارها و نیز نقشه‌ها است.

منابع و مأخذ:

-         Persian sources

1. Zarghani, Seyyed Hadi and Rahele Ahmadi (1390), comparative features free activities Qeshm Free Zone and some parts of the world, Civilica - publisher of professional journals and conference proceedings.


2. Yaghoobi (1392), the difference Free trade zone with the Free Trade Area, http://www.eco3.blogsky.com


3. Free zones on the history of the world, 1394: http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/1685154006948384158

-         Latin resources

1. A. de la Reza G. 2013, The Divide between New and Old Regionalisms: An Analytical Framework 181 The Divide between New and Old Regionalisms: An Analytical Framework(Autonomous Metropolitan University)


2. Baccini, L. and Dür, A. 2012. The new regionalism and policy interdependence. British Journal of Political Science, 42 (1). pp. 57-79. ISSN 0007-1234


3. El Shimy, N. 2008, From Free Zones to Special Economic Zones – The UAE Case Study Presented, Chief Economic, Regulatory and Customer Service Officer The Higher Corporation for Specialized Economic Zones ZonesCorp October 2008


4. -Hakimian, H. 2009, Iran’s Free Trade and Special Economic Zones: Challenges and Opportunities, University of Southern California (USC), 18–19 September 2009.


5. -Hveem, Helge (2000): “Explaining the Regional Phenomenon in an Era of Globalisation”, in Stubbs, R. & Underhill, G. (eds): “Political Economy and the Changing Global Order”, Oxford: Oxford University Press.


6. J. Ethier, W.1998, THE NEW REGIONALISM the Economic Journal, 108 (July), 1149±1161. # Royal Economic Society 1998. Published by Blackwell, Publishers, 108 Cowley Road, Oxford OX4 1JF, UK and 350 Main Street, Malden, MA 02148, USA.


7. Obydenkova, A.2006, New Regionalism and Regional Integration: Exploring the links between “external” influences and “internal” factors, European University Institute Florence [e-mail] Workshop 10: Comparative Regional Integration – Towards a Research Agenda 2006 Joint Sessions of Workshops of the European Consortium for Political Research (ECPR), Nicosia, Cypres, 25-30 April 2006


8. Söderbaumm F.2015, Early, Old, New and Comparative Regionalism: The Scholarly Development of the Field No. 64 | October 2015


9. Waldkirch, A. 2004, The ‘New Regionalism’: Integration as a Commitment Device for Developing Countries, Oregon State University


10. Waldkirch, A.2001, The ‘New Regionalism’ and Foreign Direct Investment: The Case of Mexico Oregon State University First Draft: October 2001 Revised: October 2002


11. Warleigh-Lack, A. Robinson, N. and Rosamond, B,2011, New Regionalism and the European Union Dialogues, conparisons and new research directions First published 2011 by Routledge 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon OX] 4RN Simll]wnCOllsly pllbltshcd in the USA and Ctlnacla by Eoulkdgc 71 ] Third Avenue, New York, NY ] 00 17 Routledge an imprL1J! C!llhe ur.1'lor & Francis &1'Oup. on i'~/omul vlIsil7(;wS


12. Najafi, Mehrdad and Ali Abu Talib Pour (1388), the evolution of the free zones and their place in economic development, Journal of view, see at: http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?id=232456

-      Online resources

1. http://www.economist.com/


2. http://qeshm.ir/fa/


3. http://www.mehrnews.com/


4. www.freezones.ir


5. keywordsuggest.org


6. Qeshm Island - Passage in Iran, see seeiran.ir


7. Qeshm Free Zone, see qeshm.ir


8. Office of Free Zones, 13: 1389-12


9. Introducing Qeshm - the High Council of Free Zones, see www.freezones.ir


10. Law on the Administration of Free Trade - Industrial, tabas.skstp.ir


11. Qeshm Free Zone, see http://qeshm.ir/fa/